Tổng thống Nga Putin sa thải tướng thanh tra

Thứ Sáu, 07/10/2016, 16:11

Ngày 26-8, báo Moscow Times đưa tin Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đuổi việc hai vị tướng thuộc Ủy ban điều tra tham nhũng (IC).

Thiếu tướng Dmitry Shershakov, Phó chỉ huy IC, và Thiếu tướng Vitaly Frolov, phó chỉ huy đơn vị giám sát hoạt động IC đều bị sa thải.

Quyết định của Tổng thống Putin vào lúc IC đang bị soi kỹ, tiếp sau vụ nhiều quan chức cấp cao Chi cục IC ở Moscow bị bắt và bị cáo buộc nhận hối lộ. Mikhail Maksimenko cùng Alexander Lamonov, Trưởng ban và Phó trưởng ban an ninh thuộc Chi cục IC cũng bị bắt vì nhận hối lộ.

“Tên phản bội” ăn tiền hối lộ của trùm tội phạm.

Tổng cục trưởng IC Alexander Bastrykin đã lên án các cán bộ chi cục này là “bọn phản bội bôi nhọ uy tín cơ quan, phản bội các đồng chí đã hy sinh khi thi hành nhiệm vụ”, theo báo Rossiiskaya Gazeta. Một trong những “tên phản bội” là Phó chi cục trưởng IC ở Moscow: Denis Nikandrov bị cáo buộc “ăn bẩn” 1 triệu USD, liên quan vụ xét xử trùm tội phạm Shakro Molodoi (xem cuối bài).

Ngày 29-7, báo Moscow Times đã kể lại vụ thăng chức nhanh và cũng rớt chức nhanh của Nikandrov: Rạng sáng 19-7, hai xe bán tải sơn đen dừng bên ngoài trụ sở chi cục IC Moscow. Một nhóm quân đặc nhiệm và nhân viên Cục An ninh liên bang (FSB, cơ quan tình báo Nga) vũ trang đầy mình xông vào trụ sở, bắt 7 cán bộ Chi cục đang ngồi ở bàn làm việc, nhiều hồ sơ bị tịch thu.

Trùm Shakro trẻ.

Thiếu tướng Dmitry Shershakov.

Giới truyền thông Nga lập tức đưa tin về những vụ bắt trên. FSB cho biết, họ đã “bóc mẽ” một vụ tai tiếng đưa-nhận hối lộ cấp độ “khủng”. Theo FSB, nhóm cán bộ trên đã “xơi bẩn” ít nhất 1 triệu USD của tên Molodoi, kẻ muốn được Chi cục IC thả vài tên thân tín của gã.

Vẫn theo Moscow Times, vụ việc xem ra cho thấy các cơ quan bảo vệ pháp luật Nga đang “có chiến tranh với nhau”, vào lúc tầm ảnh hưởng và quyền lực của các cơ quan này đã suy yếu dưới thời Tổng thống Putin. Nghi can chính là Nikandrov, người vừa nhận chức chi cục phó và mang hàm thiếu tướng dù mới 37 tuổi. Ông ta thăng tiến trong thời gian ông Putin làm lãnh đạo Nga, điều cho thấy hệ thống bảo vệ pháp luật được ông Putin cho quyền lực lớn lại thường quay qua “đập nhau”.

Sau khi bị bắt, Nikandrov trông rất bình thường trong cũi sắt ở tòa án. Thân hình cao gọn nhưng đôi mắt Nikandrov thâm quầng, liên tục chớp sau cặp kính cận dày. Nhưng trên thực tế, ông ta là một “sát thủ”, theo Moscow Times.

Cán bộ điều tra Nikandrov khát quyền lực

Trong sự nghiệp ngắn ngủi, Nikandrov liên tục mở ra nhiều vụ án, sử dụng chúng để thăng tiến nhanh trên đường công danh. Nhưng nhiều vụ án do ông ta mở lại chẳng đi đến đâu, các đối tượng đều được tuyên vô tội.

Nhưng đấy chỉ là chuyện nhỏ. Nikandrov được sử dụng như một loại “vũ khí” để điều tra nhanh gọn các “mục tiêu” do cấp trên của ông ta chọn. Hơn nữa, xem ra Nikrandrov có “chiêu” rất cứng rắn, thường xuyên bị tố cáo ông ta gây sức ép để mục tiêu bị điều tra phải cung cấp chứng cứ.

