Vấn nạn người già lái xe gây tai nạn nghiêm trọng
Cùng với sự lão hóa của dân số Nhật, ngày càng có nhiều người Nhật lớn tuổi lái xe. Hiện nay, 1/4 dân số Nhật là những người từ 65 tuổi trở lên. Tỷ lệ này được dự báo sẽ lên tới 38% trong vòng 5 thập kỷ tới. Số vụ tai nạn giao thông có liên quan đến những tài xế lớn tuổi ở đất nước mặt trời mọc vì thế cũng tăng theo.
Chỉ trong vòng vài tuần trở lại đây, những tài xế cao tuổi ở Nhật đã gây ra một loạt vụ tai nạn giao thông: đâm vào dải phân cách, tông vào người đi bộ trên đường, và đâm vào xe khác. Một số người đã thiệt mạng trong những vụ tai nạn như vậy.
Theo dữ liệu của giới chức Nhật Bản, những lái xe tuổi từ 16-24 có nhiều khả năng gây tai nạn nhất nếu so các nhóm tuổi khác. Nhưng năm 2018, những lái xe hơn 75 tuổi đã gây ra số tai nạn gấp đôi so người dưới độ tuổi đó, làm chết hơn 100.000 người. Năm trước đó, độ tuổi này liên quan đến 459 vụ tai nạn giao thông chết người ở nước này, chiếm 13% tổng số vụ, và tăng 7,4% so với cách đây 1 thập kỷ - theo số liệu của Cơ quan Cảnh sát quốc gia Nhật.
Một tuyên bố của cơ quan này nói rằng giảm số vụ tai nạn giao thông liên quan đến người cao tuổi là một vấn đề cấp bách. Nhóm người lái xe hơn 80 tuổi có tỷ lệ gây tai nạn cao gấp ba so với người dưới độ tuổi đó. Các phương tiện truyền thông liên tục đưa tin về tai nạn do người cao tuổi gây ra, trong đó có nhiều trường hợp nhầm lẫn chân phanh và chân ga.
“Ngăn ngừa những vụ tai nạn giao thông gây ra bởi sự thay đổi trong điều kiện thể chất của tài xế là một nhiệm vụ cấp bách cần giải quyết”, chuyên gia Mineko Baba thuộc Đại học Keio của Nhật viết trong một nghiên cứu vào năm 2016.
“Pháp luật và xã hội vẫn chưa kiểm soát được tình trạng gia tăng nhanh chóng của các bệnh nhân mắc chứng mất trí”. Một trong những vụ tai nạn giao thông tồi tệ nhất liên quan đến tài xế cao tuổi gần đây ở Nhật xảy ra vào tháng 10 năm ngoái tại thành phố Yokohama. Một tài xế 87 tuổi đã lao chiếc xe tải nhẹ vào một nhóm học sinh tiểu học đang đi bộ, khiến một em bé 6 tuổi thiệt mạng và hai em khác bị thương.
Tháng 6 năm nay, một phụ nữ 74 tuổi ở Fukuoka khi lái xe đã đâm vào dải phân cách và va chạm với xe do một người đàn ông điều khiển ở làn đường bên kia, khiến người này thiệt mạng. Cách đây ít hôm, hai người trên 80 tuổi đã thiệt mạng khi tông xe vào một chiếc xe tải lớn trong một đường hầm ở tỉnh Gifu.
 |
| Vụ tai nạn giao thông do một tài xế lớn tuổi gây ra ở thành phố Yokohama, Nhật Bản. |
Chính phủ Nhật Bản đã áp dụng một loạt quy định mới nhằm giải quyết tình trạng này. Từ năm 2009, tất cả lái xe hơn 75 tuổi phải nộp một loại giấy chứng nhận về nhận thức khi gia hạn giấy phép lái xe, thường là ba năm một lần.
Theo Luật Giao thông mới có hiệu lực vào tháng 3-2017, những người có điểm kém sẽ được gửi tới bác sĩ để kiểm tra, và nếu họ bị chứng mất trí, cảnh sát có thể thu hồi giấy phép lái xe của họ. Hơn 33.000 lái xe tham gia thử nghiệm nhận thức vào năm 2018 đã bị phát hiện suy giảm về nhận thức và được yêu cầu kiểm tra tâm lý. Cảnh sát đã thu hồi hơn 1.350 giấy phép lái xe sau khi bác sĩ chẩn đoán họ mắc chứng mất trí.
Dựa trên bài kiểm tra, thêm 460.000 người lái xe cao tuổi có dấu hiệu suy giảm nhẹ chức năng nhận thức, nhưng được phép giữ giấy phép lái xe nếu họ “tốt nghiệp” khóa học an toàn giao thông kéo dài ba giờ đồng hồ. Một số lái xe nhận thấy họ không thể bảo đảm an toàn khi điều khiển ôtô và tự nguyện trả lại giấy phép cho cảnh sát. Theo dự báo của Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật, mỗi năm nhà chức trách nước này có thể sẽ tước bằng lái của 15.000 người cao tuổi theo quy định mới.
Để khuyến khích người cao tuổi từ bỏ việc lái xe, chính quyền các địa phương cùng một số doanh nghiệp đã giới thiệu những ưu đãi, như phiếu giảm giá nhà hàng hoặc giảm giá đi xe buýt, taxi...
Ngoài ra, người cao tuổi cần tuân thủ quy định chỉ được điều khiển các loại ôtô đã được trang bị hệ thống hỗ trợ an toàn, như hệ thống hỗ trợ thị lực, hệ thống phanh tự phát hiện người đi bộ vào ban đêm hay công nghệ ngăn ngừa người điểu khiển đạp nhầm chân ga và chân phanh. Ngày càng có nhiều người già Nhật tự nguyện từ bỏ bằng lái xe.
Theo một chương trình đã được áp dụng gần 2 thập kỷ, 345.000 người đã từ bỏ bằng lái trong năm 2016, tăng 21% so với cách đây 1 thập niên. Trong 3 tháng đầu tiên khi luật mới có hiệu lực, mỗi ngày có 1.271 người trả bằng lái, từ mức 946 người/ngày vào năm 2016.
Tuy nhiên, thôi lái xe có lẽ là một việc khó khăn đối với những người không quen với phương tiện giao thông công cộng, hoặc những người là tài xế duy nhất trong gia đình. Ngoài ra, việc mất quyền lái xe và sự chủ động trong việc đi lại có thể sẽ làm gia tăng sự suy giảm thể chất và trí nhớ của người già.
Ông Takao Inui, một công dân lớn tuổi ở quân Shibuya của Tokyo, cho biết ông vẫn sử dụng chiếc Suzuki Cruze một tuần mỗi lần khi đi mua sắm hoặc khi vợ ông cần đi đâu đó. Ông Inui nói không có ý định ngừng lái xe trong vòng khoảng 3 năm tới. “Tôi biết là ở tuổi 77, mọi thứ trở nên nguy hiểm hơn. Bởi vậy tôi rất thận trọng khi lái xe”, ông nói.
