Tranh cãi về cái chết của nữ chỉ huy cảnh sát chống tham nhũng ở Honduras
Tuyên bố này vấp phải sự phản đối của nhiều người, trong đó có cựu Giám đốc cơ quan pháp y, người khẳng định rằng đây là một vụ mưu sát. Bởi thời điểm đó Hernández Mancía đang là người chỉ huy đơn vị điều tra tham nhũng và các tội phạm phức tạp khác ở miền Tây Honduras.
Cái chết bất thường của nữ chỉ huy cảnh sát
Vào năm 2015, ở tuổi 25, Hernández Mancía khởi đầu sự nghiệp tại Cơ quan điều tra hình sự của Honduras (ATIC), tương đương với Cơ quan điều tra liên bang Hoa Kỳ (FBI). Được xem như là một ngôi sao đang lên của cảnh sát Honduras, nữ sĩ quan trẻ tuổi này nhanh chóng được điều về San Pedro Sula để tham gia vào chiến dịch "Avalanche" (Tuyết lở), một cuộc điều tra quy mô về các hoạt động rửa tiền của băng đảng đường phố MS13.
 |
| Nữ sĩ quan cảnh sát Yubissa Hernández Mancía. |
Đầu năm 2018, sau khi kết thúc giai đoạn 3 của chiến dịch "Avalanche", cô được đề bạt làm Giám đốc khu vực và đứng đầu một đơn vị của ATIC điều tra chuyên sâu về các vụ tham nhũng. Với quân số khoảng 10 người, đơn vị của cô đặt trụ sở tại tỉnh Copán.
Tỉnh Copán nằm ở phía Tây của Honduras, có đường biên giới chung với Guatemala, nơi hội tụ của các đường dây ma túy lớn. Thành phố biên giới El Paraíso của tỉnh này trong nhiều năm nằm dưới quyền cai trị của cựu Thị trưởng Amilcar Alexander "Chande" Ardón, đó cũng là kẻ cầm đầu một đường dây ma túy. Sau khi bị bắt, Ardón đã khai ra rằng ông ta đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển cocaine của Tony, anh trai của Tổng thống Juan Orlando Hernández.
Là người đứng đầu đơn vị điều tra chống tham nhũng tại tỉnh Copán, Hernández Mancía đang tiến hành điều tra mối liên hệ giữa các quan chức, các đặc vụ của ATIC và những kẻ cầm đầu các đường dây buôn bán ma túy tại các địa phương.
 |
| Hiện trường vụ án cho thấy quá nhiều điểm bất thường, nhưng những người điều tra không hề cố gắng tìm cách làm sáng tỏ vụ án. |
Trong một bài trả lời phỏng vấn tờ La Tribuna, một vài thành viên trong nhóm điều tra của Hernández Mancía cho biết, vài tuần trước khi chết, Mancía đã tịch thu được một số giấy tờ tại văn phòng thị trưởng tại nhiều thành phố trong tỉnh Copán để điều tra về các hoạt động tài chính mờ ám của các chính trị gia địa phương liên quan đến các hoạt động buôn bán ma túy.
Sáng 11-6-2018, khi không thấy cô đến nơi làm việc, các đồng nghiệp đã tìm đến căn hộ của cô ở Santa Rosa de Copán và thấy cô nằm chết trên vũng máu. Các sĩ quan của ATIC lập tức tiếp quản cuộc điều tra và phong tỏa hiện trường không cho các đơn vị khác tiếp cận.
Tranh cãi về nguyên nhân cái chết
Ngay sau khi có mặt tại hiện trường, các nhân viên pháp y đã rất bức xúc trước những lỗi vi phạm tại hiện trường. Tờ Tiempo Digital đã dẫn lời một chuyên gia pháp y nói rằng các vật chứng và thi thể của Hernández Mancía đã bị xử lý sai sót trầm trọng.
 |
|
Khẩu súng thu được tại hiện trường. |
Chuyên gia này cũng đặt câu hỏi tại sao ATIC lại đứng ra chỉ đạo cuộc điều tra về cái chết của Hernández Mancía mà không phải là DPI (Tổng cục Cảnh sát điều tra)? Bởi thông thường vẫn là cơ quan chịu trách nhiệm kiểm tra thi thể, vân tay và những bằng chứng khác tại hiện trường vụ án.
Vài ngày sau cái chết của nữ sĩ quan, Ricardo Castro, người đứng đầu lực lượng ATIC, khẳng định rằng nữ cảnh sát trẻ đã tự sát. Castro tuyên bố với báo chí rằng: "Với những bằng chứng khoa học, tất cả mọi thứ đã chỉ ra rằng đó là một vụ tự sát. Vụ án đã khép lại và không có ai phản đối điều này".
Trong suốt một tuần sau cái chết của Mancía, ATIC đã triệu tập Delio Serrano, nhân viên pháp y của Santa Rosa de Copán, tới một cuộc họp nhưng ông này tuyên bố chỉ dự họp với sự có mặt của luật sư riêng của mình.
 |
| Trong bức ảnh này, có một dấu vân tay trên gối. |
Trước đó, dù ATIC đã gây áp lực nhưng Serrano vẫn kiên quyết từ chối không ký vào bản báo cáo xác nhận rằng Serrano đã tham gia vào việc khám nghiệm thi thể Hernández Mancía, Serrano chỉ thừa nhận là mình đã có mặt tại hiện trường nhưng không hề đụng chạm hay xử lý bất cứ liên quan tới thi thể Mancía.
