Những nơi sinh con được thưởng cả chục ngàn euro

Thứ Ba, 26/11/2019, 15:22
Trước tình trạng già hoá dân số trong khi các cặp vơ chồng “ngại” sinh con hoặc chỉ sinh 1 con, tại một số quốc gia châu Âu đã có chính sách khuyến khích người dân sinh thêm con bằng thưởng tiền, ưu đãi thuế…

"Em bé 10.000 euro"

Từ năm 2013, thị trấn Lestijarvi, một trong những thị trấn nhỏ nhất ở Phần Lan, đã đưa ra chính sách ưu đãi gọi là “tiền thưởng sinh em bé”: bất kỳ cư dân nào sinh con sẽ được thưởng 10.000 euro, được chi trả trong vòng 10 năm. 

Chính sách này đã có tác dụng: kể từ đó đã có gần 60 trẻ em đã được sinh ra ở thị trấn. So với giai đoạn bảy năm trước đó vốn chỉ có 38 em bé được sinh ra, những em bé này là một cú hích lớn cho ngôi làng có chưa đến 800 dân này.

Jukka-Pekka Tuikka, 50 tuổi, và vợ là Janika, 48 tuổi, chủ một doanh nghiệp nông nghiệp, là một trong những cặp vợ chồng đầu tiên được nhận khoản tiền này khi năm 2013 sinh Janette, cô con gái thứ hai; họ hài hước gọi cô bé là  “bé gái 10.000 euro”. "Chúng tôi đã lên kế hoạch sinh con thứ hai đã lâu nên không thể nói rằng tiền bạc thật sự ảnh hưởng đến quyết định sinh con của chúng tôi", Tuikka nói. 

Tuy nhiên, Tuikka coi hình thức khuyến khích này là một biện pháp quan trọng, cho thấy các lãnh đạo địa phương quan tâm đến việc hỗ trợ cho các gia đình.  Tuikka đã tiết kiệm được hầu hết trong số tiền 6.000 euro mà gia đình ông đã nhận được cho đến nay và dự định sẽ tiêu số tiền này theo cách có lợi cho cả gia đình trong tương lai.

Giờ đây, ngoài thị trấn Lestijarvi, một số thành phố khác của Phần Lan cũng đã đưa ra tiền thưởng cho việc sinh con, từ vài trăm cho đến 10.000 euro. Phần Lan có nhiều chương trình phúc lợi gia đình rất mạnh, trong đó có thùng quà vật dụng nuôi con nổi tiếng thế giới dành cho những cặp vợ chồng sắp có em bé, trợ cấp có con nhỏ hàng tháng khoảng 100 euro cho mỗi đứa con và thời gian nghỉ phép nuôi con chung cho cả cha và mẹ kéo dài tới 9 tháng được hưởng 70% tiền lương. 

Tuy nhiên, bất chấp những biện pháp khuyến khích của địa phương, tỷ lệ sinh quốc gia của Phần Lan đang rất thấp khi giảm đáng kể trong thập niên qua: năm 2018, giảm xuống mức thấp kỷ lục là 1,4 con/phụ nữ, trong khi “tỷ lệ thay thế” là 2,1 em bé/ phụ nữ. 10 năm trước đó, con số này đứng ở mức 1,85.

Theo bà Ritva Natkin, giảng viên khoa học xã hội tại Đại học Tampere, mặc dù nước này chi nhiều ngân sách cho phúc lợi gia đình hơn so với mức trung bình của EU thì các chính sách phúc lợi gia đình ở đây vẫn tụt hậu so với các quốc gia Bắc Âu khác, chẳng hạn Thụy Điển với chính sách nghỉ phép hào phóng cho những người vừa có em bé.

Để tăng dân số, Phần Lan có nhiều chương trình phúc lợi gia đình.

Ông Trude Lappegard, chuyên gia xã hội học thuộc Đại học Oslo (Na Uy) cho biết, để duy trì ổn định dân số, tỷ lệ sinh tại khu vực Bắc Âu cần giữ ở mức 2,1 em bé/phụ nữ. Nhưng kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, tỷ lệ này bắt đầu có sự suy giảm rõ rệt. 

Đến năm 2017, các nước như Na Uy, Phần Lan và Iceland đã ghi nhận tỷ lệ sinh thấp kỷ lục, từ 1,49 đến 1,71 em bé/phụ nữ và đang tiếp tục giảm. Kết quả khảo sát nhân khẩu học trong khu vực Bắc Âu cho thấy, các gia đình đông con và phụ nữ trẻ mang thai ngày càng thấp, trong khi số người lập gia đình muộn hoặc không muốn có con tăng mạnh. Các chuyên gia cho rằng, sự bất ổn về tài chính và chi phí nhà ở quá cao là hai nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng trên.

