"Cụ Khassan" - trùm sỏ cuối cùng của bọn "trộm cướp sống theo luật"

Thứ Hai, 24/08/2020, 08:59
Aslan Usoyan đã ngã gục xuống đất dưới cái nhìn nghiêm nghị của đại văn hào Lev Tolstoy.  Tên cướp già đổ máu tại ngay chân tượng đồng tác giả Chiến tranh và hòa bình, bên cạnh ngôi nhà ở phố Povarskaya trung tâm Moskva...


Aslan Usoyan mang biệt danh "Cụ Khassan" là thủ lĩnh của những nhóm tội phạm vùng Kavkaz (gồm những băng nhóm tập hợp từ người Tbilisi - Gruzia và người Yazidi - Kurd), từng được tờ Le Monde (Pháp) số ra ngày 29 tháng 7 năm 2020 liệt vào hạng 1 trong 6 tên trùm sỏ khét tiếng nhất thế giới. Trọn đời cầm đầu bọn "trộm cướp sống theo luật" (một tổ chức tội phạm dạng bạch tuộc hình thành từ thời còn Liên Xô), ngôi sao chiếu mệnh của lão còn tỏa sáng cho đến tận khi vụ ám sát xảy ra…

Aslan Usoyan đã ngã gục xuống đất dưới cái nhìn nghiêm nghị của đại văn hào Lev Tolstoy.  Tên cướp già đổ máu tại ngay chân tượng đồng tác giả Chiến tranh và hòa bình, bên cạnh ngôi nhà ở phố Povarskaya trung tâm Moskva. Được trang bị loại súng tự động của đặc nhiệm Nga "AS Val", tên bắn tỉa nấp trong tòa nhà đối diện rình chờ đến lúc Usoyan bước ra từ nhà hàng Armenia ưa thích "Phaeton cổ kính" vào lúc 14h30 (giờ địa phương) ngày 16-1-2013.

Viên đạn đầu tiên găm vào trúng cổ, sau đó kẻ sát nhân còn bắn thêm 5 lần nữa để đảm bảo cho mình đường rút lui và giữ được cự ly nhất định với lực lượng bảo vệ. Usoyan mất 4,5 lit máu - cổ lão đúng là rách toang bởi sức công phá của loại đạn dùng để bắn thiết giáp.

"Cụ Khassan" (Aslan Usoyan).

Những nhà tổ chức cuộc ám sát không muốn mạo hiểm. "Cụ Khassan" nổi lên giữa đám "trộm cướp sống theo luật" đã từng là mục tiêu ám sát tại dinh thự của mình ở Sochi năm 1998. Rồi năm 2010, tại Moskva, lão lại bị đạn trúng vào bụng, không ai tin rằng lão già 73 tuổi - Khassan - có thể sống sót.

Ba năm sau, bản hợp đồng ấy được thực hiện và "Cụ Khassan" trút hơi thở cuối cùng trong bệnh viện. Một cái chết ép buộc làm cho cả giới tội phạm đều bị sốc. Sau vụ ám sát  "Yaponchik" (Vyacheslav Ivankov, một thủ lĩnh trong giới tội phạm ở Moskva hoạt động rộng trên lãnh thổ Nga - Đức - Mỹ) vào năm 2009, "Cụ Khassan" là trùm sỏ có ảnh hưởng và được kính trọng nhất trong giới giang hồ Nga.

Trong cơn khát về những người hùng, báo chí truyền thông một thời đã từng coi lão như nhân vật của phim ảnh, nhấn mạnh tính khiêm tốn và coi trọng luật lệ giang hồ của lão… Đấy là mối quan tâm thừa thãi, nhưng cũng dễ hiểu. Những tên "trộm cướp sống theo luật" tại các nhà tù thập niên 1930 đã làm náo động óc tưởng tượng. Chế độ quý tộc của thế giới tội phạm, hàng ngũ ưu tú ngự trị trên tầng lớp bình dân của đám giang hồ đã tung lưới trên toàn thế giới…

