Giấc mộng phù hoa của ấn lộc đền Trần

Nam Định - theo lời mẹ tôi kể - vừa sáng ngày 14 tháng Giêng Âm lịch, xe con, xe to, biển xanh biển trắng đã kìn kìn túa về khắp phố. Xe có kinh nghiệm thì chạy vè vè về khách sạn, mà chủ nhân của nó đã  nhanh chân đặt chỗ từ trước Tết. Xe ham chơi thì nhảy vào quán làm chầu café rồi dung dăng lượn lờ đậu chỗ nọ, tạt chỗ kia. Xe "lính mới tò te" thì nhớn nhác hỏi ngang hỏi dọc. Không tìm được chỗ dừng chân, khu vực công viên  có tượng Trần Hưng Đạo thành bãi đỗ xe lý tưởng cho những lữ khách phương xa còn chưa biết đi đâu về đâu.

Những người già đi thể dục sáng hôm ấy co dúm lại vì lượng xe quá chừng đông, đột ngột xuất hiện, rồi đổ bộ vào mọi ngõ ngách của thành phố. Họ không dám băng qua đường, con đường mà hàng ngày họ vẫn thơ thới dạo bước.

Mẹ tôi còn nhớ đó là một buổi sáng trong lành và thanh bình. Nhưng  sự trong lành và thanh bình chỉ diễn ra trong một thời gian rất đỗi ngắn ngủi. Khi tiếng còi xe, khói xăng xe của đoàn đoàn lũ lũ xe lớn xe bé ấy rầm rập đổ về thì sự thanh bình và trong trẻo của buổi sớm mai trong thành phố đã bị dập tắt trong chốc lát. Không khí trở nên ngột ngạt, bí bách. Đám trẻ đến trường phải cẩn trọng hơn. Hàng quán ồn ã và xô bồ hơn. Và rác cũng nhiều hơn.

Nhưng đấy mới chỉ là màn chào hỏi nhẹ nhàng của buổi đầu ngày. Đến tà tà chiều, thì lượng người khổng lồ ấy mới bắt đầu từ các nẻo, dồn ứ lại một điểm: đền Trần. Và đây mới thực sự diễn ra cuộc chiến cam go, khốc liệt của những cơn cuồng khát. Đám đàn ông mặt đỏ tía tai, đám đàn bà bặm môi luồn lách. Trẻ con khóc oe oe và bị bật ra nhanh chóng. Chúng không thể hiểu nổi đám đông những người lớn đang hừng hực quanh mình, họ đang làm gì, muốn gì?

Tại sao những khuôn mặt bỗng nhiên có thể trở nên căng thẳng và gay gắt đến vậy. Tại sao người ta có thể đằng đằng sát khí, tranh nhau từng khoảng không,  không ngần ngại dẫm đạp và  dùng cùi chỏ ngáng đường nhau như vậy. Và càng vào gần khu vực trung tâm, dù 11, 12h đêm, dù sương giá xuống, nhưng những khuôn mặt đàn ông đàn bà, người già người trẻ  đều bỗng biến thành gương mặt của những chiến binh thiện chiến và ngoan cố, mồ hôi đổ ròng ròng.

Cướp ấn lộc còn là chuyện nhỏ, rủi mà có xảy ra thảm họa giẫm đạp người như đã từng xảy ra ở Campuchia thì không hiểu các nạn nhân sẽ biết phải làm gì với tấn ấn lộc đang giữ khư khư trên tay, trước khi qua thế giới bên kia? Liệu thế giới bên ấy, lá ấn còn có nghĩa lý gì không?

 May mà người ta có thể thở phào là tình huống xấu đã không xảy ra, dù có nhiều người bị ngất, nhiều người bị đau; chưa kể nhiều người bị móc nhẵn túi. Nhưng cứ cơ sự này, ai dám chắc năm sau, năm sau nữa, việc xin ấn và phát ấn theo cái đà chen lấn và cướp giật khủng khiếp thế này không sinh chuyện?

Hóa ra, chỉ từ mong muốn nho nhỏ là được sở hữu lá ấn lộc để thăng quan tiến chức, người ta đang không từ việc gì. Những cán bộ văn phòng chỉn chu cũng bặm môi thi đấu với đám công nhân nhà máy. Mấy bà chị bán rau quả cũng cố sống cố chết chen lấn với đám thuế vụ. Cuộc đua kiếm bằng được lá ấn không ai chịu ai.

Mẹ tôi bảo, tối ấy, bà đi ngủ từ sớm. Những năm trước, khi người ta chưa cuồng tín với ấn lộc như bây giờ, quãng chín mười giờ đêm, thế nào bà cũng theo mấy cụ hưu trí bên hàng xóm, đạp xe ra đền, chờ qua 12 giờ đêm, đến lúc nhà đền phát ấn lộc. Bà sẽ đợi để xin một hai tấm ấn lộc gửi lên cho con đang làm ăn trên thành phố, với mong muốn công việc của con được suôn sẻ. Bà không mong con mình làm chức này chức nọ. Chỉ cần nó mạnh khỏe, vậy là bà đã an lòng rồi. Nhưng vài năm trở lại đây, cái cảnh người ta hừng hực chen nhau, bất chấp người già con trẻ, bất chấp lời ăn tiếng nói khiến  bà sợ hãi. Bà không muốn con bà khi cần lá ấn trong tay, bỗng nảy sinh lòng tham. Rồi khi lòng tham ấy đủ lớn, con bà  sẽ thành kẻ toan tính, và mưu mô. Bà sẽ mất con bởi những thứ phù phiếm đáng kinh tởm ấy. Khi ấy lộc đâu chả thấy, chỉ thấy tai họa.

