Cạm bẫy trong đầu tư tài chính

Thứ Bảy, 05/09/2020, 11:50
Lừa đảo qua các hình thức tín dụng, đầu tư tài chính diễn ra ngày càng phổ biến với mức độ tinh vi tăng lên rất nhiều dưới sự hỗ trợ các công cụ kỹ thuật. Mặc dù các cơ quan chức năng thường xuyên phát hiện xử lý, các phương tiện truyền thông đại chúng cũng đã có cảnh báo, nhưng số người bị lừa vẫn không ngừng tăng lên...


Có những vụ hàng chục ngàn người đã sập bẫy. Ảnh hưởng dịch COVID -19, số người thất nghiệp tăng cao càng giúp chúng dễ bề hoạt động. Bài viết sẽ cùng nhận diện một số bẫy tài chính và những chia sẻ để tránh nguy cơ trở thành nạn nhân.

Tín dụng đen và vay tiêu dùng qua ứng dụng (app) có lãi suất cắt cổ là những bẫy tài chính phổ biến. Không ít người tuy ý thức được những rủi ro khi tham gia, vẫn buộc phải vay mượn do không còn lựa chọn khác trước những nhu cầu bí bách. Tuy nhiên, các hình thức này dù lãi suất cao nhưng trước khi thực hiện giao dịch người vay vẫn có thể cân nhắc vì đều được báo trước điều kiện. Lãi suất cao và các rắc rối chủ yếu phát sinh khi người vay phá vỡ hợp đồng (thường là nợ quá hạn). 

Lúc xảy ra tranh chấp các hợp đồng này, người vay cũng có ít nhiều cơ sơ để được bảo vệ vì pháp luật có quy định trần lãi vay, mặt khác các giao dịch tiền mặt trong nước đều có thể để lại bằng chứng. Các thủ đoạn nếu có khá lộ liễu, dễ bị phát hiện. Nhiều vụ cho vay nặng lãi qua app và tín dụng đen gần đây đã được các cơ quan chức năng khởi tố điều tra đưa ra tuy tố, các pháp nhân, cá nhân cầm đầu có phần chùn tay, người dân cũng nâng cao cảnh giác hơn.

Các dạng bẫy biêu hụi biến tướng; huy động vốn trực tiếp  bằng tiền mặt, ngoại tệ, kim loại quý lãi suất cao vẫn tồn tại, nhưng đa số người dân đã có nhiều kinh nghiệm qua các vụ vỡ nợ xảy ra nên nay việc lợi dụng huy động vốn để lừa đảo dạng này đã không còn nhiều đất sống.

Trong khi lừa đảo kiểu “thủ công” như trên dần bị hạn chế, thì điều đáng lo ngại là các bẫy tài chính lợi dụng nền tảng công nghệ nay trở nên tinh vi hơn rất nhiều đang nở rộ như nấm sau mưa. Thậm chí người có kiến thức nền tốt, có hiểu biết về vận hành của thị trường tài chính vẫn bị lừa mà không hề nghi ngờ. 

Nguy hiểm hơn, sau khi nhận ra mình bị lừa, có người tự biến mình thành mắt xích trong hệ thống để tiếp tục lừa người khác, hy vọng lấy lại được tiền.  Một số bọn cầm đầu hiện nay câu kết với tội phạm công nghệ cao người nước ngoài, một số thường chuyển địa bàn về các vùng xa trung tâm, nơi người dân còn chưa có nhiều hiểu biết về các hoạt động đầu tư đúng nghĩa để dễ dàng tiến hành thực hiện ý đồ lừa đảo. Phổ biến như các hình thức dưới đây, thường có vỏ bọc chung là “đầu tư tài chính”.

Bán hàng đa cấp biến tướng lừa đảo lợi dụng công nghệ cao. Kinh doanh đa cấp vốn được cho phép tại Việt Nam, trước đây hàng hóa phân phối qua kênh này chủ yếu ở dạng vật chất như thực phẩm chức năng, hóa mỹ phẩm, thiết bị chăm sóc sức khỏe...

 Nhưng trước sự quay lưng của người dân do đa số hàng hóa phân phối trên thị trường đa cấp đều có chất lượng khó kiểm chứng, cộng với sự đổ vỡ của một số công ty đa cấp cổ điển bị tố lừa đảo. Hiện nay sản phẩm đa cấp biến tướng đã chuyển từ hàng hóa vật chất dễ tạo nghi ngờ sang các hình thức như đầu tư liên kết vào các dự án được tô vẽ về quy mô và lợi nhuận cam kết; phân phối các sản phẩm dưới các vỏ bọc mỹ miều và phức tạp  như đào tạo kỹ năng kinh doanh,  đầu tư bất động sản, dự án star-up công nghệ, bán khóa học online, mua phân quyền thương hiệu…

 Nếu người tham gia có nghi ngờ thì được giải thích bằng các vỏ bọc như sẽ dùng tiền để đầu tư, kinh doanh. Các vụ việc được đưa ra ánh sáng như công ty BĐS Alibaba, dự án Golden Time Coffee là những ví dụ điển hình.