Ngày 3-7-2018, chưa đầy một tháng sau cái chết của Hernández Mancía, Julissa Villanueva, Giám đốc cơ quan pháp y Honduras, đã tiến hành khám nghiệm tử thi. Trong bản báo cáo của mình, ở mục: nguyên nhân cái chết, Villanueva đã ghi rõ "bị sát hại" (viết đậm).
Bà tuyên bố với báo chí rằng: "Không còn nghi ngờ gì nữa, đây là một cái chết đầy bạo lực; đây không phải là một vụ tự sát và việc này đòi hỏi một cuộc điều tra kỹ lưỡng và đáng tin cậy". Kể từ khi đặt bút ký vào báo cáo khám nghiệm tử thi, Villanueva chưa bao giờ thay đổi kết luận rằng Hernández Mancía đã bị giết, sau đó hiện trường vụ án đã được dàn dựng một cách rất cẩu thả để trông giống như một vụ tự sát. Vì lên tiếng tố cáo mà sau đó Julissa Villanueva bị cách chức và nhận được rất nhiều lời đe dọa đến tính mạng.
Những điểm bất thường tại hiện trường
Kể từ khi công bố bản báo cáo của mình, ngay cả khi đã bị cách chức Giám đốc cơ quan pháp y, Julissa Villanueva vẫn kiên quyết khẳng định rằng Hernández Mancía bị sát hại. Không hề đắn đo, Julissa Villanueva đã lên tiếng chỉ ra hàng loạt các điểm vô lý thể hiện trong các bức ảnh chụp tại hiện trường vụ án.
Các đồng nghiệp của Hernández Mancía tuyên bố rằng họ tìm thấy xác cô nằm trên mặt đất, trong vũng máu, tuy nhiên những bức ảnh lại cho thấy nữ cảnh sát đang nằm ngửa, một khẩu súng ngắn 9mm áp vào thái dương.
Điểm vô lý mà Julissa Villanueva muốn nhấn mạnh là không hề có vết máu trên gối hay trên tường, tương ứng với việc tự bắn vào thái dương từ phía bên kia, thay vào đó lại là những vệt máu dính trên mặt và trên cổ.
"Những vệt máu này lẽ ra phải tung tóe ở xung quanh, rõ ràng cái xác đã bị di chuyển đi khỏi vị trí ban đầu", Villanueva khẳng định. Các bức ảnh cũng cho thấy lưỡi của nữ sĩ quan cảnh sát sưng phồng lên và thè ra khỏi miệng, một hiện tượng bị ngạt thở, kết hợp với những vết bầm tím phía dưới cổ cho thấy cô đã bị bóp cổ. "Sau khi khống chế được người phụ nữ trẻ và khi cô ấy trong tình trạng ngạt thở gần chết, hung thủ đã bắn cô ấy".
Julissa Villanueva cũng cho rằng nạn nhân đang ở tư thế ngồi trong khi hung thủ đứng và kề súng bắn côtừ trên xuống vì "ngay cả gót chân của cô ấy cũng cho thấy những vệt máu loang". Villanueva cũng nhận ra việc "làm sai lệch hiện trường" của các sĩ quan ATIC thông qua những bức hình chụp điện thoại di động của nạn nhân tại hiện trường.
Các bức ảnh cho thấy chiếc điện thoại di động của nạn nhân nằm ở 3 vị trí khác nhau. Vị trí cuối cùng của chiếc điện thoại là trong một bình đựng nước bằng nhựa. Một số dấu vân tay đẫm máu cũng có thể được nhìn thấy ở phía bên trái gối của Hernández Mancía. Tuy nhiên, không có dấu vân tay nào tại hiện trường được lưu giữ lại để mang đi giám định.
Những người nắm rõ vụ việc này thì tin rằng cuộc điều tra của Hernández Máncia là nguyên nhân dẫn đến cái chết của cô. "Đây không phải là một vụ tự sát. Họ đã giết cô ấy vì cô đang điều tra việc các quan chức có liên quan đến hoạt động buôn bán ma túy", một thành viên của CONADEH (Ủy ban Nhân quyền Quốc gia Honduras), nói như vậy với một điều tra viên của InSingt Crime, tổ chức chuyên theo dõi tội phạm của châu Mỹ La tinh.
Ngày 27-9-2019, hơn 15 tháng sau cái chết của Hernández Mancía, Văn phòng Tổng chưởng lý Honduras đã đưa ra một bản thông cáo tuyên bố rằng cái chết của Hernández Mancía là do tự sát chứ không phải là bị mưu sát.
Với kết luận này, Tổng chưởng lý Honduras đã gác qua một bên tất cả những kết luận của Julissa Villanueva, một chuyên gia pháp y và là cựu lãnh đạo Viện Pháp y của Honduras cũng như những ý kiến nghi ngờ rằng Mancía bị giết chết vì đã tiến hành những cuộc điều tra "quá nhạy cảm".