"Tôi không quên người đẻ ra mình"

Khác người ở độ tuổi khá cao và phong cách ăn mặc không chê vào đâu được, "Cụ Khassan" từng là biểu tượng của sự hùng tráng đã úa tàn. Lão ta có một uy tín không gây tranh cãi (cũng dễ hiểu thôi, nhưng không phải giữa những người thuê giết lão). Những người cùng thời còn chưa nhận thức được điều đó, nhưng việc giết lão đã trở thành không chỉ một giai đoạn trong biên niên sử của giới tội phạm nước Nga: nó còn mang tính báo hiệu, kéo theo cả kết cục một thời đại của bọn "trộm cướp sống theo luật".

Aslan Usoyan ra đời trong cái năm 1937 đáng sợ tại Tbilisi của nước Cộng hòa Xô viết Gruzia, nơi về sau đẻ ra biết bao nhiêu tên "trộm cướp sống theo luật". Về nguồn gốc, lão là người Yazidi, một cộng đồng sắc tộc tôn giáo người Kurd bản địa, còn biệt danh "Cụ Khassan" có xuất xứ từ văn học dân gian của dân tộc đó. Lão đã đi theo con đường tội phạm như thế nào? Thông tin về vấn đề đó không đầy đủ, những năm đầu tiên sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc là giai đoạn đói kém đối với nhiều triệu con người đang tuổi ăn tuổi lớn như lão hồi ấy.

Hạn tù đầu tiên lão đã nhận từ năm 1956, mới 19 tuổi: một năm rưỡi, vì chống lại công an. Năm 1959 lão bị tòa án quận Stalin, Tbilisi kết tội ăn cắp, tước quyền tự do 5 năm nhưng được thả trước thời hạn. Ra tù lão sống bằng nghề móc túi và áp phe ngoại tệ, giao du với một trong những tên trùm bảo kê. Theo thông tin của cảnh sát cơ động thì lão đã nhận tước "trộm cắp sống theo luật" từ năm 1963.

Và năm 1966 - lại tù về tội lừa đảo: lão tiêu thụ tiền vàng giả tuồn về từ Trung Á, buôn lậu và làm nhiều phi vụ mờ ám khác (người của lão làm việc ở nhiều chỗ như chủ cửa hàng, chợ trung chuyển rau xanh, xưởng may, thậm chí còn làm giám đốc khách sạn nhà nước, lão thiết lập mối dây tham nhũng trong các quan chức và cảnh sát Gruzia).

Những sự kiện chính đã diễn ra trong nhà tù: chính là ở đấy những tên kẻ cắp trong pháp luật được phong tước, đối với Khassan thì thời khắc đó đến vào khoảng năm 1963 hay năm 1968 gì đó, - theo các nguồn tư liệu khác nhau, và lão phải cống nộp một khoản tiền lớn cho việc đó. Tháng 8 năm 1984, bị kết những tội chứa chấp trái phép ma túy, bảo kê phi pháp và làm hồ sơ giả mạo, lão lại bị ra tòa ở Tbilisi và phải nhận 15 năm tù.

Đầu tiên, tại trại giam ITK-6 nổi tiếng với biệt danh "Thiên nga trắng" đặt tại Perm, theo nguyên tắc, lão phải cam kết cộng tác với Bộ Nội vụ (Bộ Công an) và từ bỏ "truyền thống trộm cướp". Sau đó, lão được chuyển về trại giam Omsk. Do đấy là nơi những tay máu mặt người Slav rất có ảnh hưởng, nên theo sự thỏa thuận với cơ quan nghiệp vụ của cảnh sát, lão được chuyển về trại ITK-17 tại tỉnh Sverdlov thuộc miền Trung Ural.

