Nguy cơ về sự bành trướng của hồi giáo cực đoan trên đất Pháp

• Burkina Faso: Chiến binh Hồi giáo cực đoan tàn sát người khai thác vàng

Quyết định này đến từ nỗi lo lắng về sự bành trướng của hệ tư tưởng Hồi giáo cực đoan trên đất Pháp, “một cuộc xâm lăng” thật sự theo quan điểm của Bernard Rougier, chuyên gia hàng đầu về Trung Đông và về phong trào Thánh chiến Hồi giáo.

Tồn tại một "hệ sinh thái Hồi giáo cực đoan"

Bernard Rougier là một nhà nghiên cứu thẳng thắn và dũng cảm. Cuốn sách mới đây nhất của ông “Những lãnh thổ bị chinh phục bởi Hồi giáo cực đoan” đã gây ra những phản ứng khác nhau và những cuộc bút chiến kéo dài trên báo chí.

Cuốn sách cũng kể lại một cách chi tiết những bước đi của một quá trình “nắm quyền kiểm soát” của một nhóm thiểu số Hồi giáo, sự lan tỏa của những dòng ý thức hệ xuất phát từ các nhà thờ Hồi giáo trên bán đảo Arập và khuấy động trong các cuộc bầu cử tại ngoại ô Paris.

Tổng thống Emmanuel Macron trong một cuộc gặp gỡ các lãnh đạo những hiệp hội địa phương, các chức sắc tôn giáo.

Sự lan tỏa này đã khéo léo đi vòng qua các thể chế trung gian như: các nhà thờ Hồi giáo trên đất Pháp, trường dạy giáo lý, các tổ chức văn hóa hay thể thao tôn giáo, quán cà phê công nghệ, các trung tâm thương mại, nhà hàng mang đặc thù Hồi giáo…

Từng bước một, trào lưu Hồi giáo cực đoan đã áp đặt được những quy tắc của mình cho những người Hồi giáo Pháp và khuyến khích họ thành lập một “ lãnh thổ Hồi giáo” tại đây. Dù là do thiếu hiểu biết hay toan tính để kiếm thêm phiếu bầu trong những kỳ bầu cử tiếp theo, những người lãnh đạo dân cử ở các địa phương này đã tiếp tay hay chí ít cũng đã nhắm mắt làm ngơ cho việc xâm lấn tôn giáo này.

Rougier đã cộng tác với nhiều nhà nghiên cứu trong các trường đại học để triển khai cuộc điều tra-nghiên cứu, nhưng những cộng sự đắc lực nhất và có hiệu quả nhất đối với ông chính là những sinh viên của Trung tâm Nghiên cứu Arập và Trung Đông thuộc Đại học Paris-Sorbonne III. Những sinh viên này hầu hết là gốc Bắc Phi hay cận Sahara nên họ có khả năng tiến hành điều tra bí mật trong các nhà thờ Hồi giáo, quay các buổi giảng đạo, thậm chí là tiếp xúc với các chiến binh thánh chiến trong tù.

Các cuộc điều tra được tiến hành tại khá nhiều vùng ngoại ô trên đất Pháp và Bỉ. “Chúng tôi đã có những điều tra cụ thể chứng minh được tính “lập lờ” trong các bài giảng đạo tại các nhà thờ Hồi giáo, sự cắt đứt mối liên hệ văn hóa, chính trị, pháp lý với xã hội Pháp, những luận điệu kín đáo chống Do Thái, những ý tưởng khơi gợi hành động thánh chiến... Sẽ có nhiều người không chịu đựng nổi những kết luận này, tôi tin rằng mình sẽ bị công kích là “kẻ bài Hồi giáo”, thậm chí sẽ có những sức ép buộc tôi không được tiếp tục những nghiên cứu của mình”, Bernard Rougier đã thổ lộ như vậy khi được tờ báo Le Point phỏng vấn.

Theo Bernard Rougier, đang tồn tại một " hệ sinh thái Hồi giáo cực đoan" tại các khu ngoại ô và những khu dân nghèo tại Pháp.

Một chuyên gia xuất sắc về thế giới Arập

Tốt nghiệp Sciences po, trường đào tạo chính trị gia hàng đầu của Pháp, lúc đầu Bernard Rougier muốn tham gia vào các cuộc thi tuyển công chức trong bộ máy hành chính, nhưng rồi ông đã thực hiện một chuyến du lịch đến Lebanon vào những năm 1990. Ấn tượng với những gì đang diễn ra ở đó, ông quyết định học tiếng Arập, điều kiện tối cần thiết để hiểu được những vấn đề địa chính trị của vùng này.

“Với văn chương hay thi ca Arập cổ điển, một thế giới mới đã mở ra với tôi”, Rougier nhớ lại. Sau khi làm tiến sĩ cấp ba về đề tài “quan điểm Arập về thế giới đương đại” dưới sự hướng dẫn của Ghassan Salamé và Gilles Kepel, hai chuyên gia về Trung Đông, Rougier thấy cuốn hút với công việc nghiên cứu. Sau một thời gian dạy học ở Jordan và Lebanon, ông đã nhìn ra đề tài của mình trong các trại tị nạn của người Palestin ở Ain al-Hilweh, phía Nam Lebanon.