Mark Galeotti, một chuyên gia Mỹ về an ninh Nga, nói: “Ông ta không phải dạng người bỏ ra một năm cho một vụ điều tra chi tiết. Ông ta biết kết quả ông ta muốn, làm tới và tìm ra chứng cứ”.

Nikandrov bị đưa ra tòa.

“Mục tiêu” đầu tiên của Nikandrov là Yevgeny Ishchenko, Thị trưởng thành phố Volgograd hồi giữa những năm 2000. Lúc đó, Nikandrov là một nhà điều tra trẻ ở địa phương, đã “phủ đầu” Ishchenko bằng những cáo buộc và nhốt ông này một năm trước khi một cấp tòa tuyên bác các cáo buộc. Ishchenko nói: “Ông ta chẳng bao giờ quan tâm đến sự thất. Ông ta theo đuổi một mục tiêu,mà trong trường hợp của tôi là để loại tôi khỏi Tòa thị chính”.

Sau vụ này, Nikandrov trong độ tuổi 20 được điều đến Chi cục IC ở Moscow. Nhiệm vụ của ông ta là thu thập chứng cứ chống lại “đại gia” Mikhail Khodorkovsky trong vụ xét xử Tập đoàn dầu mỏ Yukos bị phá sản. Đó là một cơ hội lớn cho Nikandrov. Năm 2008, nhà điều tra cao cấp Dmitry Dovgy bất đồng với trưởng cơ quan. Ngay sau đó, Dovgy bị cáo buộc nhận hối lộ.

Đa số các đồng nghiệp từ chối điều tra Dovgy nhưng Nikandrov xung phong nhận việc. Ông ta theo đuổi vụ này ráo riết. Dovgy kể đã bị nhốt chung xà lim với một tên giết người hàng loạt, liên tục bị đưa ra tòa trên một xe tải chở đầy bọn tội phạm, trong khi Nikandrov đi tìm một nhân chứng sẵn sàng khiến Dovgy bị dính líu.

Theo Andrei Grivtsov, một cựu điều tra viên cấp cao biết rõ Nikandrov, vụ án do Nikandrov mở ra đối với Dovgy thiếu chứng cứ có một vụ đưa-nhận hối lộ, nhưng một cấp tòa vẫn tuyên Dogvy phạm tội nhận hối lộ. Grivtsov nói: “Tôi nghe nói Nikandrov rất tự hào về vụ Dovgy. Ông ta khoe đã đưa Dogvy ra tòa vì tội nhận hối lộ mà không cần phải chứng minh gì cả”. Dovgy bị tuyên án 6 năm rưỡi tù. Ông ta vừa được trả tự do, đã cho rằng Nikandrov “khát quyền lực”.

Nikandrov “chết” vì đàn bà

Vì Nikandrov thăng tiến nhanh chóng sau vụ trên. Năm 2011, IC trở thành một cơ quan mạnh, lãnh đạo là ông Bastrykin, bạn thời đại học của ông Putin. Nikandrov trở thành một thành viên đội điều tra cấp cao và “là một trong những chó tấn công của Bastrykin”, theo chuyên gia Galeotti.

Ở vai trò mới, Nikandrov tham gia một vụ điều tra lớn nhất: phát hiện một đường dây cờ bạc ngầm, có sự “bảo kê” của một số kiểm sát viên cao cấp. Nhưng 4 năm sau, vụ trọng án này được xóa bỏ, nhưng nhiều quan chức cấp cao bị buộc nghỉ hưu non. Những nhà quan sát xem vụ này là một đòn tấn công công khai trong một cuộc đấu đá nội bộ giữa các nhà điều tra với các kiểm sát viên, chứ không liên quan gì đến công lý.

Nikandrov “lên hương”, nhưng xem ra quyền lực khiến ông ta mất tỉnh táo. Chuyên gia Galeotti nói: “Tay trẻ này tung ra nhiều vụ án mà Nhà nước Nga muốn ông ta thành công. Có lẽ ông ta trở nên ngạo mạn, tự mãn và cho rằng mình là bất khả xâm phạm”.

Thực tế Nikandrov không có “áo giáp chống đạn”. Vụ trùm tội phạm Molodoi (còn gọi là Shakro trẻ) lọt vào tay Nikandrov một cách tình cờ, khiến ông ta “chết” vì đàn bà.

