Vấn nạn vay trực tuyến ngang hàng tại Trung Quốc

• “Tín dụng đen” mối nguy đang tồn tại?

"Các nhà quản lý đã nghiêm túc hơn về việc tìm cách giải quyết vấn đề này bởi họ nhận ra nó đang nằm ngoài tầm kiểm soát", ông Andrew Collier, Giám đốc điều hành Công ty nghiên cứu tài chính Orient Capital ở Hongkong nhận xét khi được hỏi về tình trạng vay trực tuyến ngang hàng hiện nay tại Trung Quốc. 

Giới truyền thông cho biết, Chính phủ Trung Quốc đang cố gắng cải tổ lĩnh vực này với những quy định chặt chẽ hơn để kiểm soát rủi ro trong lĩnh vực tài chính, khi vấn nạn vay trực tuyến ngang hàng đang khiến nhiều cá nhân và tổ chức điêu đứng. Theo thống kê, chỉ trong 3 tháng, số lượng các cơ sở cho vay trực tuyến ngang hàng bị đóng cửa đã tăng từ 28 trong tháng 5 lên 218 trong tháng 7-2018. 

Giám đốc điều hành của Công ty Tư vấn đầu tư Kaiyuan Capital tại Thượng Hải Brock Silvers cho rằng, ban đầu Chính phủ Trung Quốc khuyến khích sự phát triển của loại hình này, nhưng nó đang trở thành "nam châm cho hành vi lừa đảo và tội phạm vốn dễ nảy sinh ở những hoạt động ngoài thị trường có sự kiểm soát lỏng lẻo". 

Theo giới truyền thông, nhiều người bỗng trở thành "dân tị nạn tài chính" vì cho vay qua mạng. Một trong những nguyên nhân khiến nhiều người lao vào lĩnh vực này bởi lợi nhuận cao (tới 2 con số), thủ tục nhanh gọn khi cho vay trực tuyến ngang hàng.

Domino sụp đổ trong hoạt động cho vay trực tuyến ngang hàng tại Trung Quốc.

Một trong những trang web được nhiều người nhắc tới là Tourongjia.com bởi từ tháng 7-2018, website này trích thông báo của Chính phủ cho biết, Chủ tịch của Tourongjia.com đã mất tích, các đường dây điện thoại không hoạt động, 13 nghi phạm đã bị bắt và cơ quan chức trách khuyên cáo nhà đầu tư báo cáo thiệt hại cho cảnh sát càng sớm càng tốt. 

Sau sự sụp đổ của Tourongjia.com không có dấu hiệu cho thấy khách hàng sẽ được đền bù và Ngân hàng Trung ương Trung Quốc không trả lời yêu cầu bình luận về tổn thất của nhà đầu tư. Theo giới chuyên môn, Tourongjia.com thuộc hệ thống cho vay trực tuyến ngang hàng (peer-to-peer) đang nổ rộ ở đất nước đông dân nhất thế giới. Đây chính là cách cho vay tiền của cá nhân hoặc doanh nghiệp thông qua dịch vụ trực tuyến, hoạt động với chi phí thấp hơn, cùng những dịch vụ rẻ hơn của các tổ chức tài chính truyền thống. 

Sàn giao dịch cho vay trực tuyến ngang hàng là cơ chế cho vay trực tiếp và tín chấp, giúp người vay từ nhà đầu tư qua công cụ trực tuyến, không cần qua trung gian. Hãng Bloomberg ước tính, có tới 50 triệu người Trung Quốc sử dụng dịch vụ này cùng khoảng 192 tỷ USD nợ xấu. Và dư nợ vay tiêu dùng của người dân Trung Quốc đã đạt gần 1.000 tỷ USD, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2017.

Và Chính phủ Trung Quốc đang phải đối mặt với làn sóng giận dữ từ nhà đầu tư sau khi họ mất hết khoản tiết kiệm do sự sụp đổ của hàng trăm hình thức cho vay trực tuyến ngang hàng. 

Nhiều cuộc biểu tình đã diễn ra, kể cả bên ngoài văn phòng của Bộ Tài chính và Ủy ban Điều tiết Chứng khoán, buộc cảnh sát phải can thiệp, nhưng tình hình mới tạm lắng dịu trong khi cơ quan chức năng điều tra. Được biết, số lượng kênh cho vay trực tuyến ngang hàng đã giảm đáng kể sau động thái can thiệp mạnh mẽ từ Chính phủ Trung Quốc. 

Gần 1 tháng trước (6-8), nhiều người đến từ  Quảng Đông, Tân Cương và 1 số địa phương khác tới Bắc Kinh để biểu tình sau khi họ bị mất tiền trên các sàn cho vay trực tuyến ngang hàng. Theo giới truyền thông, công ty Tangxiaoseng bị sụp đổ, trang web cho vay Zhuaqianmao và sàn cho vay trực tuyến Jinyinmao phá sản hồi tháng 6 và cảnh sát đang điều tra phương thức "huy động tiền gửi bất hợp pháp" tại đây. 

Theo ước tính, tổng số lượng giao dịch do công ty Tangxiaoseng thực hiện lên đến hơn 80 tỷ NDT (gần 12 tỷ USD). Và tính đến đầu tháng 7, Công ty Yingcan có trụ sở tại Thượng Hải, với khoảng 118 nền tảng đã sụp đổ. 

Và khi công ty Qian88.com đóng cửa đã tạo hiệu ứng hoảng sợ đối với nhà đầu tư khi cảnh sát địa phương được gọi đến để đảm bảo trật tự khi khách hàng đổ xô đến văn phòng của công ty này ở thành phố Thâm Quyến để yêu cầu trả lại tiền.

Cảnh sát nói chuyện với người biểu tình tại Bắc Kinh hôm 6-8.

Theo ước tính của giới chuyên môn, các sàn và trang web vay trực tuyến ngang hàng có giá trị gần 192 tỷ USD, lớn nhất thế giới. Và đây là một trong những rủi ro và khó quản lý nhất trong hệ thống ngân hàng ngầm đang hoạt động mạnh ở nước này. 

Giới chuyên môn cho rằng, Chính phủ Trung Quốc khó tìm được phương án hoàn hảo để loại bỏ hoàn toàn những phần tử xấu khi có hàng ngàn nền tảng cho vay trực tuyến ngang hàng. Bởi trong số hơn 3.000 trang web cho vay trực tuyến ngang hàng chỉ khoảng 1% hoạt động theo quy định. 

Theo giới chuyên môn, lĩnh vực vay trực tuyến ngang hàng phát triển mạnh trong mấy năm qua và đã đạt giới hạn, thậm chí vượt ngưỡng. Theo ước tính, có gần 4.500 công ty vay trực tuyến ngang hàng phá sản trong 6 năm qua với hơn 1,2 triệu người bị thiệt hại.