Zuzana Caputova: Nữ Tổng thống đầu tiên của Slovakia

Thứ Bảy, 06/04/2019, 13:21
Trong một diễn biến ngoạn mục chống lại đảng cầm quyền dân túy Slovakia, bà Zuzana Caputova - một luật sư, nhà hoạt động nhân quyền và là một chính khách không có kinh nghiệm 45 tuổi - đã chiến thắng trong cuộc bầu cử hôm 30-3, trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của Slovakia.


Chiến thắng vang dội của bà Zuzana Caputova trong cuộc bầu cử đã mang lại hy vọng cho các đảng đối lập trong khu vực rằng "thủy triều" có thể đang chống lại các phong trào dân tộc và dân túy đã tràn ngập quyền lực trong những năm gần đây, theo New York Times.

Tân binh chính trị

"Có lẽ chúng ta từng nghĩ rằng sự công bằng và công bằng trong chính trị là dấu hiệu của sự yếu đuối", bà Caputova nói với đám đông những người ủng hộ vào ngày 30-3. "Ngày nay, chúng ta thấy rằng chúng thực sự là thế mạnh của chúng ta. Chúng ta nghĩ rằng rào cản giữa bảo thủ và tự do là không thể phá vỡ, nhưng chúng ta đã xoay sở để làm điều đó".

Văn phòng thống kê chính thức của Slovakia cho biết, với 100% số phiếu được kiểm, bà Caputova đã dẫn đầu với 58% trên 42% cho Maros Sefcovic, một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, người có sự hậu thuẫn của đảng cầm quyền SMER-SD.

Văn phòng thống kê chính thức của Slovakia cho biết, với 100% số phiếu được kiểm, bà Caputova đã dẫn đầu với 58% trên 42% cho Maros Sefcovic, một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, người có sự hậu thuẫn của đảng cầm quyền SMER-SD.

Bà Caputova chưa bao giờ ra tranh cử và phát biểu trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng bà đã không đưa ra ý tưởng nghiêm túc nào cho đến năm ngoái. 

Nhưng bà nói mình không còn có thể ngồi ngoài lề sau khi một nhà báo trẻ người Slovakia, Jan Kuciak, và vị hôn thê của anh ta, Martina Kusnirova, bị bắn và giết bởi một người đàn ông đánh thuê để ngăn chặn các cuộc điều tra về tham nhũng của ông Kuciak đối với các quan chức cấp cao. 

Bà đã cùng hàng chục ngàn người Slovakia tham gia biểu tình trên đường phố sau khi vụ giết người xảy ra, đây là cuộc biểu tình lớn nhất kể từ Cách mạng Nhung 3 thập kỷ trước.

Đối với nhiều người đã phản đối năm ngoái, chủ nghĩa dân túy của đảng cầm quyền - với các cuộc tấn công không ngừng nghỉ vào người di cư và Liên minh châu Âu - chỉ là cách để che đậy cho tham nhũng. Tuy nhiên, những người tổ chức phong trào đã cố tình loại trừ các chính trị gia đối lập, cảnh giác khi bị ràng buộc với bất kỳ đảng chính trị nào. 

Bà Caputova quyết định tham gia đảng Tiến bộ Slovakia, một đảng tự do mới không có đại diện trong Quốc hội và tranh đấu với một vài ý tưởng đơn giản: văn minh trong cuộc sống công cộng và minh bạch trong chính phủ. Bà Caputova nói rằng bà sẽ từ bỏ tư cách đảng viên nếu được bầu, một tín hiệu rõ ràng cho cử tri rằng bà không muốn lãnh đạo một bộ máy chính trị mới.

"Tôi không nhớ có tình huống nào khi các chính trị gia lành nghề đã phải đối mặt với bất cứ ai nói chuyện cởi mở, trực tiếp và bình thường như Zuzana Caputova", ông Matus Kostolny, Tổng biên tập nhật báo tiếng Slovak Dennik N, đã viết. Ông gọi bà Caputova là "lỗi trong hệ thống, một sự thay đổi mà chúng ta đã không thấy trong 30 năm qua".