Hàng xóm nhà tôi ngày trước có một ông là giám đốc công ty X. Năm nào, đến dịp phát ấn lộc, đệ tử của ông cũng xông pha kiếm cho ông bằng được lá ấn lộc. Nhiều đệ tử, thành thử ấn của ông có đến hơn chục cái. Ông lại mang ấn đi biếu cấp trên. Thế rồi đùng cái, thanh tra, kiểm toán sục vào công ty ông. Lùng bùng một hồi, rút cuộc ông ngồi tù mất bảy năm vì tham ô, làm thâm hụt ngân sách nhà nước. Chả cấp trên nào cứu được ông. Họ cũng chả thiết giây vào cho bị vạ lây.

"Thầy" vào tù thì đệ tử cũng cao chạy xa bay. Vợ ông lọ mọ đi xin ấn lộc, bị người xô ngã, trật cả đầu gối. Ấn lộc thì có mà án tù có gỡ được đâu, lại còn bị thiệt thân.

Những chuyện ấy, mỗi khi nhắc lại, mẹ tôi lại rùng mình.

Nhưng sự sùng tín, cuồng khát của cả biển người bủa vây quanh khu vực đền Trần vào đêm Rằm tháng Giêng thanh khiết, thuốc nào giải được đây?

Kẻ trèo lên nóc nhà, người leo cành cây. Những rào chắn chốt chặn tại nơi vào điểm phát ấn bị xô đổ một cách không thương tiếc. Ấn lộc - theo thông báo - được phát miễn phí, nhưng ai cũng lăm lăm tiền trong tay. Không ai ngây thơ nghĩ là mình có thể  được phát không cái gì. Càng nhiều tiền, nhận về càng nhiều ấn. Rồi cũng vẫn cái ấn vừa được mua chóng vánh, không cần mặc cả ấy, quay vòng ra ngoài đã có giá lên năm, bẩy lần. Mùi kinh doanh sực nức trong những lá ấn vừa được phát ra.

Và đã hoàn toàn không còn sự linh thiêng, tôn kính của một nghi lễ mang mầu sắc tâm linh trong đám đông hò hét, chen lấn nhau hỗn độn kia nữa.

Thực ra nó đã không còn giữ được sự linh thiêng khi mà ấn giả, dấu giả bán tràn lan quanh khu vực đền Trần từ nhiều ngày trước đó. Thậm chí có hẳn một video clip của phóng viên Báo Tiền phong ghi được cảnh "ban ấn sớm" ngay trong cấm cung của đền Bảo Lộc, chỉ với 100.000 đồng. Ai mua ấn với số lượng nhiều còn được khuyến mãi giá rẻ chỉ với năm nghìn đồng!

Và với cả vạn chiếc ấn được phát ra trong đêm 14, rạng ngày 15 tháng Giêng, người cả tin nhất cũng không thể nghĩ rằng toàn bộ số ấn được đóng đúng vào 12 giờ đêm hôm đó. Nghĩa là ấn đã được đóng từ trước, và chỉ để đợi đến sau khi làm lễ thì mới đem ra phát cho dân chúng. Và nghĩa là hoàn toàn có thể xảy ra trường hợp ấn đóng xong (từ trước) đã bị rò rỉ ra ngoài để bán lậu.

Vậy thì xét cho đến cùng, lá ấn lộc có còn ý nghĩa nữa không?

Từ chuyện chen nhau tranh cướp ấn đền Trần, mẹ tôi chua chát bảo: người Việt mình đang chứng minh cho sự cuồng tín và ăn thua bậc nhất của mình. Đầu năm không xin được ấn lộc là không xong, bởi vậy người từ Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn, hay Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Ninh… nhất tề đổ về đền Trần (Nam Định). Những chiếc ấn tiếp sức cho những giấc mơ cuồng dại về quyền lực. Giấc mơ ấy nếu chưa thành hiện thực trong năm nay, thì năm sau, họ lại tiếp tục "chiến đấu" để kiếm cho bằng được. Nếu giấc mơ thành hiện thực, họ thắp tiếp giấc mơ mới, với mục tiêu chinh phục mới. Và cơn khát quyền lực sẽ mãi mãi không bảo giờ được thỏa mãn, mà câu chuyện xin ấn đền Trần chỉ là một góc rất nhỏ của khát vọng chinh phục quyền lực ấy.

Hình như không còn nhiều người đi đền đi chùa để tâm hồn mình được gột rửa, được thảnh thơi. Người ta đến chùa với cả sấp tiền kè kè cắp nách. Người ta cầu khấn rôm rả với những danh cao lộc trọng rồi hỉ hả rải tiền lẻ khắp các ban bệ, rải đầy xuống cả đầu tượng. Ngay đến cả tiêu bản cụ rùa trong đền Ngọc Sơn, người ta cũng cố cạy khe của kính ngăn để nhét tiền lẻ vào. Người ta không buồn hiểu rằng: Cụ rùa ấy chết đã mấy chục năm rồi. Cụ có sống thì cụ cũng không tiêu tiền lẻ mà con cháu cụ đang cố quăng bừa bãi vào người cụ như vậy. Người ta không biết làm việc tốt để tích đức tích, tích lộc thì cái việc chen lấy tranh giành lá ấn Trần hay rải tiền lẻ khắp các đền chùa thì phỏng có ích gì đây?