Tại đây ông nhìn thấy rõ sức phá hoại của tư tưởng Hồi giáo cực đoan đang làm xói mòn mọi cố gắng của PLO (Tổ chức Giải phóng Palestine) và của Fatah trong quá trình xây dựng một “căn cước quốc gia” gây thiện cảm và dễ được quốc tế chấp nhận: nam và nữ bắt buộc phải học những trường riêng, nhà thơ vĩ đại Mahmoud Darwich bị kết tội làm suy đồi đạo đức... Nhà nghiên cứu đã day dứt tự hỏi liệu mình có phải là kẻ đốn mạt không khi dự định viết ra những lời phê phán đối với một dân tộc đã bị đuổi khỏi tổ quốc và bị tước đoạt gần như tất cả?

Tại một khu chợ ngoại ô ở Paris.

Nhưng chính Salam, một người tị nạn Palestine, cựu thành viên Fatah đã giải phóng cho Rougier khỏi những đắn đo đó. “Ông ấy nói với tôi “chúng tôi đã phải chịu đựng sự áp bức của những kẻ hồi giáo cực đoan, những chiến binh thánh chiến quá lâu rồi, cậu là người có thể đi khỏi đây, nếu cậu không kể lại, sẽ không có ai để kể lại điều này”,  Rougier nhớ lại và kể với phóng viên báo Le Point.

Từ chức Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế, Luật và Xã hội ở Cairo, Bernard Rougier quay về Paris năm 2015 để nhận chức giáo sư tại Đại học Paris-Sorbonne III. Ngay trong những giờ lên lớp đầu tiên, một số sinh viên tìm cách thuyết phục ông rằng sự kiện 11-9-2001 là một âm mưu của người Mỹ và Do Thái.

Rougier choáng váng: “Tôi không biết nên tiếp tục bài giảng hay nộp đơn xin từ chức ngay. Những học trò đến từ các vùng ngoại ô đã nói với tôi những luận điểm Hồi giáo cực đoan giống hệt những gì tôi đã chứng kiến hơn 20 năm trước trong các trại tị nạn. Chỉ khác một điều giờ đây nó diễn ra ngay trên nước Pháp, nó trở thành suy nghĩ của một phần xã hội Pháp”.

Theo nghiên cứu của Rougier, hiện có nhiều nhánh Hồi giáo khác nhau hoạt động trên đất Pháp, điểm chung duy nhất là khuyến khích sự ly khai với xã hội Pháp. Nhưng ở đây không được phép nhầm lẫn, cuộc “chinh phục” này trước hết là cuộc chinh phục, xâm lấn của Hồi giáo cực đoan vào đạo Hồi.

Theo một nghiên cứu của Đại học Strasbourg mới công bố, một phần ba các cuốn giáo lý Hồi giáo (31%) là những bài thuyết giảng đúng mực và nằm trong khuôn khổ luật pháp cho phép, những tài liệu còn lại đều tìm cách khẳng định Hồi giáo là “tôn giáo thực sự” đối diện với một phương Tây suy đồi và hung hãn, những bài thuyết giảng này còn muốn đẩy vấn đề đi xa hơn nữa khi cố gắng chứng minh rằng Đạo Hồi, đó chính là Hồi giáo cực đoan.

Giải pháp nào để chống lại sự bành trướng của Hồi giáo cực đoan?

Theo Bernard Rougier, không thể đóng cửa các nhà thờ Hồi giáo hay cấm đoán việc giảng đạo. Nhưng phải đặt những người đứng đầu các tổ chức tôn giáo và những nhà thuyết giảng tôn giáo đối diện với trách nhiệm của họ. Nếu vi phạm họ sẽ bị đóng cửa. Tiếp đó phải tạo dựng những mối quan hệ xã hội khác, có sức thu hút đối với giới trẻ trong những khu đông dân cư theo đạo Hồi. Gia đình, hàng xóm cùng tham gia tạo dựng một cơ chế vận hành mới của kết cấu xã hội.

Cần phải phát triển các hoạt động tập thể phong phú và có sức thu hút như lập ra các nhóm thể thao phi tôn giáo, các câu lạc bộ phim ảnh hay đọc sách với những giáo viên hay người dẫn dắt có uy tín. Tất cả những biện pháp trên phải được thực hiện tại từng địa phương, vì thế người tổ chức phải có một sự am hiểu sâu sắc đối với cộng đồng cư dân địa phương.

Muốn vậy mỗi khu hành chính nên bổ nhiệm người đứng đầu với nhiệm kỳ 4 năm để có đủ thời gian và một sự hiểu biết sâu sắc tình hình địa phương. Không dùng biện pháp đóng cửa các nhà thờ Hồi giáo, nhưng cần lên danh sách và theo dõi chặt chẽ những cá nhân nguy hiểm đe dọa tới những nguyên tắc tồn tại của một xã hội đa dạng và bình đẳng như nước Pháp. Chính phủ Pháp đã bỏ ra những món tiền khổng lồ trong việc xây dựng chỉnh trang lại các khu ngoại ô, nhưng giờ đây cũng cần phải đầu tư về con người.

Cần phải khuyến khích những buổi diễn thuyết về các đề tài phong phú khác nhau để “pha loãng” những bài thuyết giáo về tôn giáo. Nêu gương những thanh niên hồi giáo đã thành công trong cuộc sống... “Chừng nào chúng ta chưa tìm được sức mạnh và sự tự tin để đến với những khu phố nghèo, dân trí thấp thì chúng ta sẽ còn phải đối diện với tình trạng an ninh bất ổn và nạn khủng bố. Bởi hệ thống sinh thái hồi giáo cực đoan sẽ chiếm lĩnh trận địa và tiếp tục công việc đào tạo khủng bố”, Giáo sư Bernard Rougier kết luận.