Trung Quốc trả giá đắt vì tàu cao tốc

• Chi 30 triệu thuê tàu cao tốc từ đảo vào bờ để sinh con chạy bão
• Top 5 tàu cao tốc nhanh nhất thế giới

Ngày 21-9 vừa qua, dịch vụ tàu cao tốc Fuxing tuyến Bắc Kinh - Thượng Hải đã được phép trở lại với tốc độ nhanh nhất thế giới 350 km/h. Trong suốt 6 năm qua, tốc độ này bị giới hạn ở mức 300km sau một vụ va chạm giữa 2 tàu cao tốc vào năm 2011 khiến 40 người thiệt mạng và khoảng 200 người bị thương.

Niềm vui không trọn vẹn

Sau khi những con tàu “viên đạn” được vận hành trở lại tốc độ tối đa, lẽ ra người dân sẽ rất hồ hởi. Nhưng trên mạng xuất hiện các tin đồn về việc giá vé cũng sẽ tăng theo cùng tốc độ của những con tàu, cộng với những thông tin về núi nợ đang phình to do chương trình phát triển đường sắt cao tốc đầy tham vọng của Trung Quốc mang lại.

Tập đoàn Đường sắt Trung Quốc (CRG), một tập đoàn quốc doanh vận hành hệ thống tàu cao tốc, hiện đang khổ sở với đống nợ lên tới hơn 700 tỷ USD, gần gấp đôi nợ công của Hy Lạp. Vì vậy, người ta tin rằng CRG sẽ phải tăng giá vé góp phần trả nợ.

Trong thực tế, từ hồi tháng 4, tuyến đường sắt cao tốc Thượng Hải - Thâm Quyến đã tăng giá vé từ 20-60%, nhưng tuyến Bắc Kinh - Thượng Hải vẫn chưa tăng. Giá vé khoang hạng nhất và hạng hai vẫn đứng ở mức 933 NDT (3,2 triệu VNĐ) và 553 NDT (1,8 triệu VNĐ).

Từ năm 2005 đến nay, Trung Quốc đã xây dựng được mạng lưới đường cao tốc với tổng chiều dài hơn 20.000km. Nước này cũng lên kế hoạch sẽ xây gần 10.000 km đường sắt cao tốc nữa trong giai đoạn 2016-2020 để kết nối 80% các thành phố có dân số từ 1 triệu người trở lên.

CRG được thành lập năm 2013 khi Bộ Đường sắt giải thể, nên được độc quyền quản lý dịch vụ này. Tuy nhiên, tập đoàn này cũng thừa hưởng từ Bộ Đường sắt gánh nợ 658,7 tỷ NDT (2,25 triệu tỷ VNĐ) vào năm 2007.

Tham vọng phát triển nhanh chóng đường sắt cao tốc đã khiến số nợ của CRG liên tục tăng mạnh, lên 2,79 nghìn tỷ NDT năm 2012, rồi 3,22 nghìn tỷ NDT nãm 2013, và lên 4,77 nghìn tỷ NDT (hơn 700 tỷ USD) vào cuối tháng 6-2017.

CRC đã phải chi 77,9 tỷ NDT (266.359 tỷ VNĐ) để trả nợ trong năm 2015 và 75,2 tỷ NDT (257.127 tỷ VNĐ) năm 2016.

6 tháng, lỗ gần 10.000 tỷ đồng

Trong khi đầu tư vào đường sắt cao tốc tăng mạnh, doanh thu của CRG lại bắt đầu giảm kể từ năm 2014 khi kinh tế Trung Quốc giảm tốc. Doanh thu của CRG năm 2016 chỉ đạt 907 tỷ NDT, giảm so với mức 916 tỷ NDT của năm 2015.

Dù lãi 600 triệu NDT trong năm 2015 và 1 tỷ NDT năm 2016, nhưng CRC đã báo lỗ 2,9 tỷ NDT (9.915 tỷ VNĐ) trong 6 tháng đầu năm 2017. Tuy nhiên, kết quả lợi nhuận cuối năm có thể vẫn dương do CRG sẽ nhận được các nguồn trợ cấp của nhà nước.

Với khối nợ hiện nay, ngành đường sắt nói chung và đường sắt cao tốc nói riêng đang trở thành con dao hai lưỡi đối với Trung Quốc. Khi kinh tế tăng trưởng chậm lại trong những năm gần đây, chính quyền Bắc Kinh đã viện đến chính sách thúc đẩy đầu tư mạnh vào ngành đường sắt cao tốc để ngăn chặn đà giảm tốc kinh tế.

Hoạt động đầu tư và việc làm tăng đã phần nào hỗ trợ cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng chi phí xây dựng đắt đỏ, cùng với hoạt động kém hiệu quả của ngành đường sắt, đang khiến cho ngành này ngập trong đống nợ nần.

Giờ đây, Trung Quốc lại đang tìm cách đưa đường sắt cao tốc trở thành một mặt hàng xuất khẩu chủ lực của mình, như một cách để gỡ gạc.