Ngôi trường huấn luyện chó dẫn đường cho vận động viên khiếm thị
Kể từ đó, khoảng hai chục con chó dẫn đường tốt nghiệp đáp ứng phần nào bản danh sách chờ đợi dài dằng dặc của người khiếm thị.
Kể từ khi bị mất thị lực ở tuổi 20, Thomas Panek tự hứa với lòng rằng nỗi bất hạnh này sẽ không thể ngăn cản anh có một cuộc sống hạnh phúc trọn vẹn. “Tôi muốn làm mọi việc mà người sáng mắt có thể làm được và hơn thế nữa”.
Hiện nay, Thomas Panek là CEO “Guiding Eyes for the Blind” – ngôi trường phi lợi nhuận ở Hạt Westchester bang New York (Mỹ) cung cấp những con chó tinh khôn đã được huấn luyện dẫn đường cho người mất thị giác.
Trước khi gia nhập Guiding Eyes for the Blind, Panek là phó chủ tịch Tổ chức Hỗ trợ phát triển việc làm cho người mù (NIB) ở Washington DC. Panek hiện đang sống ở thành phố New York cùng với vợ là Melissa và 4 đứa con.
Gus chính là con chó dẫn đường thân thiết nhất của Panek. Thomas Panek bắt đầu đam mê môn chạy bộ đường dài từ nhỏ và vẫn tiếp tục con đường thể thao của mình bất chấp bị mất thị giác ở độ tuổi 20. Panek luôn dựa vào sự trợ giúp dẫn đường của những người tình nguyện.
Trong 2 cuộc đua New York City Marathon và Boston Marathon, Panek chạy bộ cùng với cây gậy kết nối với người dẫn đường. Mặc dù thỏa mãn với cách thức trợ giúp này song Panek vẫn cảm thấy mình thiếu mất sự độc lập. Đó là lý do khiến cho Panek (hiện đã 48 tuổi) muốn được chạy với chó dẫn đường.
Một buổi sáng tháng 4-2014, khi đang ngồi ăn sáng trước khi diễn ra sự kiện thể thao chạy bộ Boston Marathon, một người bạn đến hướng dẫn anh cách chạy cùng với một con chó dẫn đường. Đó là lúc cuộc đời Panek bắt đầu bước sang trang mới đầy “ánh sáng”.
Ngoài Gus, còn có con chó chăn cừu giống Đức tên là Klinger (nay đã 8 tuổi) tốt nghiệp chương trình Running Guides của Guiding Eyes. Sau 6 tháng tập luyện đặc biệt, Klinger khởi đầu cuộc sống mới với người chủ tên là Richard Hunter – cựu thiếu úy Hải quân Mỹ được chẩn đoán mắc bệnh viêm võng mạc sắc tố (retinitis pigmentosa) gây suy giảm thị lực dần dần và cuối cùng mù hẳn vào năm 1989.
Cũng giống như Thomas Penak, mặc dù không còn nhìn thấy gì nữa song Hunter vẫn theo đuổi niềm đam mê chạy bộ. Hunter tham gia cuộc chạy bộ đua Boston Marathon lần đầu tiên vào năm 2008 và lần 2 vào năm 2014. Lúc đó, Hunter chạy với người dẫn đường.
Chính tại sự kiện Boston Marathon năm 2014 mà Hunter gặp được người cùng cảnh ngộ Thomas Panek và sau đó tham gia vào ban lãnh đạo Guiding Eyes. Gus được huấn luyện tránh chướng ngại vật, chạy chậm lại khi phía trước bị tắc đường và yếu tố quan trọng nhất là giữ an toàn tuyệt đối cho ông chủ khiếm thị Panek.
Gus cũng được dây dỗ chỉ bắt đầu chạy khi cảm thấy không có gì nguy hiểm ở phía trước. Đặc biệt nhất là Gus được huấn luyện bất tuân lệnh chủ nếu cảm nhận được nguy cơ nào đó đang đe dọa chủ nhân.
Di chuyển thận trọng và tập trung, Gus không hề tỏ ra bối rối trước luồng xe cộ lưu thông đông đúc hay sự xuất hiện bất ngờ của những con chó khác trên đường chạy. Dĩ nhiên, Panek cũng không tiếc lời khen Gus khi nó hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc. Gus mang trên lưng công cụ được thiết kế đặc biệt giúp nó di chuyển linh hoạt hơn.
 |
| Panek và Gus tập chạy bộ trong công viên. |
Guiding Eyes cho biết giá nuôi dưỡng và huấn luyện mỗi con chó vào khoảng 50.000 USD (bao gồm cả phí chăm sóc sức khỏe trọn đời). Không phải con chó nào cũng tốt nghiệp một cách dễ dàng – chỉ có một phần ba số chó tha mồi Labrador và chó chăn cừu giống Đức tốt nghiệp chương trình huấn luyện.
Tuy nhiên, số chó bị trượt còn lại sẽ được giao những công việc khác như là dò bom mìn. Chó dẫn đường cho người khiếm thị được xếp vào loại tinh hoa trong số chó huấn luyện cho những công việc khác cho nên chúng phải tập dượt căng thẳng mỗi ngày trong chương trình kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm.
Chó dẫn đường cần hiểu biết nhiều điều về thế giới – từ cách chạy lên các loại cầu thang cho đến cách định hướng trên những đường phố đông đúc. Nhưng không phải con chó dẫn đường nào cũng có đủ khả năng với môn chạy bộ cự ly dài cùng với con người.
Chỉ có những con được đánh giá có đủ năng lực – giống như Gus – mới nhận được chương trình huấn luyện đặc biệt bao gồm những bài tập thể lực kết hợp với những kỹ thuật chạy trên đường mòn hay trong rừng.
Những con chó của Guiding Eyes không bao giờ bị ép tập dượt quá sức, không cho chạy trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt và thường xuyên được bác sĩ thú y kiểm tra sức khỏe trong suốt chương trình huấn luyện. Khoảng cách tối đa mà Guiding Eyes cho phép những con chó chạy là 9,5km.
Để bảo đảm an toàn tuyệt đối, một giám thị sẽ chạy xe đạp theo sau để phản ứng nhanh nếu có sự cố xảy ra ngoài ý muốn (nhưng hoàn toàn không trợ giúp vận động viên khiếm thị). Riêng Gus sẽ được mang yếm trên lưng để mọi người có thể nhìn thấy con chó là vật tham gia chính thức.