Về lâu dài, dân số già hóa sẽ trở thành gánh nặng khi ngày càng nhiều người không đủ sức lao động để có thể đóng thuế, trong khi số người trong lực lượng lao động lại ngày một ít đi. 

Trong bài phát biểu mừng năm mới, Thủ tướng Na Uy Erna Solberg đã nhấn mạnh rằng, chỉ trong vài thập kỷ tới, mô hình an sinh xã hội hiện tại sẽ trở thành gánh nặng ngân sách khi ngày càng ít người trẻ có thể lao động để đóng thuế chi trả cho phúc lợi toàn dân.

Lo ngại về ảnh hưởng của sự già hóa dân số lên nền kinh tế, các nhà chức trách Bắc Âu đang tích cực thực hiện các biện pháp khuyến khích sinh đẻ. Một chiến dịch được tiến hành ở Copenhagen (Đan Mạch) để thúc đẩy người trẻ tuổi kết hôn sớm. Hỗ trợ tài chính là biện pháp được áp dụng nhiều nhất, khi có nơi trao tặng 10.000 euro cho mỗi em bé ra đời. Tại Na Uy, có ý kiến cho rằng, nên trợ cấp cho các bà mẹ 500.000 kroner (50.000 euro) khi sinh mỗi đứa con.

Tháng 2-2019, Thủ tướng Hungary tuyên bố phụ nữ nước này sinh con hoặc nuôi 4 con trở lên sẽ được miễn thuế thu nhập suốt đời. Các lợi ích khác gồm gia đình có 3 con trở lên được trợ cấp 2,5 triệu forint (hơn 206 triệu đồng) cho việc mua ôtô 7 chỗ. 

Phụ nữ dưới 40 tuổi kết hôn lần đầu tiên được vay lãi suất thấp đến 10 triệu forint (hơn 827 triệu đồng), khoản vay này sẽ được xóa nếu họ sinh 3 đứa con. Thủ tướng Orban cho rằng đối với các nước phương Tây, nguyên nhân chính khiến tỷ lệ sinh suy giảm ở châu Âu do người nhập cư. 

Ông giải thích, mỗi đứa trẻ giảm đi sẽ được bù đắp bằng một đứa trẻ nhập cư từ nước ngoài, và sự cân bằng vẫn được đảm bảo. Chính sách dân số mới này nhắm đến mục tiêu tăng số trẻ em sinh ra, giúp Hungary tránh được sự phụ thuộc vào lực lượng lao động nhập cư trong tương lai. "Chúng tôi không cần bù đắp thiếu hụt lao động bằng người nhập cư, chúng tôi cần những đứa trẻ Hungary", ông đưa ra quan điểm.

Còn tại Estonia, để tăng dân số, chính phủ đã có chính sách đầu tư vào các chính sách gia đình, chủ yếu dưới hình thức tăng cường hỗ trợ tài chính cho các gia đình đông người. 

Ngoài chính sách nghỉ phép gia đình hào phóng được đưa ra vào năm 2004, vốn cho phép nghỉ một năm rưỡi được hưởng nguyên các phúc lợi, vào năm 2017 quốc gia này còn tung ra trợ cấp con cái hàng tháng: 60 euro cho em bé đầu tiên, 60 euro cho đứa thứ hai và 100 euro cho đứa con thứ ba. Nước này cũng thưởng cho các gia đình có từ ba con trở lên: họ nhận được tiền thưởng hàng tháng là 300 euro. Tổng cộng một gia đình Estonia có 3 con nhận được 520 euro/ tháng tiền trợ cấp gia đình. 

Xét trên mức chi phí sinh hoạt tương đối phải chăng ở Estonia và mức thu nhập trung bình thấp, những khoản phúc lợi này chắc chắn là sự trợ giúp tài chính hào phóng. Vì thế chương trình này dường như đã phát huy tác dụng khi tỷ lệ sinh đã tăng từ 1,32 vào đầu những năm 2000 lên 1,67 vào năm 2018, mặc dù có chút sụt giảm nhỏ vào đầu những năm 2010.

Nhiều quốc gia châu Âu khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm con.

Thưởng tiền có khuyến khích người dân sinh thêm con?

Các khuyến khích tài chính tạo ra nền tảng để giữ tỷ lệ sinh tăng - nhưng các yếu tố kinh tế chung hơn cũng đóng một vai trò quan trọng.