Trong thời gian ở đó, trên thực tế, "Cụ Khassan" đã thao túng toàn bộ thế giới nhà tù ở Ural, khiến cơ quan nghiệp vụ của cảnh sát phải có một hợp đồng bất thành văn với lão, để lão sử dụng uy tín giữa đám tù nhân của mình đảm bảo trật tự an ninh cho 7 trại cải tạo ở Tagil Hạ khi đó đang có 15 nghìn tù nhân bị kết án trên toàn đất nước. Cũng nghe đồn là so với những anh em thích phủ đầy người bằng những hình xăm, "Cụ Khassan" được phân biệt ở chỗ lão chỉ có dòng chữ duy nhất xăm ở bắp đùi: "Tôi không quên người mẹ đẻ ra mình", tức là "không bán anh em trong nghề trộm cướp".

Tính kỷ luật là con át chủ bài 

Đầu tiên Khassan gây dựng thanh thế ở miền nam đất nước: Krasnodar, Rostov, Sochi… Bọn lão có hai hướng hoạt động. Hướng thứ nhất, lão là người tôn trọng các điều luật bất thành văn của giới trộm cướp nên chọn cách đứng ra làm trung gian hòa giải cho giới tội phạm, mời những băng đảng hục hặc với nhau đến để điều chỉnh mâu thuẫn và nhận được tiền từ đó. Hướng thứ hai là tự tiến hành những công việc của mình: bảo kê, buôn lậu, bắt cóc, tống tiền, dẫn gái…

Đấy là những việc làm phi pháp, không từ một cái gì, nhưng những thứ nghiêm trọng hơn thì được bọn lão bắt đầu sau khi Liên Xô tan rã. Khi ấy, trộm cướp là một trong số không nhiều tổ chức có phương tiện, tài chính và kinh nghiệm để trụ lại trong thời lộn xộn những năm 1990. Tính kỷ luật - đó chính là con át chủ bài quan trọng.

Vì tính chất tập thể của tổ chức này (vốn không có thủ lĩnh tối cao) cho nên thường xuyên bùng nổ những cuộc chiến giữa các băng đảng. Tuy vậy, một tổ chức trộm cướp vẫn cứ phải đi theo quy tắc, theo "luật" đảm bảo sự trung thành và tâm trạng nghiêm túc cho các thành viên của nó: trộm cướp cần phải duy trì một cuộc sống tỉnh táo, tránh mọi nhu cầu có hại cho công việc. Họ không vơ vét tiền của cho bản thân, mà dồn hết vào "cái chung" để thường xuyên sử dụng vào những dự án mới. Họ bị cấm lấy vợ lấy chồng và phải từ chối mọi việc liên quan đến tổ chức của mình.

Khassan là ví dụ tuyệt vời của đẳng cấp tội phạm đó. Lão không đến mức như nhà tu hành, tuy yêu thích casino và nhà hàng nhưng "khác hẳn những tên tướng cướp khác, lão không đeo chuỗi xích bằng vàng và làm một người cởi mở, miệng luôn luôn nở nụ cười", - Andrei Konstantinov, một chuyên gia kỳ cựu về giới tội phạm ở Sankt-Peterburg trong một lần gặp lão đã mô tả như thế.

Ảnh hưởng lớn nhất của "Cụ Khassan" là ở Bắc Kavkaz, nơi có nhiều tay chân của lão sinh sống. Trong thời gian xảy ra cuộc xung đột Gruzia - Avkhazia (1992-1993), lão cung cấp tài chính cho bên Avkhazia. Theo tài liệu của báo chí Thổ Nhĩ Kỳ và Tây Ban Nha, Usoyan là người liên quan đến việc cung cấp vũ khí cho các tay súng thuộc đảng Công nhân Kurdistan. Ở Ural, nơi diễn ra cuộc chiến khốc liệt giữa các băng đảng tội phạm khác nhau, Usoyan cũng duy trì được ảnh hưởng khá lớn.  

