Hồi kết đối với tổ chức ly khai xứ Basque (ETA)
Từ vụ xét xử sắp tới
Theo giới truyền thông, phiên toà sắp tới được coi là hồi kết đối với ETA bởi hơn 1 tháng trước (22/9), Bộ Nội vụ Tây Ban Nha cũng tuyên bố, chính thức khai tử nhóm phiến quân ETA, đồng thời thông báo cảnh sát nước này và cảnh sát Pháp đã bắt giữ 2 thủ lĩnh phiến quân của ETA. Bộ trưởng Nội vụ Tây Ban Nha Jorge Fernandez Diaz tuyên bố, việc bắt giữ Iratxe Sorzabal, 43 tuổi và David Pla, 40 tuổi, tại một ngôi nhà ở thị trấn Saint-Etienne-de-Baigorry, miền Bắc nước Pháp, đã khiến ETA không còn thủ lĩnh và điều này đồng nghĩa với việc chính thức khai tử ETA.
Hơn 4 năm trước (tháng 10/2011), ETA tuyên bố chấm dứt các hoạt động vũ trang, nhưng lại từ chối giao nộp vũ khí và giải tán tổ chức theo yêu cầu của chính phủ Tây Ban Nha và Pháp.
Và trong phiên toà sắp tới, 2 cựu chỉ huy vũ trang của ETA là Garikoitz Aspiazu Rubina (bí danh Txeroki), và Angel Iriondo Yarza, cùng cựu thủ lĩnh chính trị ETA Aitor Elizaran Aguilar và Mikel Carrera Sarobe, đều đang bị giam giữ tại Pháp.
Riêng bị cáo thứ 5 là Jose Antonio Urruticoetxea (còn gọi là Josu Ternera), từng nằm trong ban lãnh đạo ETA từ năm 1977 đến 1992, tuy cũng bị bắt tại Pháp, nhưng đã trốn thoát. Các nhân vật đứng đầu ETA bị coi là những kẻ chủ mưu, nắm rõ các kế hoạch tội ác và chỉ đạo thành viên thực hiện.
 |
| Cảnh sát đặc nhiệm Pháp canh gác bên ngoài, nơi bắt giữ 2 thủ lĩnh ETA. |
Gần 7 năm trước (17/11/2008), Bộ trưởng Nội vụ Pháp khi đó là bà Michele Alliot-Marie cho biết, Garikoitz Aspiazu Rubina và Cheroke đã bị bắt tại khu vực Hautes-Pyrenees, thị trấn Cauterets, vùng rừng núi Pyrenee, gần biên giới với Tây Ban Nha.
Bà Michele Alliot-Marie cho biết, Garikoitz Aspiazu Rubina là thủ lĩnh quân sự của ETA và hắn bị tình nghi đã giết 2 cảnh sát Tây Ban Nha tại thị trấn Capbreton của Pháp hôm 1/12/2007.
Tuyên bố của bà Michele Alliot-Marie được Bộ trưởng Nội vụ Tây Ban Nha khi đó là Alfredo Perez Rubalcaba tán đồng bởi trước đó, 2 nghi can khác của ETA bị bắt cũng đều khai nhận, chính Garikoitz Aspiazu Rubina là tác giả của vụ sát hại kể trên.
Garikoitz Aspiazu Rubina còn bị cáo buộc đã đưa ra những quyết định tấn công, khủng bố sau khi ETA tuyên bố nối lại chiến dịch bạo lực từ tháng 6/2007 vì thất bại trong cuộc đối thoại bí mật với chính phủ Tây Ban Nha. Cùng bị bắt với Garikoitz Aspiazu Rubina còn có "nữ quái" Leire Lopez Zurutura, chuyên gia tuyển người để thực hiện những vụ tấn công khủng bố.
Leire Lopez Zurutura được bầu là đại biểu đảng Batasuma (bị đặt ra ngoài vòng pháp luật) từ năm 1999 ở Beasain, từng phối hợp chặt chẽ với nhóm của Jose Angel Lerin Sanchez trong việc thực hiện mệnh lệnh của Garikoitz Aspiazu Rubina. Và sau khi thực hiện một loạt vụ tấn công, khủng bố, Jose Angel Lerin Sanchez và Leire Lopez Zurutura đã bỏ trốn sang Pháp ẩn cư.
