'Vua dầu lửa' Mikhail Khodorkovsky bị buộc tội giết người

Theo ông Vladimir Markin, Thị trưởng Vladimir Petukhov đã bị ám sát sau khi nhiều lần yêu cầu Yukos, Tập đoàn dầu mỏ lớn nhất nước Nga (trước đây) thanh toán những khoản nợ thuế cho Nhà nước. Khi đó Tập đoàn dầu mỏ Yukos có một đơn vị sản xuất lớn nhất nằm ở thành phố Nefteyugansk. Hãng Fox News dẫn lời nhân viên điều tra cho biết, ông Vladimir Petukhov là người đứng đầu chiến dịch công khai chống lại Yukos với cáo buộc trốn thuế nên đã bị hạ thủ độc. 

Ông Mikhail Khodorkovsky còn bị cáo buộc có liên quan tới vụ mưu sát doanh nhân Yevgeny Rybin năm 1999. Mặc dù ông Yevgeny Rybin may mắn thoát chết, nhưng một trong các vệ sĩ của doanh nhân này đã bị giết chết.

Ông Mikhail Khodorkovsky.

Trước đó, các tòa án Nga cũng tuyên án đối với một số nhân vật từng có liên quan như ông Leonid Nevzlin, đối tác trước đây của "Vua dầu lửa" Mikhail Khodorkovsky, hiện đang sống ở Israel, và ông Alexei Pichugin, cựu Giám đốc an ninh Yukos, những người này đều bị tuyên có tội trong vụ ám sát Thị trưởng Vladimir Petukhov. Ngoài ra, giới chức Nga còn cho biết, cuộc điều tra đối với ông Mikhail Khodorkovsky vẫn đang tiếp tục.

Trong khi đó "Vua dầu lửa" tuyên bố, sẽ không quay lại nơi mà tên ông đã bị đưa vào danh sách truy nã. Đồng thời coi quyết định kể trên là nhằm gây áp lực đối với các cựu cổ đông của Yukos, những người đã và đang theo đuổi vụ kiện yêu cầu Moskva phải bồi thường cho họ 50 tỉ USD theo phán quyết của Tòa án trọng tài thường trực La Haye trước đó.

Năm 2007, công ty mẹ của Yukos là Menatep đã kiện chính phủ Nga ra Tòa án trọng tài thường trực La Haye. Ngày 18-7-2014, Tòa án trọng tài thường trực La Haye ra phán quyết, theo đó chính phủ Nga phải bồi thường cho các cổ đông của Yukos 3,8 tỉ euro và 7,2 tỉ euro cho Veteran Petroleum Ltd. (Quỹ trợ cấp hưu trí cho các nhân viên cũ của Yukos).

Ngày 31-7-2014, Tòa án nhân quyền châu Âu còn ra phán quyết buộc chính phủ Nga phải bồi thường cho Yukos 1,9 tỉ euro. Khoảng nửa năm trước, Bỉ và Pháp từng tuyên bố tịch thu tài sản của Nga theo phán quyết của Tòa án trọng tài thường trực La Haye (theo đơn kiện từ các cổ đông của Tập đoàn Yukos). 

Theo đó, Nga có khả năng sẽ phải bồi thường 50 tỉ USD cho tập đoàn Yukos của tỉ phú Mikhail Khodorkovsky, cho dù tập đoàn này không còn tồn tại (Yukos bị giải thể năm 2007 sau khi đệ đơn phá sản năm 2006). Moskva đã phản đối việc tịch thu tài sản của chính phủ Nga ở Pháp và Bỉ.

Luật  sư Vadim Klyuvgant (trái) và ông Mikhail Khodorkovsky.

Bộ trưởng Phát triển Kinh tế Nga Alexei Ulyukayev tuyên bố, số tiền của Nga bị phong tỏa tại Pháp và Bỉ không đáng kể, nhưng Moskva coi việc này là bất hợp pháp. Trong thông báo hôm 18-6, Bộ Ngoại giao Nga cho biết, đã triệu hồi Đại sứ Bỉ Alex Van Meeuwen tại thủ đô Moskva để phản đối việc tịch thu những tài khoản của Đại sứ quán Nga tại Bỉ. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov còn khẳng định, Moskva sẽ áp dụng nguyên tắc "có đi có lại" đối với các nước đã phong tỏa tài sản của Nga.

Tối 19-6, Tổng thống Nga Putin nhấn mạnh, Moskva không thừa nhận quyền tài phán của Tòa án trọng tài thường trực La Haye. Trước đó, tại diễn đàn tư pháp quốc tế cuối tháng 5, Bộ trưởng Tư pháp Nga Alexander Konovalov từng cảnh báo, Moskva cần chuẩn bị cho tình huống bị phong tỏa tài sản ở nước ngoài liên quan đến phán quyết của Tòa án trọng tài thường trực La Haye.

Dư luận cho rằng, ông Mikhail Khodorkovsky đang hoạt động chính trị tích cực, đi ngược lại cam kết lúc "Vua dầu lửa" được phóng thích gần 2 năm trước. Ngày 22-12-2013, ông Mikhail Khodorkovsky tuyên bố, sẽ không tham gia chính trị hoặc tìm cách giành lại số tài sản nằm trong Tập đoàn Yukos đã bị giải tán.

Nhưng tuyên bố hôm 20-9-2014 của tỉ phú Mikhail Khodorkovsky khiến dư luận lo ngại. Bởi ông Mikhail Khodorkovsky đã công khai tham vọng lãnh đạo nước Nga trong thời kỳ khủng hoảng nếu được yêu cầu. Và tuyên bố này đã vi phạm thoả thuận không dính dáng tới chính trị của ông Mikhail Khodorkovsky trước khi được Tổng thống Putin ân xá hôm 20-12-2013.

Ngày 5-1-2014, tỉ phú Mikhail Khodorkovsky cùng vợ (Inna), con gái Nastia và 2 con trai song sinh Gleb và Ilja đã rời Đức tới Thụy Sĩ, chỉ 2 tuần sau khi được ân xá sau 10 năm ngồi tù. 

Ông Mikhail Khodorkovsky từng là tỉ phú giàu nhất nước Nga khi giữ ghế Chủ tịch Tập đoàn Yukos. Bà Marina Philippova, mẹ đẻ của tỉ phú Mikhail Khodorkovsky từng cảm thấy bất an cho con trai bởi sự giàu lên quá nhanh, cũng như công khai tham vọng chính trị quá sớm. 

Theo giới truyền thông, tổng giá trị tài sản của ông Mikhail Khodorkovsky trước khi bị bắt năm 2003 là hơn 15 tỉ USD và hiện không có thông tin chính xác về số tài sản của "Vua dầu lửa".