Malaysia: Nơi trú ẩn an toàn khi chiến tranh thương mại?

Thứ Hai, 10/06/2019, 09:28
Malaysia có phải là nơi trú ẩn an toàn khi Washington và Bắc Kinh leo thang chiến tranh thương mại? "Hoàn toàn là như vậy", Bộ trưởng Tài chính Malaysia Lim Guan Eng nói.


Đối với một số người, có vẻ như câu trả lời của Bộ trưởng Lim Guan Eng là chính xác, khi dựa vào những con số lạc quan: Tăng trưởng kinh tế đang duy trì tốt đẹp - tăng 4,5% so với một năm trước đó trong quý đầu tiên; Đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng 95% so với cùng kỳ trong 3 tháng tính đến tháng 3 lên 5,18 tỷ đô la.

Đó quả thực là một màn trình diễn không tồi cho chính phủ mới của Malaysia ở mốc một năm.

"Các nhà đầu tư thích những gì họ thấy", ông Lim nói với Nikkei trong một cuộc phỏng vấn ngày 28-5. "Họ thấy các yếu tố cơ bản mạnh mẽ, nhưng họ cũng được trấn an bởi cam kết của chính phủ mới đối với tính minh bạch và trách nhiệm".

Ở đây, ông Lim không cường điệu. Thật ngoạn mục khi xem xét Malaysia đã ở đâu vào tháng 5-2018, khi Mahathir Mohamad nhậm chức, thay thế Thủ tướng Najib Razak bị tai tiếng. Khi đó, tình trạng đất nước đang có nhiều khó khăn do 9 năm cầm quyền của ông Najib để lại.

Ông Lim, 58 tuổi, là người đi đầu trong nỗ lực phục hồi kinh tế. Ông Lim kể lại ngày đầu tiên đi làm: "Thật sốc! Đội của tôi đã bị sốc ở mức độ lạm dụng quyền lực, sai lầm tài chính. Cướp bóc giữa ban ngày! Najib sao lại có thể làm điều đó một cách trắng trợn và nghĩ rằng ông ta có thể thoát tội".

Ưu tiên hàng đầu của ông Lim khi đó là giảm 1.000 tỷ ringgit nợ của Malaysia, tương đương khoảng 232 tỷ USD, hơn 50% GDP. Trong 12 tháng qua, ông Lim đã tiến hành loại bỏ một hệ thống thuế hàng hóa và dịch vụ mà nhóm Mahathir cho là không công bằng, kiểm soát các dự án cơ sở hạ tầng để tiết kiệm tiền mặt và chuyển sang đấu thầu kiểu "mở thầu" để hạn chế tham nhũng.

Điều đó có nghĩa là san bằng sân chơi không chỉ cho các công ty mới thành lập, mà cả khu vực tư nhân nói chung. Vài năm gần đây chứng kiến Malaysia trượt lùi, cho phép các công ty liên kết nhà nước duy trì sự thống trị của họ. Tuy nhiên, những nỗ lực cải cách của Lim đã đưa một số chiến thắng quan trọng lên bảng điểm. 

Nếu năm 2018, Malaysia xếp thứ 24 trong cuộc khảo sát dễ dàng kinh doanh của Ngân hàng Thế giới, thì nay đã lên vị trí thứ 15 nhờ thành công đơn giản hóa quá trình bắt đầu kinh doanh và đảm bảo giấy phép cho xây dựng, điện, tài sản và giao dịch xuyên biên giới.

"Để chúng tôi thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, điều quan trọng là chúng tôi tạo ra một nhà nước kinh doanh", ông Lim nói.

Chính phủ đang cân nhắc các động thái bổ sung để giảm quan liêu, làm tăng thị trường đầu tư mạo hiểm và thậm chí có thể cắt giảm thuế doanh nghiệp tại một số điểm. Ông Lim lưu ý rằng những thành công khởi nghiệp công nghệ ở nước láng giềng Singapore và Indonesia đang gia tăng sự cấp bách để thay đổi.

"Để tạo ra kỳ lân, bạn phải có hệ sinh thái," ông Lim nói. "Malaysia có những gì nó cần. Chúng tôi có tài năng, chúng tôi có công nghệ, chúng tôi có một chính phủ mới rất khoan dung với những ý tưởng mới".

Một mặt,việc bổ nhiệm một Bộ trưởng Tài chính dân tộc Hoa (Lim) tự nó là một dấu hiệu của sự thay đổi. Mặt khác, Mahathir đã chậm chạp trong việc đẩy lùi những đối xử ưu đãi đối với người Malaysia trong công việc, hợp đồng chính phủ, điểm ở trường đại học và nhà ở.

Các hạn ngạch này, có từ năm 1970, đã dập tắt hy vọng của nhiều nhà đầu tư nước ngoài và làm suy yếu năng suất. Chúng cũng chịu trách nhiệm cho việc chảy máu chất xám. Chẳng hạn, doanh nhân người Malaysia Anthony Tan đã ra mắt Grab tại Singapore, chứ không phải ở quê nhà.

Mặc dù Malaysia đã đi một chặng đường dài kể từ cuộc khủng hoảng châu Á năm 1997, một số sai lầm chính sách của Mahathir kể từ thời điểm đó vẫn còn làm khổ cả nước. Trước đó, các cuộc khủng hoảng ở Thái Lan, Indonesia và Hàn Quốc dẫn đến cải cách bán buôn. Ngược lại, Malaysia đã làm nhiều việc để tránh xa thị trường hơn là hiện đại hóa nền kinh tế. Nó điều trị các triệu chứng khó chịu hơn là các vấn đề tiềm ẩn.

Đối với cuộc chiến thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Lim coi đó là một "sai lầm". Phát biểu tại Tokyo gần đây, bao gồm cả tại Hội nghị Nikkei Tương lai châu Á, ông Mahathir gọi đó là "sự ngu ngốc".

Nhưng hùng biện là không đủ. Nếu Malaysia được coi là một "nền tảng trung lập khỏi cuộc xung đột thương mại", như Lim muốn, chính phủ phải hành động mạnh dạn hơn để giành thêm vốn nước ngoài trước khi điều kiện toàn cầu thay đổi tồi tệ hơn.

Kim Thu
.
.
.