Garikoitz Aspiazu Rubina bị bắt sau khi thủ lĩnh chính trị của ETA Francisco Javier Lopez Pena sa lưới hồi tháng 5/2008. Phát biểu tại cuộc họp báo ngay sau khi bắt được Francisco Javier Lopez Pena, đại diện của Bộ Nội vụ Tây Ban Nha cho biết, thủ lĩnh chính trị của ETA còn được biết tới dưới biệt danh Thierry đã bị bắt tối 20/5/2008 tại thành phố Bordeaux, Pháp sau 25 năm lẩn trốn.
Cùng bị bắt với Francisco Javier Lopez Pena còn có 3 thành viên khác của ETA là Ainhoa Ozaeta Mendiondo, Igor Suberbiola và Jon Salaberria. Francisco Javier Lopez Pena bị cáo buộc đứng đằng sau nhiều vụ tấn công khủng bố của ETA tại Tây Ban Nha trong nhiều năm qua, nhất là trong vụ đánh bom sân bay Barajas ở Madrid hôm 30/12/2006.
Và gần 3 năm trước (30/3/2013), Thierry đã chết tại một bệnh viện ở Pháp, nơi tên này được điều trị khi phải chấp hành án tù. Francisco Javier Lopez Pena bị bắt ở thành phố Bordeaux, miền Nam nước Pháp hồi tháng 5/2008 và những tài liệu thu được trong quá trình bắt giữ tên này đã giúp cơ quan chức năng bắt hàng chục thành viên có tầm ảnh hưởng khác của ETA.
Các vụ bắt giữ
Thẩm phán Juan Pablo Gonzalez vừa cho biết, việc điều tra dẫn tới các vụ bắt giữ mới đây được tiến hành từ tháng 7/2015 sau khi tòa án nhận được đơn kiện từ các nạn nhân. Và hướng điều tra tập trung chủ yếu vào những vụ giết người và bắt cóc do ETA tiến hành từ 1/10/2004, thời điểm tội danh chống lại loài người được đưa vào luật hình sự của Tây Ban Nha. Giới chuyên môn cho rằng, ETA hiện chỉ còn vài chục thành viên sau một loạt chiến dịch truy quét trong những năm gần đây tại Tây Ban Nha, Pháp, Đức, Bỉ… Trước đó (11/6/2013), tại khu tự trị Navarra ở phía Bắc Tây Ban Nha, cảnh sát nước này đã bắt 2 nghi can là thành viên ETA.
Gần 2 năm trước (21/2/2014), các quan sát viên quốc tế cho rằng, ETA ở Tây Ban Nha đã bắt đầu giao nộp vũ khí, một bước đi hướng tới giải giáp vũ khí mang tính lịch sử của phong trào ly khai bạo lực này. Nhưng Chính phủ Tây Ban Nha và các nhóm nạn nhân coi nhẹ động thái này bởi cho rằng, ETA phải giải tán vô điều kiện mà không cần quốc tế làm trung gian hòa giải.
Hơn 7 tháng trước (23/3), Bộ Nội vụ Tây Ban Nha thông báo, một trong những thành viên ETA là Sabin Mendizabal Plazaola, 34 tuổi, đang bị truy lùng ráo riết (vì làm bị thương một cảnh sát khi bị truy đuổi), đã bị bắt tại miền Tây Nam nước Pháp. Sabin Mendizabal Plazaola đã "biến mất" từ năm 2009 sau khi bị một tòa án Tây Ban Nha kết án tù giam do ném bom xăng vào một cơ sở kinh doanh thuộc sở hữu của Thị trưởng thành phố Vitoria năm 2005.
 |
| Một số thành viên trong lực lượng Eta. |
Theo thông báo của Bộ Nội vụ Tây Ban Nha, Sabin Mendizabal Plazaola nằm trong danh sách những thành viên nguy hiểm nhất của ETA, bị truy nã do tiếp tay cho một trong những nhóm vũ trang khét tiếng có tên là Commado Donosti, hoạt động chủ yếu tại vùng Sebastian.
Trước đó, tại Mannheim, thành phố lớn thứ ba của bang Baden-Wurttemberg, cảnh sát Đức cũng bắt giam Tomas E.K, công dân Tây Ban Nha bị nghi làm giả thẻ căn cước cho các thành viên ETA khi làm việc tại một trường đại học ở Đức. Và tên này cũng bị cảnh sát Pháp truy nã cho dù từ năm 2001, Tomas E.K lấy tên giả để làm việc tại Trường Đại học tổng hợp Freiburg. Hơn 2 năm trước (8/10/2013), tại thành phố Gand, cách thủ đô Brussels hơn 70km về phía Tây Bắc, cảnh sát Bỉ đã bắt Maria Natividad Jauregui Espina, 55 tuổi, kẻ có biệt danh Pepona, nghi thuộc ETA tại nước này.
