Philippines sẽ có nữ Tổng thống thứ ba?

• Bầu cử tổng thống Philippines: Ai sẽ lên ngôi?
• Những ưu tiên của tân Tổng thống Philippines

Tuy chỉ đứng thứ 2 theo kết quả thăm dò do Viện nghiên cứu thời tiết xã hội công bố hôm 25-4, nhưng bà Grace Poe vẫn được coi có cơ hội trở thành nữ Tổng thống thứ 3 tại Philippines (sau cố Tổng thống Corazon Aquino và cựu Tổng thống Gloria Macapagal-Arroyo), bởi Thượng nghị sỹ từng dẫn đầu trong nhiều cuộc thăm dò dư luận trước đây.

Chặng đường gian khó

Bối cảnh tranh cử và trở thành Tổng thống của bà Corazon Aquino và bà Gloria Macapagal-Arroyo tuy khác nhau, nhưng đều là bài học quý để Thượng nghị sỹ Grace Poe học tập và rút kinh nghiệm. Nhiều người nói rằng, sự trái ngược của 2 nữ Tổng thống Corazon Aquino và Gloria Macapagal-Arroyo, vừa là sự khích lệ, vừa là sự cảnh báo đối với nữ ứng cử viên Grace Poe. 

Thượng nghị sỹ Grace Poe từng gặp rắc rối khi người ta đề cập tới vấn đề “tư cách công dân Phillipines” bởi bà sinh ra và lớn lên tại Mỹ. Các quan chức bầu cử từng loại bà Grace Poe ra khỏi cuộc tranh cử tổng thống hồi cuối tháng 12-2015, với lý do Thượng nghị sỹ không phải là công dân Phillipines. Bởi theo Hiến pháp Phillipines, các ứng cử viên tổng thống phải là người gốc Phillipines, không cư trú ở nước ngoài 10 năm trước cuộc bầu cử. Và việc này chỉ được bỏ qua sau tuyên bố của Toà án Tối cao - bà Grace Poe đủ điều kiện và được phép tham gia cuộc đua thay thế Tổng thống Benigno Aquino III.

Thượng nghị sĩ Grace Poe.

Ứng cử viên Tổng thống Phillipines, ông rodrigo Duterte.

Nếu giành chiến thắng, bà Grace Poe trở thành người kế vị của con trai nữ Tổng thống đầu tiên, bà Corazon Aquino (25/1/1933 – 1/8/2009). Và coi như đã “rửa hận” cho phụ thân, diễn viên điện ảnh Fernando Poe, người bị thất bại trong cuộc bầu cử năm 2004, một cuộc bầu cử được cơ quan điều tra Phillipines xác định là có gian lận và bà Gloria Macapagal-Arroyo trở thành nữ Tổng thống thứ hai của Philippines. 

Và nếu trở thành tân Tổng thống, bà Grace Poe sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó có việc vượt qua cái bóng của Tổng thống Benigno Aquino, người đã đưa Philippines đạt mức tăng trưởng kinh tế nhanh nhất Đông Nam Á, đầu tư và du lịch trực tiếp nước ngoài cũng tăng đáng kể. Và tham nhũng cùng tình trạng đói nghèo được coi là vấn nạn khó giải quyết của chính phủ mới.

Nữ Tổng thống đầu tiên

Gần 33 năm trước, vợ cố Thượng nghị sỹ Benigno Aquino, bà Corazon Aquino đã bay từ Mỹ về Phillipines để tổ chức tang lễ cho chồng, bị ám sát ngày 21-8-1983. Và chuyến trở về nước đã khiến uy tín chính trị của bà Corazon Aquino lên cao. Bởi đã có hơn 2 triệu người dự đám tang lớn nhất thế kỷ của Thượng nghị sỹ Benigno Aquino. 

Hơn 30 năm trước (10-3-1986), tờ Time Magazine từng cho biết, mặc dù suýt trở thành nạn nhân của nhà độc tài Ferdinand Marcos trong trò gian lận bầu cử, nhưng bà Corazon Aquino vẫn giành chiến thắng, bất chấp việc Tổng thống Ferdinand Marcos cũng tuyên bố đắc cử (nhưng lại phải chạy tới Hawaii) và trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của Phillipines và châu Á. 

Bà Corazon Aquino giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1986 nhờ nhận được sự ủng hộ của cử tri và chính giới nước này - đắc cử trong một cuộc bầu cử Tổng thống có gian lận.

Tuy là nữ Tổng thống đầu tiên, nhưng bà Corazon Aquino là Tổng thống thứ 11 của Phillipines và trong thời gian tại nhiệm (1986-1992), vợ cố Thượng nghị sỹ Benigno Aquino được đánh giá khá cao. 

Trước khi chồng bị ám sát, bà Corazon Aquino không hề có kinh nghiệm chính trường, nhưng sau khi là tâm điểm của sự đoàn kết chống lại chế độ độc tài của Tổng thống Ferdinand Marcos, vợ cố Thượng nghị sỹ Benigno Aquino đã nhanh chóng trở thành nữ chính khách tầm cỡ. 