Usoyan đặt căn cứ ở Thủ đô phương Bắc vào năm 1994. Tổ chức cử lão đến như một "người coi sóc" vì trước đó trong các thành phố vắng mặt bọn trộm cướp. Ở đó lão sắm vai một vị sứ giả, mà một trong những nhiệm vụ đầu tiên của lão là xác nhận ở đây không có những cuộc "phong tước" đáng ngờ. Lão đã nhanh chóng trở thành một chiến sĩ yêu hòa bình, làm trọng tài trong những mâu thuẫn, xung đột dằng dai vô tận hồi ấy: đến cuối thập niên 1990, ở Saint-Peterburg những vụ ẩu đả, giết người ngay trên đường phố xảy ra với một tần suất đáng sợ.

Tháng 12 năm 1994 tại khách sạn "Metropol", lão dự một cuộc họp bí mật quan trọng gồm hơn 60 tên trộm cướp sống theo luật có máu mặt để nhận định tình hình trong môi trường tội phạm của thành phố. Ít lâu sau, tháng 5 năm 1995, khi khám căn nhà Usoyan thuê ở Moskva, cảnh sát thu được gần 2 kg đồ trang sức và 380 nghìn USD tiền mặt.

Là người thứ 2 hàng sau, từ trái sang, giữa những tên trùm tội phạm lộng hành trong không gian “hậu Xô viết”.

Sau khi tên Yaponchik trở về từ Mỹ và lập tức bị bắt, từ tháng 6 năm 1995, trên hình thức, "Cụ Khassan" là người nắm mọi tiền bạc của bọn "trộm cướp sống theo luật", một trong số những kẻ có ảnh hưởng nhất của giới tội phạm hoạt động trong không gian các nước hậu Xô viết. Bộ xương của băng đảng được "Cụ Khassan" thành lập, gồm các tay "trộm cướp sống theo luật" người Tbilisi, người Kurd, người Azerbaijan, người Armenia, người Slav.

Để có cử chỉ công nhận ý nghĩa của Khassan, thậm chí người ta còn trao cho lão quyền kiểm soát toàn bộ ngạch buôn bán dầu khí ở miền Tây Bắc nước Nga. Mối quan tâm của băng đảng loang ra Bắc Kavkaz, Moskva, Saint-Peterburg, Ekaterinburg, Ukraina, ra cả một số thành phố và lĩnh vực kinh doanh ở Tây Âu, Pribaltik và Israel nữa. Những người tin cậy của "Cụ Khassan" đứng ra làm người sáng lập và đồng sở hữu hàng loạt nhà băng, hãng thương mại, casino, khách sạn, nhà hàng và những chợ lớn.

Con người của sự thỏa hiệp

Ở miền Bắc, "Cụ Khassan" giữ hình ảnh một lão già và cung cách khiêm tốn chỉ càng nhấn mạnh uy tín của lão. "Về thể lực cũng như phong cách, lão giống với diễn viên người Mỹ Marlon Brando trong phim Bố già, - giảng viên và nhà văn về tội phạm xuyên quốc gia và các vấn đề an ninh của Nga Mark Galeotti nhận xét. - Lão là một người kiên định nhưng cũng hiểu rằng bạo lực chỉ là một trong số nhiều công cụ".

 Usoyan là con người của sự thỏa hiệp. Quy tắc chính của bọn trộm cướp sống theo luật là ở trong tù cũng như ngoài tự do phải hoàn toàn từ chối cộng tác với chính quyền. Tuy nhiên, là đại biểu của trường phái cũ, "Cụ Khassan" đã thay đổi cung cách. Trong những năm 1990 bọn trộm cướp bắt đầu nhìn quy tắc cũ theo một cách khác, chính chúng bắt đầu buộc cảnh sát, quan tòa và chính trị gia phải phục tùng mình, trả cho họ tiền và sử dụng họ. Andrei Konstantinov ghi nhận: "Khassan sử dụng hình tượng của người bảo vệ truyền thống, nhưng lão ta rõ ràng có quan hệ tốt với tất cả các giới, lão ta tiếp xúc với nhiều Đại biểu Quốc hội… Những tay "trộm cướp sống theo luật" phải chết nghèo chỉ là chuyện trước những năm 1990".

