Kenya: Điều tra vụ cảnh sát giết luật sư và thân chủ

• Cảnh sát Kenya giải cứu thành công hàng trăm cô gái trước hủ tục cắt xén âm vật
• Cảnh sát Kenya-Somali tiếp tay cho tổ chức khủng bố al Shabaab

Hôm 4-7, nhà chức trách Kenya đã ra lệnh bắt giữ 3 sĩ quan cảnh sát vì có liên quan đến vụ sát hại một luật sư nhân quyền. Những sĩ quan cảnh sát này không bị cáo buộc tội danh giết người, nhưng theo tuyên bố của thẩm phán, họ vẫn bị tạm giam trong 2 tuần để phục vụ công tác điều tra.

Trước đó, 3 sĩ quan cảnh sát khác cũng đã bị bắt giữ vì tình nghi sát hại 3 người đàn ông, trong đó có luật sư nhân quyền nói trên. Vụ bê bối này bắt nguồn từ việc luật sư nhân quyền Willie Kimani ở tòa án tối cao tại thủ đô Nairobi nhận làm luật sư bào chữa cho Josephat Mwendwa - một tài xế taxi đã đệ đơn kiện, bị cảnh sát bắn và làm bị thương hồi tháng 4 năm ngoái.

Ngay sau đó, Willie Kimani đã mở cuộc điều tra riêng và phát hiện ra những sai phạm từ phía cảnh sát. Về phía lực lượng cảnh sát Kenya, sau khi nhận được đơn kiện, họ đã giao nhiệm vụ tìm hiểu, điều tra và giám sát cho Sở Cảnh sát Nairobi. Ngày 23-6, phiên điều trần đầu tiên về vụ việc này đã được tiến hành tại tòa án ở quận Machakos, ngoại ô thủ đô Nairobi.

Cảnh sát chống bạo động Kenya đánh một người biểu tình. ảnh: AP

Cả luật sư Willie Kimani và thân chủ Josephat Mwendwa đều có mặt. Kết thúc phiên xử, họ được mời đến một trụ sở cảnh sát ở gần đó, làm việc trong hơn 1 tiếng đồng hồ rồi cả hai bắt taxi ra về. Đó cũng là lần cuối cùng người ta thấy hai nhân vật này.

Tổ chức Nhiệm vụ công lý quốc tế (IJM) - một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Mỹ, nơi Willie Kimani đang hợp tác đã ngay lập tức báo cảnh sát và yêu cầu mở cuộc tìm kiếm hai người này. Một tuần sau, thi thể của luật sư này cùng thân chủ đã được tìm thấy ở bờ sông ol-Donyo Sabuk, phía Đông Bắc thủ đô Nairobi.

Gary Haugen, trưởng đại diện IJM tại Kenya nói: "Chúng tôi thật sự đau lòng trước sự mất mát này. Ngoài Willie Kimani và Josephat Mwendwa, thi thể của tài xế taxi đã chở họ cũng được tìm thấy gần đó. Rõ ràng đây không phải tai nạn, là vụ giết người diệt khẩu, một hành động đáng lên án. IJM hình thành và phát triển là để bảo vệ những người nghèo trước bạo lực và bất công. Willie Kimani đang dũng cảm thực hiện nhiệm vụ của mình thì bị sát hại. Chúng tôi muốn điều tra rõ ràng về việc này bởi chính chúng tôi đã thuyết phục Willie Kimani bào chữa không công cho Josephat Mwendwa".

Cho đến nay, vẫn chưa có thông tin mới nào về nguyên nhân cái chết của Willie Kimani và Josephat Mwendwa. Tuy nhiên, một số cảnh sát đã bị bắt giữ trước sức ép của các tổ chức phi chính phủ. Hãng AP cho biết, có tới 34 tổ chức xã hội và tổ chức phi chính phủ gửi đơn kiến nghị lên chính phủ Kenya yêu cầu mở cuộc điều tra đầy đủ, cẩn thận về cái chết của Willie Kimani, Josephat Mwendwa và tài xế taxi.

Một số tổ chức có trụ sở tại Anh còn kêu gọi chính phủ xem xét lại chương trình hỗ trợ cho lực lượng cảnh sát Kenya bởi họ đang bị nghi ngờ có liên quan đến cái chết của 3 người nói trên. Một số tổ chức khác thì cho rằng, cần mời lực lượng cảnh sát một số nước tham gia cuộc điều tra để đảm bảo tính nghiêm minh.

Tổ chức Theo dõi nhân quyền có trụ sở tại New York cho hay, đây không phải lần đầu cảnh sát Kenya dính đến bê bối giết người song những lần trước, thủ phạm đều thoát tội. Maina Kiai, một nhà hoạt động nhân quyền đồng thời là luật sư ở Nairobi cho biết, số vụ giết người liên quan đến lực lượng cảnh sát Kenya đã lên tới hàng trăm vụ trong 6 năm qua. 

Người dân biểu tình yêu cầu điều tra cảnh sát về vụ sát hại luật sư Willie Kimani và thân chủ cùng tài xế taxi. ảnh: EPA

Hussein Khaled, nhà hoạt động thuộc tổ chức Haki-Africa tại thành phố biển Mombasa lý giải: "Vì mọi người lo sợ sau khi tố cáo, họ sẽ trở thành nạn nhân tiếp theo của bạo lực. Cha mẹ họ cũng sợ hãi điều đó và đều không muốn con mình nói gì với cảnh sát. Nhân chứng thì bị mua chuộc hoặc đe dọa. Những ai dũng cảm đứng lên chống đối thì bị bắn chết, hành hạ hoặc thậm chí mất tích một cách bí ẩn".

Hussein Khaled cho hay, tổ chức của ông đã thống kê có hơn 70 vụ kiểu này có liên quan đến cảnh sát diễn ra tại Mombasa trong vòng 2 năm qua. Ahmednasir Abdullahi, cựu Chủ tịch Hiệp hội luật sư Kenya nói: "Đã có quá nhiều việc xảy ra, những vụ mất tích không dấu vết và cũng chẳng có ai phải chịu trách nhiệm. Chúng tôi phải chấm dứt tình trạng này".

Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội này là Isaac EN Okero nói rằng, cái chết của luật sư Willie Kimani là "một ngày đen tối của luật pháp Kenya" và rằng "Những điều tồi tệ nhất mà chúng ta nghĩ đến đã xảy ra. Chúng ta cần phải hành động"…