Thủ tướng Mahinda Rajapakse từ chức, khủng hoảng có vãn hồi?

• Đằng sau vụ từ chức của Tổng Công tố Peru
• Quan chức Mỹ nối gót cựu Bộ trưởng Quốc phòng nộp đơn từ chức
• Đằng sau tin đồn Bộ trưởng Tài chính Mỹ từ chức

Ông Rajapakse đã ký vào đơn từ chức tại tư dinh của ông ở thủ đô Colombo. Ông đưa ra quyết định trên sau khi Tòa án Tối cao Sri Lanka ngày 13-12 ủng hộ phán quyết của Tòa án Thượng thẩm, tiếp tục ra lệnh treo quyền Thủ tướng của ông; đồng thời phong tỏa hoạt động của chính phủ do ông đứng đầu.

Trong một tuyên bố, ông Rajapakse đã nhấn mạnh, biện pháp tốt nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị hiện nay tại Sri Lanka, đó là phải thành lập một chính phủ mới dưới sự điều hành của Tổng thống Maithripala Sirisena.

Trước đó, 122 nghị sỹ Quốc hội Sri Lanka đã nộp đơn khiếu nại nêu rõ chính phủ của ông Rajapakse không thể tiếp tục hoạt động bởi đã không vượt qua được hai cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Quốc hội. Trong khi đó, đảng Dân tộc Thống nhất của ông Ranil Wickremesinghe tuyên bố ông Wickremesinghe đã quay lại nhậm chức thủ tướng một lần nữa vào sáng 16-12 và nội các mới sẽ được chỉ định sau đó.

Thủ tướng Sri Lanka Mahinda Rajapakse.

Sri Lanka hiện đang bị cuốn vào một cuộc khủng hoảng chính trị sau khi Tổng thống Maithripala Sirisena bất ngờ cách chức Thủ tướng của ông Wickremesinghe và bổ nhiệm ông Rajapakse. Ông Sirisena cũng kêu gọi bầu cử trước thời hạn vào tháng 1-2019. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Sirisena đã đình chỉ sắc lệnh giải tán Quốc hội của ông; đồng thời ra lệnh ngừng mọi công tác chuẩn bị cho các cuộc bầu cử sớm. 

Ngày 12-12 vừa qua, Quốc hội Sri Lanka đã bỏ phiếu thông qua đề nghị phục chức Thủ tướng cho ông Wickremesinghe. Vào thời điểm đó, dù không vượt qua được hai cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Quốc hội, ông Rajapakse vẫn không chịu từ chức.

Ông Percy Mahendra Rajapaksa sinh ngày 18-11-1945. Ông từng là Tổng thống Sri Lanka và lãnh đạo đảng Tự do Sri Lanka từ năm 2005-2015. Chính phủ Mahinda Rajapaksa đã bị chỉ trích vì tham nhũng. Trong thời gian lãnh đạo, Sri Lanka đạt điểm cực kỳ thấp trong Chỉ số Tham nhũng Minh bạch Quốc tế. Một liên minh do Tổ chức Minh bạch Quốc tế lãnh đạo tiết lộ 3 tỷ rupee (388,1 tỷ VNĐ) đã “mất tích” từ một dự án đường cho một triển lãm năm 2012.

Vào ngày 16-1-2015, chính phủ Sirisena tuyên bố sẽ điều tra các thỏa thuận của Rajapaksa với Trung Quốc và các quốc gia khác với cáo buộc bao gồm các cú lại quả và các thỏa thuận dự án lớn. Hơn nữa, chính phủ tuyên bố rằng các thỏa thuận sẽ bị đình chỉ cho đến khi cuộc điều tra được hoàn thành. Janatha Vimukthi Peramuna (JVP) tuyên bố rằng họ đã nộp đơn tố cáo tham nhũng đối với anh em Rajapaksa tại Ủy ban hối lộ và tham nhũng và yêu cầu 11 cá nhân và tổ chức bị điều tra vì tham nhũng lớn.

Không quân Sri Lanka tuyên bố rằng Mahinda Rajapaksa và gia đình đã sử dụng máy bay quân sự cho chiến dịch bầu cử tổng thống trị để đi du lịch khắp hòn đảo. Rajapaksa và gia đình đã nhận được rất nhiều khiếu nại lạm dụng tài nguyên nhà nước từ các tổ chức và giám sát bầu cử bao gồm cả việc họ liên quan đến gian lận, lạm dụng quyền lực và giết người - trước khi các vụ lừa đảo của họ là rửa tiền được cho là đã lấy đi 5,31 tỷ đô la của đất nước bất hợp pháp thông qua Ngân hàng Trung ương.

Vào ngày 23-1-2015, Chính phủ Seychelles tuyên bố sẽ hỗ trợ Chính phủ Sri Lanka tìm kiếm các khoản tiền được cho là do chế độ Rajapaksa chuyển vào tài khoản ngân hàng ngoài khơi của cảng Victoria. 

Đầu tháng 2, Ấn Độ tuyên bố sẽ hỗ trợ Chính phủ Sri Lanka truy tìm hàng tỷ đô la được cho là đã gửi vào tài khoản ngân hàng nước ngoài của Rajapaksa và người thân. Ngay lập tức chính phủ đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế trong việc định vị sự giàu có tiềm ẩn này để vạch trần tham nhũng được cho là của chế độ trước đó.

Ngày 7-5-2015, Bộ trưởng Ngoại giao Mangala Samaraweera nhận được báo cáo tình báo từ 4 quốc gia có liên quan đến việc truy tìm hàng tỷ đô la được cất giấu trên tàu, nói rằng gia đình Rajapaksa nắm giữ tài sản trị giá 18 tỷ đô la ở nước ngoài. Bộ trưởng Samaraweera đã không đề cập đến tên của các quốc gia có liên quan đến cuộc điều tra này. 

Chính phủ khẳng định rằng họ chỉ truy tìm được 2 tỷ đô la và chính phủ đang tìm kiếm quyền truy cập vào tài khoản ngân hàng do gia đình Rajapaksa nắm giữ, tuy nhiên Bộ trưởng Samaraweera tuyên bố đây không phải là nhiệm vụ dễ dàng để lấy lại toàn bộ tài sản do gia đình Rajapaksa nắm giữ và sẵn sàng ra đi sau khi những tài sản này được cất giấu bất hợp pháp trên tàu thuộc về nhà nước.