Được biết, sau khi bị kết tội ám sát và khủng bố, Maria Natividad Jauregui Espina đã trốn khỏi Tây Ban Nha (từ năm 1979), và người phụ nữ này từng là thành viên của Bộ chỉ huy Vizcaya, phụ trách các hoạt động khủng bố chống lại lực lượng cảnh sát và an ninh Tây Ban Nha. Và Pháp cũng từng kết tội 6 bị cáo được coi là nòng cốt hậu cần của ETA (11/5/2013). Bộ trưởng Nội vụ Tây Ban Nha Jorge Fernandez Diaz coi việc bắt giữ và xét xử 6 đối tượng kể trên là bước đi quan trọng tiến tới giải giáp ETA. Bởi cả 6 đối tượng này đều bị truy tố với các tội danh tài trợ khủng bố, âm mưu phạm tội liên quan đến khủng bố, tàng trữ vũ khí và tài liệu giả.
Tới những vụ mưu sát
Gần 9 năm trước (tháng 12/2006), Chính phủ Tây Ban Nha đã rút khỏi các cuộc đàm phán hòa bình với ETA sau khi tổ chức này đánh bom sân bay ở thủ đô Madrid. Và hơn 5 năm trước (6/9/2010), ngay sau khi ETA tuyên bố ngừng bắn, Chính phủ Tây Ban Nha đã bác bỏ đề nghị này. Bởi Bộ trưởng Nội vụ Tây Ban Nha khi đó là Alfredo Perez Rubalcaba tuyên bố, ETA phải từ bỏ bạo lực hoàn toàn, vĩnh viễn và sẽ không thay đổi chính sách chống khủng bố. Người đứng đầu lực lượng an ninh xứ Basque Rudolf Ares cũng khẳng định, việc ETA ngừng bắn là tin tốt, nhưng không đủ và không đáp ứng được mong muốn của người dân nơi đây.
Theo giới truyền thông, hơn 15 năm trước (tối 15/9/2000), cảnh sát Pháp phối hợp với cảnh sát Tây Ban Nha đã bắt Iguacio Graci Arregui, kẻ được coi là thủ lĩnh ETA cùng vợ và con tại một ngôi nhà hẻo lánh ở phía Tây Nam nước Pháp.
Tại đây cảnh sát đã thu giữ một khẩu súng 9 ly, hai hộ chiếu giả (Pháp và Tây Ban Nha) cùng 2 ôtô lấy cắp. Iguacio Graci Arregui là kẻ phụ trách quân sự của ETA, gia nhập ETA khi mới 19 tuổi và trở thành "lính xung kích" trong các vụ ám sát, đánh bom của ETA. Sau khi tên cầm đầu ETA bị bắt (năm 1992), Iguacio Graci Arregui được suy tôn làm thủ lĩnh vì những thành tích bất hảo. Trong đó đáng kể nhất là việc lên kế hoạch ám sát Quốc vương Tây Ban Nha (tháng 8-1995), nhưng sau đó kế hoạch này phải gác lại vì những lý do kỹ thuật. Sau khi âm mưu bị bại lộ, Iguacio Graci Arregui trở thành đối tượng truy nã số một của cảnh sát Tây Ban Nha.
ETA là viết tắt của Euskadi Ta Azkatasuna, được thành lập năm 1959 với mục đích ban đầu là đấu tranh chống lại sự đàn áp của chính quyền độc tài Franco. Sau sự kiện 11/9/2001, ETA đã bị coi là tổ chức khủng bố nguy hiểm. Vụ khủng bố đầu tiên của ETA diễn ra vào năm 1961 - làm đổ đoàn tàu hoả chở các chính trị gia Tây Ban Nha. Năm 1968, nạn nhân đầu tiên của ETA là Meliton Manzanas, nhân viên cảnh sát ở thành phố San Sebastian.
12 năm sau (năm 1980), ETA tiến hành vụ khủng bố đẫm máu khiến 118 người chết. ETA bị quy trách nhiệm về cái chết của hơn 800 người kể từ khi tổ chức này tiến hành cuộc chiến đòi thành lập quốc gia cho người Basque.
