Ivan Velasquez – Cái gai trong mắt tổng thống Guatemala

• Tổng thống Guatemala đối mặt với cáo buộc tham nhũng
• Tổng thống Guatemala bị điều tra tham nhũng: Lời hứa không thành

Trước đó, ngày 27-8, Tổng thống Morales đã tuyên bố ông Velasquez là "nhân vật không được hoan nghênh" và ra lệnh trục xuất ngay lập tức ông này khỏi đất nước Guatemala với cáo buộc vượt quá quyền hạn được cho phép của mình. Tuy nhiên, quyết định của ông Morales đã vấp phải sự phản đối của chính giới nước này, trong khi Tòa án Hiến pháp Guatemala ngay sau đó đã bác quyết định của Tổng thống.

Vào tháng 1-2017, CICIG và cơ quan công tố Guatemala đã khởi tố em trai và con trai của Tổng thống Morales, một cựu diễn viên hài bất ngờ thắng cử nhờ những lời hứa chống tham nhũng. Hai người này phạm tội gian lận trong thống kê tài sản, hiện cả hai đang bị giam giữ tại nhà chờ xử án.

Iván Velásquez sinh ở Medellín (Colombia) và theo học luật tại Đại học Antioquia. Ông là Giám đốc của Trường cao đẳng Luật sư Antioqueño, COLEGAS, từ đó ông tiến hành chiến dịch chống lại cái gọi là Quy chế bảo vệ công lý - tổ chức thành lập các thẩm phán giả mạo và nhân chứng bí mật. 

Từ năm 1991 đến 1994, ông giữ chức vụ Kiểm sát trưởng Antioquia, nơi ông chịu trách nhiệm tiến hành các cuộc điều tra liên quan đến những hành vi tra tấn do các cơ quan như tổ chức chống bắt cóc, UNASE; các vụ hành quyết ngoài phạm vi pháp luật do lực lượng vũ trang công cộng gây ra; và tình trạng lạm dụng của quân đội trong các hoạt động chống du kích.

Với tư cách là Tổng Chưởng lý, ông đã thành công trong việc củng cố Văn phòng Thường trực Nhân quyền của Cơ quan Kiểm sát, nơi báo cáo về các vi phạm nhân quyền nghiêm trọng tại Aburrá Valley, bao gồm việc giam giữ bí mật hoặc tùy tiện… Ủy ban này cũng xúc tiến Ủy ban Nhân quyền liên ngành (đầu tiên trong nước), có sự tham gia của tất cả các tổ chức nhân quyền phi chính phủ hoạt động tại Medellín, cùng với Cảnh sát Quốc gia, Cục An ninh Hành chính (DAS), Nhà thờ Công giáo, Văn phòng Công tố…

Từ năm 1996, ông là quan tòa phụ trợ trong Hội đồng Nhà nước, cho đến năm 1997, khi ông được Công tố viên Alfonso Gómez Méndez bổ nhiệm làm Giám đốc khu vực Văn phòng Công tố ở Medellín (1997-1999). Ở vị trí này, và kết hợp với một nhóm các nhà điều tra, ông đã tiến hành một cuộc chiến với các nhóm bán quân sự. Điều tra cho thấy, qua 43 công ty biên giới ở Antioquia và Córdoba và 495 tài khoản ngân hàng, các nhóm bán quân sự đã chuyển hơn 25 tỷ USD chỉ trong vài năm.

Phối hợp với Ủy ban Hỗ trợ điều tra của Phòng Hình sự, từ năm 2006 đến tháng 8-2012, Tiến sĩ Velásquez đã điều tra mối quan hệ giữa các thành viên của Quốc hội và các nhóm bán quân sự, trong vụ xì căng đan được gọi là Parapolítica, đã dẫn đến việc Toà án Tối cao ra lệnh điều tra tội ác chống lại loài người của các chính trị gia, liên quan đến các vụ thảm sát, giết người chọn lọc và hành hình tập thể được thực hiện bởi các nhóm binh sĩ. 

Cho đến nay, các cuộc điều tra do Ủy ban Hỗ trợ điều tra tiến hành đã dẫn đến việc kết án khoảng 50 nghị sĩ, hơn một chục người khác chịu án cải tạo hoặc đang xét xử, và phơi bày hơn 130 người liên quan đến cái gọi là "narcopolíticos".

Tiến sĩ Velásquez đã cống hiến cuộc đời mình cho công lý, luôn hành động với cam kết rõ ràng và mạnh mẽ đối với nhân quyền và đối thoại với các tổ chức nhân quyền phi chính phủ, và đóng góp của ông trong cuộc chiến chống lại việc quan chức được “miễn trừ” tại Colombia, Hiệp hội Luật sư quốc tế (IBA) đã trao giải thưởng Nhân quyền Thế giới cho ông vào tháng 11-2012.

Việc Tổng thống Morales cố tìm cách trục xuất ông Velásquez có thể sẽ mở màn cho một vụ bê bối tổng thống khác ở Nam Mỹ.