Vụ này bắt đầu từ một vụ cãi lộn giữa hai người đàn bà. Người này được người kia thuê nâng cấp nhà hàng ăn Elements ở Moscow, nhưng rồi không chịu trả tiền công 2 triệu rúp (30.000 USD). Hai người phụ nữ đều “quen biết” các quan chức quyền thế, và không ai chịu nhường, chịu tha cho nhau. Nhà thiết kế tìm đến một bà bạn, chính là vợ của Shakro trẻ. Tay trùm gốc Gruzia này đồng ý “ban ơn” cho vợ của bạn. Vào một đêm tháng 12-2015, tay chân của tay trùm này tìm đến nhà hàng để đòi tiền “bảo kê”. Cầm đầu là tên Andrei Kochiukov , biệt danh “Gã Ý” và nổi tiếng rất điên.

Chủ nhà hàng ráng “câu giờ” để tìm sự giúp đỡ. Bà này gọi điện cho một cựu sĩ quan cảnh sát cấp cao cùng một tay súng bắn tỉa chuyển thành một tay đòi nợ thuê, tên là Eduard Budantsev. Gã này gọi thêm 2 đồng bọn nhưng khi nhóm này kéo đến, hai bên ẩu đả khiến Budantsev bị vỡ hàm, và cuộc đấu súng diễn ra. Budantsev bắn chết 2 người trước khi bị cảnh sát bắt cùng “Gã Ý” và 1 đồng bọn của hắn.

Shakro trẻ quyết không để “đàn em” trong tù. Hắn thuê vệ sĩ tư nhân Dmitry Zvontsev vốn quen bên cảnh sát. Zvonstev được giao 5 triệu USD để hối lộ. Zvontsev tìm đến Mikhail Maximenko, Trưởng ban an ninh nội bộ của IC, hồi tháng 5-2016. Nhưng Maximenko không phải điều tra viên, không thể “xử” vụ việc nên đã nhờ đến Nikandrov, người mới lên chức Chi cục phó IC. Nikandrov đã nhận số tiền ứng trước 1 triệu USD để thả “đàn em” của Shakro trẻ, bằng cách chỉ đạo cấp dưới giảm nhẹ tội danh cho “Gã Ý” và tên đồng bọn. Tiếp đó là “quên” gia hạn lệnh bắt. Sau khi hết hạn tạm giam 6 tháng hồi tháng 6-2016, “Gã Ý” và đồng bọn được thả.

Nhưng rồi mọi chuyện xấu đi. Nikandrov cùng những người khác không biết FSB đã theo dõi họ từ nhiều tháng, tổ chức ghi âm các cuộc điện thoại, đọc tin nhắn, quay phim các cuộc gặp bằng máy bay không người lái.

Vài giờ sau khi ra tù, “Gã Ý” bị bắt lại. Đến ngày 12-6, đặc nhiệm xông vào tòa biệt thự của Shakro trẻ ở ngoại ô Moscow để bắt hắn. Tên trung gian Zvontsev cũng bị bắt, khai ra mọi sự và được đưa vào chương trình bảo vệ nhân chứng.

FSB đã có đủ chứng cứ cần thiết, vài ngày sau bắt Nikandrov, Maximenko và 5 người khác.

Các vụ bắt giữ này gây sốc, vì rất hiếm chuyện bắt các quan chức cấp cao của cơ quan bảo vệ pháp luật, vốn thường thuộc diện “bất khả xâm phạm”, và chuyện đấu đá giữa các cơ quan luôn được giấu kín. Thế thì tại sao lại xảy ra những vụ bắt giữ ?

Hành vi sai phạm của Nikandrov quá rõ ràng: “ăn bẩn” để kéo dài vụ việc, xóa tên tuổi trong biên bản và cáo trạng. Đấy là những hành vi “phản bội”, như sếp IC Bastrykin đã tuyên bố. Việc “giúp” trùm tội phạm cho thấy Nikandrov về phe với tội phạm chống lại cảnh sát, theo Alexei Kondaurov, một cựu sĩ quan tình báo Liên Xô. Người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov nói, vụ bắt Nikandrov là “chỉnh đốn hàng ngũ”, trong chiến dịch chống tham nhũng vốn tăng tốc vài tháng qua, sa thải và bắt nhiều quan chức cấp cao của Tổng thống Putin.

Nikandrov nay đối mặt với án 15 năm tù, phải nộp phạt số tiền 70 triệu USD, tức nhiều hơn số tiền ăn hối lộ những 70 lần.

Vĩnh Thụy (theo Moscow Times)