Tổ chức cá độ nấp bóng các giao dịch mua quyền chọn nhị phân nhằm thu hoa hồng. Lừa đảo dạng này tinh vi tới mức người tham gia luôn nghĩ rằng mình đang là “nhà đầu tư tài chính”. Giao dịch quyền chọn nhị phân vốn là một công cụ hữu hiệu phổ biến trên thị trường tài chính Quốc tế. Một ví dụ đơn giản rằng, giả sử hiện nay (tháng 9.2020) giá gạo 10 triệu/ 1 tấn, một người chọn quyền mua 100 tấn trong tháng 12.2020 cùng giá này với phí là 10 triệu đồng. Đến tháng 12 giá gạo giảm thấp hơn 10 triệu đồng/ 1 tấn thì họ vẫn được mua với giá thị trường, nếu giá cao hơn họ vẫn được mua với giá 10 triệu vì đã mua quyền.

Cạm bẫy từ đầu tư tài chính dạng đa cấp.

Nhưng khi biến tướng thành cá độ, thì quyền chọn này không dùng để mua hàng, và chỉ dùng để dự đoán kiểu đỏ đen trong một thời gian rất ngắn, mỗi pha có khi chỉ tính bằng từng phút. Những người chơi sau sẽ được những người chơi trước (tự phong là leader) kêu gọi vào các nhóm để họ “đọc lệnh” rồi “đánh” theo, mỗi lệnh thắng leader sẽ hưởng hoa hồng phổ biến từ 20-30%, nếu thua thì người chơi tự chịu. Kết quả của điều này giống các sới bạc: qua 1 đêm, 4 người chơi đều cùng thua, vì chỉ có kẻ gá bạc là thắng.                                                          

Một dạng nữa là kêu gọi đầu tư các “dự án tài chính” có lãi kép, lãi khủng. Không khó để thấy các quảng cáo mời chào trên mạng, chỉ đầu tư 100 triệu, trong 1 năm sẽ được vài tỷ đồng. Không chỉ người thiếu kinh nghiệm mà ngay cả những người làm ngân hàng, bảo hiểm cũng bị mất tiền dưới hình thức này. Vì “nhà đầu tư” tuy ý thức được nguy cơ, nhưng vẫn chấp nhận bỏ ra một khoản tiền để trông vào vận may, nghĩ rằng sẽ rút được tiền trước khi hệ thống bị sập.

Ngoài ra, còn nhiều dạng thức khác ít phổ biến nhưng không kém phần tinh vi, mục đích cuối cùng khiến con mồi sập bẫy.

Như vậy, là làm sao để tránh được các ma trận lừa đảo nói trên?  Câu trả lời là, mặc dù có nhiều hình thức với thủ đoạn khác nhau, nhưng chúng lại có những đặc điểm chung không khó để nhận thấy. Điển hình nhất là việc trả lãi cao nhưng không đề cập đến cách tạo ra giá trị gia tăng từ đồng vốn ban đầu. Bất cứ khi nào có lời mời chào bạn bỏ vốn ra để đầu tư với mức lãi lớn hơn thị trường, bạn hãy hỏi rõ xem tiền sẽ được sinh ra từ đâu để trả lãi. 

Với các dự án có hoa hồng cao, hoa hồng nhiều tầng, lãi kép và/hoặc kèm quà tặng đắt tiền thì bạn lại càng có lý do để nghi ngờ. Có thể suy luận rằng, lợi nhuận cao vậy sao người giới thiệu không bán nhà cửa hoặc rủ người thân của họ đầu tư trước mà lại lôi kéo bạn tham gia? 

Do đó, cần cân nhắc thật kỹ trước các lời mời gọi “đầu tư tài chính” với thu nhập không tưởng; hiểu rõ nguyên tắc đồng tiền chỉ có được thông qua hoạt động sản xuất, cung cấp dịch vụ chứ không thể tự sinh ra để tránh mất đi những đồng tiền của mình. Thậm chí còn ảnh hưởng đến quyền công dân, trở thành đồng phạm khi lao vào guồng máy, hỗ trợ cho bọn cầm đầu để tiếp tục đi lừa lại người khác.

Trần Khánh Vân
.
.
.