Brexit lùi hạn chót, có tốt hơn?

• Thủ tướng Anh "tiếc nuối" khi thỏa thuận Brexit lại thất bại
• Trước giờ G, Châu Âu chốt hạn chót buộc Anh phải Brexit
• Nước Anh cay đắng thừa nhận đàm phán Brexit rơi vào bế tắc

Thủ tướng Theresa May cam kết sẽ thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu về việc gia hạn thời điểm Anh rời khỏi EU nhằm tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán với khối này trong trường hợp thỏa thuận Brexit sửa đổi bị Quốc hội Anh bác một lần nữa. 

Theo bà May, nếu thỏa thuận này không được thông qua vào ngày 12-3 tới, chính phủ sẽ tổ chức một cuộc bỏ phiếu khác vào ngày 13-3 để các nhà lập pháp quyết định liệu có chấp thuận một kịch bản "Brexit cứng" hay không. Nếu họ tiếp tục phủ quyết, Quốc hội sẽ bỏ phiếu vào ngày 14-3 về phương án tìm kiếm sự "gia hạn ngắn và có giới hạn" đối với Điều khoản 50 trong Hiệp ước Lisbon. Bà May cũng khẳng định Anh sẽ chỉ rời khỏi EU mà không có thỏa thuận vào ngày 29-3 nếu có sự chấp thuận rõ ràng của Hạ viện.

Tờ Financial Times ngày 26-2 đưa ra những kịch bản thời gian lùi ngày Anh rời khỏi EU mà phía EU đang bàn thảo trong nội bộ. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk cho rằng lùi thời hạn Brexit là lựa chọn "hợp lý" cho Anh. Với những khó khăn mà Thủ tướng May đang đối mặt tại Hạ viện thì hầu hết các quan chức EU đều chung một nhận định Anh cần lùi ngày rời EU sau ngày 29-3.

Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là lùi lại bao lâu? Financial Times đưa ra một số kịch bản lựa chọn có thể sẽ được cân nhắc bàn thảo tại Hội nghị Thượng đỉnh EU diễn ra vào 21 và 22-3 tới. Hiện nay thời gian lùi lại là bao lâu được một số nhà ngoại giao EU đưa ra trong khoảng thời gian từ 2 tháng cho tới 21 tháng.

Một số kịch bản đang được các nhà ngoại giao EU bàn thảo. Thứ nhất, "Brexit kéo dài do không đạt được thỏa thuận". Trong trường hợp Hạ viện bác dự thảo thỏa thuận của Thủ tướng May, các nhà đàm phán EU lo ngại Thủ tướng May hay người kế nhiệm bà làm Thủ tướng sẽ yêu cầu cần có thêm thời gian để đàm phán cho một gói thỏa thuận Brexit tốt hơn, và điều này sẽ mở ra một giai đoạn đàm phán khác mà dường như sẽ không có hồi kết.

Tuy nhiên, lùi lại 8 tuần được cho là khó khăn cho EU. Theo một nhà cố vấn cho một lãnh đạo của EU, điều này “khó mà tưởng tượng nổi" vì thời điểm diễn ra quá gần với cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu. Việc thông qua sẽ trở nên phức tạp hơn tại Quốc hội Anh và một cuộc khủng hoảng Brexit khác có thể sẽ bao phủ lên chiến dịch này. 

Nếu như lùi lại đến cuối tháng 6 như một số nước thành viên EU mong muốn thì thỏa thuận này sau đó cần một khoảng thời gian "kỹ thuật" để được thông qua. Và vì sự việc diễn ra sau khi Nghị viện châu Âu mới họp lần đầu ngày 2-7 thì hiệp ước này của Anh sẽ vẫn gắn với luật EU vì Anh vẫn là thành viên của EU.

Kịch bản thứ hai là "sự kéo dài mang tính chiến lược". Thời hạn này ít nhất là phải 9 tháng, có nghĩa là thời hạn Brexit sẽ được đẩy lùi đến cuối năm 2019, và do vậy Anh sẽ tham gia vào các cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu, một bước mà đảng Bảo thủ của Thủ tướng May đang rất cố gắng để tránh. Mục đích của "kéo dài mang tính chiến lược" là để cho phép có một bước thay đổi mang tính quyết định trong chính trường nước Anh, đó là hoặc thay đổi cách tiếp cận của Anh đối với vấn đề Brexit hoặc quay lại Hạ viện để Hạ viện có thể đồng ý với những điều khoản để rời EU.

Kịch bản cuối cùng là "kéo dài không biết chủ đích". Nếu Anh không có được một kế hoạch thuyết phục về việc họ sẽ giải quyết vấn đề Brexit như thế nào, các lãnh đạo EU chắc chắn sẽ đưa ra một số lựa chọn gây tranh cãi, một trong những lựa chọn gây tranh cãi nhất đó là để cho nước Anh thời gian dài hơn nữa để xử lý điều mà một nhân vật cao cấp trong EU gọi tên là "cuộc khủng hoảng xác định bản sắc Brexit".

Một chọn lựa đưa ra là kéo dài thời hạn này đến cuối năm 2020, đúng vào quãng thời gian mà trước đây dự tính cho là thời kỳ chuyển đổi sau Brexit. Điều này sẽ tránh phải xảy ra việc liên tiếp phải gia hạn thời gian rời EU sau mỗi 3 tháng. Nhưng đây được cho là một lựa chọn cực đoan không được nhiều nước thành viên EU ủng hộ.