Laurent Toulemon, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu nhân khẩu học Pháp, cho rằng thái độ đối với gia đình cũng rất quan trọng. Ở Pháp, người dân biết rằng nhà nước thích gia đình và tin rằng chính phủ sẽ giúp họ về tài chính, ông nói. Mặc dù tỷ lệ sinh ở Pháp đã giảm nhẹ trong bốn năm qua, Pháp vẫn là nước có tỷ lệ sinh cao nhất EU, tăng lên 1,84 vào năm 2018.

Pháp đã cung cấp nhiều loại phúc lợi và trợ cấp bao gồm “tiền hỗ trợ sinh” khoảng 950 euro, tiếp theo là trợ cấp nuôi con hàng tháng và nhiều khoản trợ cấp gia đình đa dạng. Nhiều khoản trợ cấp này tăng theo số lượng con cái. 

Các gia đình Pháp cũng được giảm thuế thu nhập và được trợ cấp tiền giữ trẻ vào ban ngày. Tuy nhiên, các ưu đãi tài chính là lý do đằng sau tỷ lệ sinh cao ở Pháp. Còn có những yếu tố khác cũng có thể đóng vai trò lớn, chẳng hạn như tình cảm mạnh mẽ, tích cực của người Pháp đối với việc xây dựng gia đình và chống lại tình trạng không có con và gia đình chỉ có một con, ông nói.

Ở Italia, tỷ lệ sinh đã ở mức thấp trong nhiều thập kỷ và đã giảm trong nhiều năm. Năm 2018, nó xuống mức thấp kỷ lục mới ở khoảng 1,3. Nhằm khích lệ việc sinh nhiều con, năm 2018, Chính phủ Italia vừa quyết định cấp đất nông nghiệp 20 năm cho những bố mẹ sinh con thứ 3 từ năm 2019 tới 2021. 

Những gia đình này cũng được vay tới 200.000 Euro không lãi suất nếu mua nhà lần đầu ở gần khu đất mới được cấp. Bộ Gia đình quốc gia cho biết, ưu đãi này sẽ chỉ dành cho các đôi đã kết hôn. Người nước ngoài sống tại Italia ít nhất một thập kỷ mới được hưởng quyền lợi.

Hungary đã quyết định miễn thuế thu nhập suốt đời cho gia đình có 4 con.

Nhưng có một tỉnh của Italia đi ngược xu hướng này: Bolzano, nằm ở biên giới với Thụy Sĩ và Áo, có tỷ lệ sinh là 1,67 - cao hơn mức bình quân EU là 1,60. Tỉnh này được trao quy chế tự trị và nhiều quyền tự do hơn để ra chính sách cho riêng mình. 

Chính sách gia đình ở đây hào phóng hơn nhiều những nơi khác ở Italia và các gia đình nhận được nhiều hỗ trợ tài chính hơn. Khoản trợ cấp em bé hàng tháng là khoảng 200 euro, gấp đôi mức quốc gia. Ngoài ra còn có các khoản trợ cấp đặc biệt cho có gia đình có thu nhập thấp. 

Không những thế, Bolzano cũng vượt lên nhiều thành phố khác ở Italia về các dịch vụ thân thiện với gia đình như chăm sóc trẻ em. Ở những nơi khác ở Italia, ông bà thường có trách nhiệm trông cháu nhỏ, nhưng ở Bolzano sẽ dễ dàng tìm thấy các cơ sở chăm sóc trẻ tại chỗ.

Hỗ trợ tài chính mạnh mẽ hơn cho các gia đình là có tác dụng, nhưng chìa khóa giúp cho tỷ lệ sinh ở Bolzano cao hơn là sự tham gia của phụ nữ vào thị trường lao động. Ở Bolzano, 73% phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 64 có việc làm, so với mức 53% của cả nước Italia với tư tưởng bảo thủ về vai trò hai giới vẫn tồn tại ở miền Nam. 

Các nhà tuyển dụng ở Bolzano (bao gồm khu vực công rộng lớn) cho phép giờ làm việc linh hoạt cũng như công việc bán thời gian và làm từ nhà, ông nói thêm, giúp phụ nữ dễ dàng kết hợp thiên chức làm mẹ với đi làm. Bolzano là một trường hợp thú vị vốn cho thấy rằng để tăng tỷ lệ sinh không hề chỉ là việc đưa ra giải pháp dễ dàng, mà thay vào đó là cần có giải pháp toàn diện.

Hiện tại nhiều nước châu Âu khác như như Ba Lan, Nga, Phần Lan, Đan Mạch, Tây Ban Nha cũng đang đối mặt với tỷ lệ sinh thấp. Chính phủ các quốc gia này đang phải tìm các chính sách đặc biệt để thúc đẩy gia đình sinh thêm con.

Minh Hằng (Tổng hợp)
.
.
.