Vi phạm nhiều, xử lý chẳng bao nhiêu

Trời tối, đường lầy lội sau trận mưa lớn. Rất khó khăn tôi mới men theo một lối nhỏ để gửi xe bởi các khoảng đất lưu không giữa hai dãy nhà đã bị chiếm dụng hết. Trên đó, họ xây nhà ở nhưng chủ yếu để kinh doanh hàng ăn uống, cắt tóc gội đầu, bán hàng tạp phẩm… Trong bóng tối, các loại mùi thức ăn như ken đặc không gian.

Không chỉ khu tập thể Kim Liên, hầu hết các khu tập thể cũ nát chưa được cải tạo đều có chung tình trạng như vậy. Đó là việc các hộ dân đua nhau lấn chiếm phần diện tích ít ỏi giữa hai khu nhà để sử dụng vào mục đích riêng. Phần đất này lẽ ra là khuôn viên để trẻ nhỏ có chỗ chơi đùa sau giờ học, người già tập thể dục mỗi sáng, mỗi chiều, hay là nơi diễn ra các hoạt động cộng đồng.

Điều kỳ lạ là những vi phạm rõ như ban ngày ấy đã có từ mấy chục năm, ai nhìn vào cũng thấy tức mắt, vậy mà nó vẫn tồn tại. Người vi phạm chắc chỉ bị "nhắc nhở" chứ không có một hình thức xử lý gì. Chỉ khổ cho các khu nhà, chúng bị xuống cấp không chỉ do mưa nắng thời gian, mà còn do chính những chủ nhân đã và đang sống ở đây. Song, đây chỉ là những vi phạm nhỏ, nhìn rộng ra, còn rất nhiều vi phạm trầm trọng khác cũng bị… bỏ qua.

Minh họa của Lê Tâm.

Nói về những vi phạm Luật Đất đai của thành phố Hà Nội những năm vừa qua thì nói cả ngày không hết. Theo số liệu của đoàn công tác liên ngành thành phố mới đây đã tiến hành rà soát 859 dự án được giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất (từ năm 2009 đến 2013), với diện tích gần 2.987ha. Qua kiểm tra, phát hiện có 336 dự án với diện tích hơn 1.422ha có dấu hiệu vi phạm pháp luật đất đai, chậm nộp nghĩa vụ tài chính, cần phải tiến hành kiểm tra, thanh tra làm rõ theo quy định của pháp luật.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng các dự án vi phạm Luật Đất đai là do việc thực hiện quy hoạch phân khu làm ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (chính sách quy định về khung giá đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khiến nhiều dự án nằm trong giai đoạn chuyển tiếp giữa các thời kỳ phát sinh vướng mắc; một số dự án thiếu quỹ nhà, đất tái định cư, các chủ đầu tư không chủ động tự lo quỹ nhà tái định cư). Chính tình trạng này dẫn đến hậu quả Nhà nước thất thu một khoản rất lớn và những khiếu kiện kéo dài, ảnh hưởng đến công tác giữ gìn an ninh trật tự tại các địa phương.

Mấy tháng gần đây, dư luận khá ồn ào về những vi phạm đất đai tại quận Cầu Giấy, một quận "khá trẻ" của Hà Nội. Những vi phạm không chỉ dừng lại ở việc lấn chiếm diện tích sử dụng chung tại các khu chung cư, mà còn tập trung ở nhiều dự án trọng điểm. Trước tình hình đó, lãnh đạo thành phố Hà Nội đã tiến hành kiểm tra, thanh tra các dự án chậm đưa đất vào sử dụng hoặc chậm xây dựng công trình trên địa bàn quận Cầu Giấy.

Cụ thể, đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 23 đơn vị, tổ chức là những đơn vị được giao đất, cho thuê đất nhưng chậm đưa vào sử dụng sau 12 tháng liền kể từ ngày nhận bàn giao mặt bằng, hoặc chậm triển khai 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư được phê duyệt. Sau kiểm tra, 15 dự án có dấu hiệu vi phạm về pháp luật đất đai, trong đó có 11 dự án đã có kết luận thanh tra để kiến nghị cấp có thẩm quyền đưa ra biện pháp xử lý…

Vi phạm nhiều, những báo cáo về vi phạm đều chi tiết và cụ thể mỗi năm. Nhưng theo thống kê của các cơ quan chức năng, mỗi năm chỉ có khoảng chục vụ bị xử lý bằng hình sự, còn hầu hết là xử phạt hành chính. Hậu quả từ những vi phạm này ai cũng có thể nhìn thấy, nhưng vì không được giải quyết dứt điểm đã gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân vào các cơ quan quản lý Nhà nước.

Bộ mặt đô thị của chúng ta đã thay đổi nhiều, phù hợp với xu thế phát triển chung, nhưng ẩn sau những hình ảnh đẹp đẽ đó vẫn là câu chuyện khiến chúng ta buồn lòng. Hy vọng những vi phạm về đất đai sẽ giảm dần và thành phố tiếp tục vươn tới những tầm cao một cách bền vững, hiệu quả.