Những đứa trẻ lai ở miền Tây xứ Nghệ
Trong chuyến công tác cuối năm ở các huyện miền Tây xứ Nghệ, chúng tôi bắt gặp không ít hình ảnh những cụ bà đã già, vẫn phải địu một đứa cháu nhỏ sau lưng lên rẫy, hình ảnh này không lạ lẫm gì ở đối với đồng bào nơi đây, song điều đáng quan tâm là những đứa bé này, thoạt nhìn có gương mặt lơ láo, đặc biệt là đôi mắt rất khác lạ, hoàn toàn không giống với người Việt Nam.
Lạ nữa, khi tiếp xúc với người lạ, chúng không tự nhiên, mạnh dạn mà thường khép nép sau lưng người lớn ra chiều nhút nhát, bẽn lẽn. Hỏi dân bản địa mới hay, đó là những đứa trẻ có cha là người Trung Quốc, mẹ là người Việt Nam nhưng hôn nhân tan vỡ, cuộc sống nơi xứ người không như mộng tưởng ban đầu nên các cô gái trẻ đã đưa con về Việt Nam để sinh sống.
 |
| Hai đứa trẻ sinh đôi mang 2 dòng máu Việt – Trung bên ông ngoại. |
Có hàng trăm trường hợp như thế ở các huyện biên giới miền Tây xứ Nghệ, song qua thống kê sơ bộ thì mỗi huyện chỉ nắm được trên dưới 20 trường hợp, vì con số này dao động thường xuyên, thứ nữa một số người về không báo cáo nên chưa kịp thống kê.
Những đứa trẻ mang hai dòng máu
Chị Mạc Thị Hồng (SN 1983, trú tại bản Ang, xã Xá Lượng, huyện Tương Dương Nghệ An) sang Trung Quốc làm công nhân cách đây 6 năm. Cách đây 3 năm, chị gặp một công nhân cùng công ty tên là Dạ Ngẫu, quê ở tỉnh Quảng Đông gần nơi chị ở trọ nên đã kết hôn với nhau.
Tiếng là vợ chồng nhưng cả hai không đăng ký kết hôn, sinh được bé gái khoảng 10 tháng tuổi thì Hồng mang về Việt Nam, khai sinh họ mẹ, đặt tên là Mạc Thị Kim Chi rồi giao cho bà ngoại nuôi nấng, còn mình tiếp tục sang Trung Quốc để mưu sinh.
Cách đây khoảng một tháng, Hồng bất ngờ trở về Việt Nam. Khi chúng tôi hỏi vì sao lại về, Hồng cho biết, “chồng” bị tai nạn mất từ tháng 2-2017 nên phải trở về Việt Nam vì cư trú bất hợp pháp. Bà Vi Thị Lan (SN 1963), bà ngoại của cháu Kim Chi kể: Mạc Thị Hồng là con thứ 2 trong gia đình có 6 người con. Mang tiếng là lấy chồng ngoại nhưng bà chưa một lần thấy mặt con rể, cũng không nghe chuyện con gái thưa bẩm chuyện cưới hỏi.
 |
| Một góc bản Ang, nơi có 8 phụ nữ Việt lấy chồng Trung Quốc. |
Chỉ đến khi thấy Hồng ôm con về thì cả gia đình mới ngã ngửa. “Suốt hơn 3 năm qua, tui đã sấp mặt để làm lụng nuôi cháu ngoại, nuôi nó còn khó hơn cả mấy đứa con đẻ cộng lại, cháu rất nhút nhát, không mạnh dạn như bạn bè cùng trang lứa, có lẽ nó mang dòng máu ngoại lai nên mới như vậy”, bà Lan thở dài chia sẻ.
Cũng ở bản Ang, theo chân trưởng bản Lô Khăm Nhưn, chúng tôi tiếp cận ngôi nhà của ông Lương Văn Hà (SN 1974), ngôi nhà nhỏ nằm chênh vênh trên sườn đồi từ vài năm nay “bỗng dưng” tiếp nhận thêm 2 nhân khẩu chỉ sau gần một năm con gái lớn của anh này theo chân bạn bè sang Trung Quốc tìm chồng.
Năm nay mới 23 tuổi, song nhìn Lương Thị Quyền, con gái anh Hà như thiếu nữ mới đôi mươi khi son phấn, ăn mặc tân thời chẳng thua gì các cô gái ở phố thị. Càng không tin được khi Quyền đã là mẹ của hai đứa con, năm nay đã hơn 2 tuổi.
Qua lời kể của sơn nữ này được biết, năm 2014 nghe lời rủ rê của bạn bè, Quyền bỏ nhà sang Trung Quốc để làm công nhân và tìm chồng, với lời hứa lương cao, công việc nhàn hạ.
Tại đây, với nhan sắc vào loại khá, Quyền nhanh chóng được một anh thợ hàn (mà đến nay cô cũng không nhớ tên, chỉ biết là sinh năm 1991) cưới làm vợ. Quyền sinh đôi được hai cô con gái, được nhà chồng cho về Việt Nam để chăm sóc. Cả hai đứa con của mình, Quyền đều khai sinh theo họ mẹ, lần lượt là Lương Quỳnh Anh và Lương Trâm Anh.
 |
| Chị Mạc Thị Hồng cùng mẹ ruột, người suốt 4 năm qua nuôi con của người chồng Trung Quốc cho mình. |
Khi chúng tôi hỏi về tình trạng hôn nhân, cô gái Thái sinh năm 1994 này luôn khẳng định, hai vợ chồng vẫn liên lạc thường xuyên, song lại “vô tình” cho biết, cuộc hôn nhân của mình chỉ kéo dài 7 tháng, cộng với một tháng đầu tiên trước khi “cưới”, từ đó đến nay chưa từng gặp nhau.