Tổng thống Ferdinand Marcos từng chế nhạo bà Corazon Aquino "chỉ là phụ nữ với vị trí trong phòng ngủ”, sau khi biết vợ cố Thượng nghị sỹ Benigno Aquino ra tranh cử. Nhưng tạp chí Time đã chọn bà Corazon Aquino là Nhân vật của năm 1986. Chủ tịch Hạ viện Mỹ Tip ONeill từng coi bài phát biểu trước lưỡng viện Mỹ của bà Corazon Aquino (tháng 9-1986) là "bài diễn văn hay nhất từng được nghe trong 34 năm làm việc tại Quốc hội". 

Năm 1994, bà Corazon Aquino được liệt kê là một trong 100 phụ nữ có ảnh hưởng trong lịch sử thế giới trong quyển sách của tác giả Gail Meyer Rolka. 

Nhưng trong nhiệm kỳ của mình, bà Corazon Aquino cũng phải đối mặt với 9 cuộc đảo chính bất thành do quân nhân tiến hành (1986-1989), trong đó có người có quan hệ với Bộ trưởng Quốc phòng Juan Ponce Enrile, có người trung thành với cựu Tổng thống Ferdinand Marcos. Tháng 12-2008, bà Corazon Aquino đã bày tỏ sự hối tiếc (đã trực tiếp xin lỗi) vì đã tham gia cuộc Cách mạng EDSA năm 2001, khiến Tổng thống Joseph Estrada mất chức.

Những cái nhất của nữ Tổng thống thứ hai

Và sự ra đi của ông Joseph Estrada đã tạo điều kiện để bà Gloria Macapagal-Arroyo trở thành nữ Tổng thống thứ hai. Là Tổng thống thứ 14 của Phillipines, nhưng bà Gloria Macapagal-Arroyo lại là người phụ nữ đầu tiên được bổ nhiệm làm Phó Tổng thống - cũng có cái đầu tiên cho riêng mình. 

Và bà Gloria Macapagal-Arroyo cũng là người đầu tiên trở thành nữ Tổng thống ở Phillipines, sau khi có cha từng làm Tổng thống. Mặc dù cha từng làm tổng thống, nhưng mãi tới năm 1992, bà Gloria Macapagal-Arroyo mới tham chính. Và 6 năm sau (30-6-1998), bà Gloria Macapagal-Arroyo bắt đầu nhiệm kỳ Phó Tổng thống. 

Đến tháng 10-2000, bà Gloria Macapagal-Arroyo đã rời khỏi nội các của Tổng thống Joseph Estrada. Nhưng khoảng 3 tháng sau (20-1-2001), bà Gloria Macapagal-Arroyo đã tuyên thệ nhậm chức Tổng thống thứ 14 trước Chánh án Toà Tối cao Hilario Davide, sau khi ông Joseph Estrada bị cáo buộc tham nhũng. Ngày 30-6-2004, tại đảo Cebu, bà Gloria Macapagal-Arroyo đã tuyên thệ nhậm chức, trở thành tổng thống đầu tiên của Philippines làm lễ nhậm chức ở đây.

Điều đáng nói là trong khi bà Corazon Aquino trở thành nữ Tổng thống đầu tiên với sự ủng hộ và ngưỡng mộ của dư luận, thì bà Gloria Macapagal-Arroyo trở thành nữ Tổng thống thứ 2 trong bê bối và tai tiếng. 

Hãng BBC từng đưa tin (18-11-2011), bà Gloria Macapagal-Arroyo đã phải trả giá cho trò gian lận bầu cử để trở thành Tổng thống trong cuộc bầu cử năm 2004, sau khi rời chiếc ghế quyền lực. Bà Gloria Macapagal-Arroyo đã đánh bại ứng cử viên Fernando Poe, bạn thân của cựu Tổng thống Joseph Estrada. 

Trước đó (năm 2001), bà Gloria Macapagal-Arroyo đã trở thành Tổng thống sau khi Tổng thống Joseph Estrada bị cáo buộc tham nhũng. Mặc dù sau đó ông Joseph Estrada được tòa tuyên vô tội, nhưng không được phục hồi chức vụ và người ta đã nghi ngờ về tính hợp pháp của chiếc ghế Tổng thống mà bà Gloria Macapagal-Arroyo tại vị ở thời điểm đó. Bởi bà Gloria Macapagal-Arroyo bị coi đứng sau cuộc chiến pháp lý đầy tranh cãi lật đổ Tổng thống Joseph Estrada.

Năm 2005, tạp chí Forbes chọn bà Gloria Macapagal-Arroyo là nhân vật thứ tư trong danh sách những phụ nữ nhiều quyền lực nhất thế giới và chỉ 1 năm sau, nữ Tổng thống thứ hai của Phillipines rớt xuống vị trí thứ 45 trong danh sách vẫn do tạp chí này bình chọn. 

Ngày 10-6-2005, cựu Phó Giám đốc Văn phòng điều tra quốc gia (NBI) Samuel Ong tiết lộ, sở hữu những cuộn băng gốc về cuộc nói chuyện giữa Tổng thống Gloria Macapagal-Arroyo với một viên chức thuộc Ủy ban Bầu cử. 

Theo đó, bà Gloria Macapagal-Arroyo đã gian lận khoảng 1 triệu phiếu trong cuộc bầu cử năm 2004. Ngày 18-11-2011, bà Gloria Macapagal-Arroyo bị bắt tại một bệnh viện ở Manila vì bị cáo buộc gian lận trong cuộc bầu cử năm 2004.