Dự thảo mới của Bộ Giao thông vận tải về kiểm tra an toàn kỹ thuật xe:

Lại một “cửa ải” không thể vượt qua?

Thứ Hai, 05/09/2016, 17:54

Vẫn tiếp tục những tranh luận xung quanh chính sách về ô tô sau khi Bộ Công Thương đồng ý bỏ Thông tư 20, ngày 5-9, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có văn bản góp ý về Dự thảo Thông tư quy định về kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu của Bộ Giao thông vận tải.

Đáng chú ý nhất là những góp ý về “Bản chính Giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng” – được hiểu là “anh em” của giấy ủy quyền chính hãng trong Thông tư 20, một “cửa ải” không thể vượt qua với đa số nhà nhập khẩu.

Tại văn bản này, VCCI cho rằng Quy định này sẽ có tác động không khác gì so với quy định phải có Giấy ủy quyền chính hãng tại Thông tư 20. Thay vì Giấy ủy quyền của nhà sản xuất cho từng doanh nghiệp (DN) nhập khẩu xe, nay Giấy tờ mới này cũng sẽ do nhà sản xuất cấp cho từng chiếc xe. Thông qua đó, các hãng sản xuất hoàn toàn có thể bắt ép DN và người tiêu dùng Việt Nam phải mua xe từ nhà sản xuất thay vì có thể mua thông qua nhà phân phối. Đây chính là hành vi hạn chế nhập khẩu song song đã bị cấm theo Điều 125.2.b của Luật Sở hữu trí tuệ.

Việc bỏ Thông tư 20 được cho là không có ý nghĩa khi Thông tư thay thế đưa ra quy định khó không kém

VCCI cho rằng: Giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng thực chất là giấy tờ do nhà sản xuất phát hành cùng với mỗi chiếc xe cụ thể, nhằm chứng nhận rằng chiếc xe đó đã được nhà sản xuất kiểm tra chất lượng trước khi ra khỏi nhà máy và đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng do nhà máy đó cam kết. Trong trường hợp phía Việt Nam công nhận kết quả kiểm tra của nhà sản xuất đó, thì việc xuất trình được Giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng sẽ có tác dụng thay thế cho việc kiểm tra thực tế.

Do đó, VCCI cho rằng trong các trường hợp phải kiểm tra thực tế tại Việt Nam, nếu yêu cầu thêm bản chính Giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng đối với tất cả các phương thức kiểm tra là “không cần thiết, gây khó khăn, phức tạp về thủ tục hành chính, mà lại không có tác dụng bảo đảm chất lượng xe theo quy định của pháp luật Việt Nam”.

Lập luận trên được lý giải do: Việc kiểm tra chất lượng xe nhập khẩu tại Việt Nam đang được tiến hành rất chặt chẽ, bao gồm nhiều phương thức kiểm tra tương ứng với từng loại phương tiện. Nếu trong trường hợp cần thiết để bảo đảm hơn nữa chất lượng xe nhập khẩu thì có thể quy định chặt hơn về cách thức, nội dung và quy chuẩn kỹ thuật của việc kiểm tra. Nếu một phương tiện vượt qua được vòng kiểm tra nghiêm ngặt của Cơ quan Đăng kiểm Việt Nam thì tức là vẫn đáp ứng các yêu cầu chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo pháp luật Việt Nam, không nhất thiết phải có giấy chứng nhận xuất xưởng. Hơn nữa, kể cả trong trường hợp phương tiện không có bản chính Giấy chứng nhận chất lượng đi kèm thì Cơ quan đăng kiểm của Việt Nam vẫn có thể tra cứu các thông tin này thông qua số VIN của xe.

Mặt khác, việc có giấy chứng nhận này, không có nghĩa là phương tiện đáp ứng được các yêu cầu của Việt Nam, do “tiêu chuẩn, nội dung và cách thức kiểm tra của nhà máy tại nước ngoài có thể có khác biệt” – theo VCCI. “Việc bắt buộc phải có bản chính Giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng tức là đã yêu cầu một phương tiện phải được kiểm tra 2 lần, với nhiều nội dung trùng lặp, không cần thiết, gây tốn kém chi phí xã hội. Các chi phí này cuối cùng sẽ được chuyển vào giá bán phương tiện đến tay người tiêu dùng. Việc yêu cầu thêm Bản chính Giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng đối với mọi phương thức kiểm tra gây ra khó khăn, thậm chí đến mức không thể đối với các DN nhập khẩu xe thông qua phân phối” – VCCI khẳng định.

VCCI dẫn phản ánh của các DN nhập khẩu xe ô tô cho biết: Chỉ có xe nhập trực tiếp từ nhà máy sản xuất mới có thể có bản chính giấy tờ này đưa về Việt Nam, còn các xe nhập khẩu qua một bên phân phối trung gian thì không thể có do nhà phân phối buộc phải giữ lại giấy tờ này để hoàn thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa xuất khẩu. Việc không nhập được xe từ nhà phân phối là hạn chế rất nhiều cơ hội lựa chọn với mức giá phù hợp hơn, bởi giá xe có sự khác biệt ở các vùng, các nước.

Cùng một dòng xe, nhà sản xuất có thể bán với giá thấp ở nơi này và bán với giá cao ở nơi khác nhằm thu lợi nhuận tối đa, do nhu cầu và gu ở các thị trường khác nhau. VCCI cho rằng việc đặt ra các quy định như Giấy ủy quyền của nhà sản xuất (tại Thông tư 20) hay Giấy chứng nhận chất lượng hoặc Phiếu kiểm tra chất lượng của nhà sản xuất (tại Dự thảo Thông tư này) đã trao một thương quyền quá lớn cho nhà sản xuất tại nước ngoài mà bỏ qua quyền lợi của người tiêu dùng tại Việt Nam và nên bỏ quy định này trong dự thảo.

Còn nhớ, sau nhiều tranh cãi về việc tạo ra độc quyền của Thông tư 20, tại báo cáo gửi Chính phủ ngày 18-8, Bộ Công Thương đã đề nghị chỉ bỏ thông tư này khi Bộ Giao thông vận tải ban hành thông tư mới với “các quy định có tác dụng tương đương”, áp dụng tại khâu đăng ký lưu hành và áp dụng chung cho tất cả các loại phương tiện tham gia giao thông đường bộ”. Kiến nghị này đã dập tắt sớm những hi vọng của DN nhập khẩu vào một quyết định “cởi trói” thực sự cho thị trường này.

Vũ Hân