Bà Caputova, một phụ nữ đã ly dị chồng và là mẹ của hai cô con gái tuổi teen, sống ở Pezinok, một thị trấn nhỏ gần thủ đô Bratislava. Trước sự trỗi dậy chính trị của bà, thị trấn được biết đến với hai thứ: rượu và bãi rác Pezinok, một bãi rác độc hại. Năm 1999, bà Caputova đã tham gia vào cuộc chiến buộc những người chịu trách nhiệm gây ô nhiễm thị trấn. Trong 14 năm tiếp theo, bà đã tiến hành một cuộc chiến mà cuối cùng bà đã thắng. Chính trận chiến đó đã khiến một số người gọi bà là Erin Brockovich (một nhà hoạt động môi trường nổi tiếng ở Mỹ) của Slovakia.

"Chống lại ác quỷ"

Bà Caputova chia sẻ vụ việc đã cho bà cái nhìn sâu sắc về cách thức hoạt động của các tổ chức và làm thế nào họ có thể bị lạm dụng. Nó cũng chuẩn bị cho bà quen với các vụ tấn công cá nhân mà bà sẽ chịu đựng trong suốt chiến dịch. Nhưng trên tất cả, nó cho thấy rằng mọi thứ có thể trở nên tốt hơn. "Tôi là một người lạc quan", bà nói. "Một người nào đó tin tưởng và hy vọng rằng sự thay đổi là có thể".

Năm 2016, khi Caputova đến San Francisco để nhận giải thưởng môi trường Goldman, bà nói rằng vụ án Pezinok đã là một bài học về lòng dũng cảm."Vụ án là một trải nghiệm mãnh liệt với sự kiêu ngạo và thô tục của quyền lực chính trị và kinh tế", bà nói. "Đây là một kinh nghiệm với cái ác". Bà đã sử dụng thông điệp tương tự trong cuộc đua tổng thống. "Hãy cùng nhau chống lại ác quỷ" là khẩu hiệu chiến dịch của bà. Trong một cuộc phỏng vấn, bà giải thích rằng "ác quỷ" đề cập đến không chỉ các cá nhân mà là hành động của họ.

Một trong những quảng cáo đầu tiên của chiến dịch cho thấy bà Caputova đối mặt với một người đàn ông đáng sợ trong quán cà phê. Anh ta hỏi: "Vậy, chúng ta có thỏa thuận không?". "Không",  bà Caputova trả lời một cách kiên quyết. Sau đó bà được hỏi liệu bà có sợ không. Một lần nữa, bà trả lời "không", và thêm rằng bà không đơn độc.

Quảng cáo đã được trao thêm sức mạnh vì người đàn ông này có một sự tương đồng không thể nhầm lẫn với Marian Kocner, một doanh nhân hiện bị buộc tội ra lệnh giết ông Kuciak, cũng như một số tội phạm tài chính. Ông cũng được kết nối với vụ bãi rác Pezinok thông qua mối quan hệ của mình với một công ty vỏ bọc chịu trách nhiệm về địa điểm này.

Bà Caputova đã bình tĩnh kêu gọi sự minh bạch, kiên quyết và công bằng trong chính trị và trong đời sống công chúng. Các đối thủ của bà - trong cả cuộc tổng tuyển cử và tranh cử vào thứ Bảy - đã tìm ra những vấn đề tốt trong quá khứ để thu hút những người ủng hộ nhiệt tình nhất của họ. Người di cư được gọi là kẻ hiếp dâm. Những người đồng tính nam và đồng tính nữ được miêu tả là mối đe dọa đối với các gia đình truyền thống.

Kết quả cuối cùng là một chiến thắng cho một thương hiệu chính trị khác. Nhưng sự ủng hộ của những người thách thức cực đoan nhất của bà Caputova, bao gồm cả bà Marian Kotleba, người theo chủ nghĩa phát xít được thừa nhận, và Stefan Harabin, một thẩm phán Tòa án Tối cao chống NATO - người đã cùng nhau giành được hơn 25% số phiếu trong cuộc tổng tuyển cử - là một lời nhắc nhở rằng Slovakia vẫn bị chia rẽ sâu sắc.

Về phần mình, bà Caputova không bao giờ trốn tránh những quan điểm tự do gây tranh cãi  trong đó bao gồm cả việc ủng hộ quyền của người đồng tính. Marian Lesko, một nhà phân tích chính trị, cho biết nhiều việc cần phải làm để khôi phục niềm tin vào các tổ chức công cộng, nhưng Lesko nói ông vẫn hy vọng.

Như Sơn
.
.
.