Làng Gà dưới căn cứ địa cách mạng núi Voi
Từ lâu, tượng con gà trống khổng lồ giữa làng do kiến trúc sư Lữ Trúc Phương thiết kế đã trở thành biểu tượng mang nhiều ý nghĩa của cộng đồng cư dân dưới chân căn cứ địa cách mạng núi Voi. Làng Gà - Đarahoa đang là điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước...
Những người lớn tuổi ở làng Gà vẫn thường kể lại truyền thuyết về đôi trai tài gái sắc để nhắc nhở con cháu xóa bỏ hủ tục thách cưới, ép duyên thời lạc hậu. Chuyện kể rằng, thời xa xưa làng Gà dưới chân núi Voi bấy giờ tên gọi là Đarahoa, thổ ngữ Kho có nghĩa là suối trên ngàn. Trong cộng đồng người Kho có đôi trai tài gái sắc yêu nhau thắm thiết là nàng Hơ Bia và chàng KTien. Nhưng nhà Hơ Bia lại quá nghèo, không xứng với gia đình KTien giàu có, quyền thế nhất vùng.
Theo tục lệ người Kho khi ấy, nhà gái phải chuẩn bị 5 con trâu, 20 xà rông (váy) và 5 con gà để “bắt chồng”. Thế nhưng, bố của KTien vì không muốn con trai mình về làm rể nhà nghèo nên đã thách cưới rất cao, đòi gia đình Hơ Bia phải có 100 chiếc xà rông (váy). Ngoài ra còn phải có trâu, bò, chiêng, chóe… để làm của hồi môn. Sức mạnh của tình yêu đã thôi thúc nàng Hơ Bia lặn lội khắp nơi không biết mệt mỏi để tìm kiếm.
Cuối cùng, những sính lễ phía nhà trai đưa ra cũng đã có được đầy đủ. Thế nhưng, khi gia đình Hơ Bia đem sính lễ tới nhà, gia đình của KTien lại đưa ra “yêu sách”, đòi Hơ Bia phải có thêm một con gà 9 cựa, giống như trong truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh.
Lần này, nàng Hơ Bia tiếp tục lên rừng để tìm gà 9 cựa. Nàng đi, đi mãi và không thấy quay trở về với buôn làng. Vì quá yêu thương Hơ Bia, chàng KTien cũng lên rừng đi tìm người yêu. Chàng đi, đi mãi và cũng không quay trở về. Sau này dân làng mới biết cả hai đều đã chết trong rừng. Cảm động tình yêu của hai người, muông thú cũng kéo về gục khóc và chết, hình thành núi Voi ngày nay.
 |
| Du khách nước ngoài tới thăm làng Gà - Đarahoa, xã Hiệp An, huyện Đức Trọng (Lâm Đồng). |
Năm 1978, khi được chính quyền địa phương tin tưởng giao thiết kế một hồ chứa nước sạch để phục vụ người dân tái định cư làng Đarahoa dưới chân núi Voi, truyền thuyết về nàng Hơ Bia và chàng KTien là nguồn cảm hứng cho kiến trúc sư Trúc Phương thiết kế con gà trống 9 cựa khổng lồ đang gáy đặt ngay bên hồ nước. Kiến trúc sư Trúc Phương tốt nghiệp Trường mỹ thuật Đông Dương ở Campuchia. Ông đã rất tâm huyết với hồ chứa nước và tượng gà ở làng Đarahoa.
Chuyện kể rằng, vì quá tâm huyết với công trình này, khi xây dựng bị thiếu vật liệu, kiến trúc sư Trúc Phương đã quyết định về Đà Lạt tháo dỡ sắt thép, lưới B40 của gia đình chở xuống làng Đarahoa để làm cốt thép đúc tượng con gà chín cựa. Ông còn bán cả chiếc xe gắn máy rất quý hiếm lúc bấy giờ để mua xi măng. Tượng gà được đúc bằng xi măng, đặt bên cạnh hồ nước, cao gần 10m, nặng khoảng 8 tấn, hướng về phương Bắc. Hồ chứa nước được xây dựng chủ yếu bắng đá chẻ, có cây cầu nhỏ bằng đá, hình vòm, bắc qua hồ. Tượng gà bên hồ nước phục vụ sinh hoạt nhắc nhở bà con Kho về truyền thuyết trên còn ngụ ý gửi gắm bà con chăm chỉ làm ăn, xây dựng đời sống văn hóa mới.
Nhiều năm qua, làng Gà đã trở thành điểm đến hấp dẫn du khách, nhất là khách đến từ các nước phương Tây, vốn yêu thích khám phá, trải nghiệm những điều dân dã, đời thường. Tận dụng lợi thế này, nhiều phụ nữ Kho ở làng Gà dưới chân núi Voi đã tái sinh lại nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Các sản phẩm thổ cẩm được dệt bằng phương pháp thủ công của phụ nữ Kho đầy sức tinh tế, hoa văn sinh động. Trước tiềm năng du lịch to lớn ở làng Gà, vừa qua, UBND huyện Đức Trọng đã tiến hành khảo sát để chính thức mở tour du lịch làng Gà - Núi Voi với chiều dài khoảng 8km.
Núi Voi là khu căn cứ hoạt động cách mạng quan trọng trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Hiện nay, khu căn cứ núi Voi vẫn còn lưu giữ được nhiều dấu tích như các hầm chiến đấu, hầm hoạt động bí mật, nơi huấn luyện tân binh của cách mạng đã sống và hoạt động tại đây. Năm 2013, Khu căn cứ kháng chiến núi Voi đã được công nhận là Khu di tích lịch sử cấp tỉnh.
Khu vực này, cùng với rừng già, nhiều năm qua đã hình thành tuyến du lịch leo núi, đi bộ xuyên rừng hấp dẫn du khách. Núi Voi còn có hàng trăm cây thông đỏ đặc biệt quý hiếm có trong Sách đỏ Việt Nam mà tuổi đời của cây đã lên tới hàng trăm năm. Những cây thông đỏ cổ thụ quý hiếm đường kính gốc lên tới vài người ôm không xuể.
Theo ông Nguyễn Ngọc Phúc, Bí thư Huyện ủy Đức Trọng, thời gian tới, huyện sẽ phối hợp với các sở, ngành liên quan của tỉnh tiếp tục khảo sát, lựa chọn, khôi phục, tôn tạo một số di tích có ý nghĩa lịch sử quan trọng tại căn cứ địa cách mạng núi Voi. Huyện Đức Trọng cũng sẽ tăng cường tôn tạo cảnh quan và bảo tồn đa dạng sinh học khu vực này, đặc biệt là quan tâm gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa bản địa tại làng Gà với việc phục dựng nhà rông, nhà sàn, cồng chiêng của đồng bào Kho.