Ông Lương Văn Hà cũng nhún vai, lắc đầu khi chúng tôi ngỏ ý muốn biết sự thật về tình trạng hôn nhân của Quyền. Cũng như bao ông ngoại, bà ngoại có con gái lấy chồng Trung Quốc khác ở vùng này, gia đình chưa một lần nhìn thấy mặt con rể, khi phải còng lưng nuôi cháu ngoại trong cơ cực ngay từ khi còn đỏ hỏn.
Trưởng bản Ang Lô Khăn Nhưn cho biết thêm: Cả bản Ang hiện có 8 trường hợp là phụ nữ đi ra nước ngoài làm ăn, sinh sống sau đó có con với người bản địa và mang trở về quê nhà sinh sống. Phần lớn trong số này đều tự nguyện đi, hoặc bị bạn bè rủ rê.
Thời điểm hiện nay có ít nhất 4 trường hợp mang con trở về cùng sống trên địa bàn, những người này đều khai sinh cho con mang họ mẹ và có cuộc sống tương đối bình yên, chưa có biểu hiện làm mất an ninh trật tự tại địa phương.
Ông Lương Văn Phang, Chủ tịch UBND xã Xá Lượng cho biết thêm, hằng năm trên địa bàn xã có hàng trăm phụ nữ bỏ làng sang Trung Quốc làm ăn, một số trở về mang theo con, phần lớn đều tự nguyện đi. Hồi tháng 7-2017, có trường hợp của Mạc Thị Khương ôm con về tố cáo với chính quyền là mình bị lừa bán, song khi điều tra ra thì không phải vậy, mà do tự nguyện bỏ đi.
Vỡ mộng chồng ngoại
Trung tá Trần Phúc Tú, Trưởng Công an huyện Tương Dương cho rằng, vấn nạn mua bán người trong thời gian qua trên địa bàn huyện biên giới này tiếp tục diễn biến phức tạp. Một trong những hệ lụy nhãn tiền là nhiều sơn nữ sang bên kia biên giới, lấy chồng người bản địa, sau đó về Việt Nam sinh con hoặc sinh con bên đó rồi mang về bên này để nuôi dưỡng.
Thống kê chưa đầy đủ của Công an huyện cho thấy, hiện nay có ít nhất trên 30 cháu bé ra đời trong hoàn cảnh như vậy, đang sinh sống với mẹ hoặc người thân trên địa bàn. Tiếng là mang hai dòng máu Việt – Trung, song quá trình khai sinh đều mang họ mẹ.
Chuyện những đứa trẻ ngoại lai này sinh sống ở địa phương, phần lớn đều có cuộc sống như bao đứa trẻ Việt khác, dù vậy cũng có không ít trường hợp sóng gió. Điển hình nhất là câu chuyện của Vi Thị Hiền (SN 1992), trú tại thị trấn Hòa Bình, huyện Tương Dương.
Năm 2014, Hiền bị lừa bán sang Trung Quốc lấy chồng người bản địa. Quá trình sinh sống, có một đứa con gái chung với người chồng ở đây thì sơn nữ này ôm con bỏ về Việt Nam, lúc ấy cháu bé mới 3 tháng tuổi, còn chưa kịp khai sinh, đặt tên. Sau hơn một năm bị lừa bán, trở về thì cả bố lẫn mẹ và anh trai đều vướng lao lý vì ma túy, nhà cửa cũng chẳng còn.
 |
| Cháu bé Mạc Thị Kim Chi, 4 năm nay ở với bà ngoại ở Việt Nam. |
Không nơi nương tựa, Hiền đành gửi con cho một người quen ở huyện Kỳ Sơn nhờ nuôi nấng, còn mình tiếp tục vượt biên để mưu sinh. Người nhận nuôi cháu bé là bà Lương Thị Bình, đã đi làm khai sinh cho cháu mang họ mình. Sau 3 năm, Vi Thị Hiền trở về đòi lại con không được, khởi kiện ra tòa án.
Qua 2 cấp xét xử, tòa tuyên buộc bà Bình phải trả lại con cho mẹ đẻ, vì xét nghiệm ADN thì đúng cháu bé là con ruột của Hiền. Song, bị đòi tiền công nuôi dưỡng hơn 200 triệu đồng, sơn nữ này không có khả năng trả nên đành chấp nhận mất con. Mới đây, Hiền đã lên xe hoa, xây dựng cuộc sống mới với một người đàn ông khác.
Ở một địa bàn khác là huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), tình trạng phụ nữ bỏ bản sang Trung Quốc lấy chồng, sau đó đưa con về sinh sống tại địa bàn cũng diễn ra khá nhức nhối. Đại úy Kha Văn Hiền, Đội trưởng Đội Điều tra Tổng hợp - Công an huyện Kỳ Sơn cho biết, thống kê chưa đầy đủ trên địa bàn có hàng chục trường hợp phụ nữ mang con từ Trung Quốc về sinh sống.
Tuy nhiên, khó khăn là các đối tượng này không khai báo, về một thời gian rồi lại tiếp tục trở lại Trung Quốc mưu sinh nên con số biến động thường xuyên. Gần đây, có cả tình trạng lừa bán phụ nữ mang thai sang Trung Quốc chứ không đơn thuần là lấy chồng, sinh con ở xứ người rồi đưa về quê hương nuôi dưỡng.
Chính những biến động như vậy, dù chưa gây ra sự xáo trộn, khó khăn nào đối với lực lượng Công an trong công tác giữ gìn ANTT trên địa bàn, song cũng phát sinh nhiều tiềm ẩn, liên quan đến tội phạm mua bán phụ nữ và trẻ em vốn đã nhiều nhức nhối ở các huyện biên viễn miền Tây xứ Nghệ trong suốt những năm qua.