Mâu thuẫn lớn nhất trong đời "Cụ Khassan" là với thủ lĩnh của bọn nổi loạn mang biệt danh Rudik (Rudolf Oganov), đại biểu của băng đảng chống đối: họ kết tội lão chi tiêu không rành mạch những tiền của bọn giang hồ người Armenia làm ăn tại Uzbekistan gửi về Moskva và tội phong tước cho những kẻ không xứng đáng. Tại cuộc họp vào tháng 11 năm 1997 những tên "trộm cướp sống theo luật" rất có máu mặt - kể cả một số chiến hữu cũ của "Cụ Khassan" là người Yazidi, Kurrd - đã quyết định thu hồi chức tước của lão.

Lý do thực sự của mâu thuẫn này là tranh chấp ảnh hưởng ở vùng Krasnodar. Tháng 7 năm 1996, Usoyan bị cảnh sát Saint-Peterburg bắt giữ vì mang khẩu súng lục trong xe, khám chỗ ở thu được một số tiền mặt rất lớn trong khi con trai lão vừa bị bắt giữ ở Moskva. Ít lâu sau, lão phải nộp một số tiền chuộc khá to và được trả tự do. Tháng 1 năm 1998 Usoyan và phó tướng "Shakro Trẻ" kéo theo 45 "trộm cướp sống theo luật" ở các vùng của nước Nga mở cuộc họp tại thị trấn Shakhty nhưng vụ này bị cảnh sát địa phương giải tán.

Dẫu có thế nào thì tổ chức trộm cướp cũng không tránh khỏi những vấn đề về tài chính. Do cuộc khủng hoảng nghiêm trọng vào năm 1998, uy quyền của "cánh già" bắt đầu gặp những điều thách thức. Khi đó, lần đầu tiên, Khassan bị ám sát hụt. Mùa hè năm 1998, Usoyan bị đồng bọn lên án là đã xa rời truyền thống của cánh trộm cướp và gian lận tiền của quỹ chung, ngoài ra còn tiêu thụ ma túy từ Uzbekistan và rượu cồn công nghiệp làm nhiều thường dân chết vì ngộ độc, coi đó là vi phạm luật trộm cướp.

Ngày 8 tháng 8 năm 1998 tại nhà hàng "Rubin" ở Sochi, Usoyan bị ám sát nhưng hụt, lão kịp lánh đi chỗ khác, để loạt đạn tiểu liên tự động của bọn mưu sát làm cho hai chiến hữu của mình và 5 khách thăm nhà hàng bị thiệt mạng. Cũng trong năm 1998, Usoyan bị bắt giữ ở sân bay Sheremetyevo vì mang theo ma túy, nhưng về đồn lại được chính vị trưởng đồn mời hợp tác cùng giải cứu Phó đại diện của Tổng thống Chechnya và bàn cách trị Rudik. Rốt cuộc thì Rudik cũng bị bắn chết, em hắn ta thề sẽ báo thù Usoyan sau đó cũng bị thiệt mạng. Tính tổng cộng từ cả hai phía phe "Cụ Khassan" và phe "Rudik" mâu thuẫn với nhau, hơn 150 người đã bị giết. 

Ngày 28 tháng 7 năm 1999, Usoyan bị tai nạn giao thông gãy tay phải ở gần Krasnodar, được đưa vào phòng hồi sức cấp cứu, mời cả chuyên gia từ Moskva đến chữa trị. Tháng 3 năm 2003, lão dự cuộc họp các tay "trộm cướp sống theo luật" có thanh thế, thông qua nghị quyết thành lập màng lưới các hãng để thông qua đó bọn tội phạm rửa tiền rồi đầu tư vào bất động sản của vùng ven biển Costa del Sol (miền Nam Tây Ban Nha)… Vào mùa hè năm 2005, khi Yaponchik trở về Moskva, chính Usoyan đã chu cấp đủ tiền cho y phè phỡn, thể hiện sự tôn trọng và ghi nhận công lao trong quá khứ của tên trùm tội phạm này (tiền được trao ở dạng cổ phần ở các doanh nghiệp và trích từ quỹ chung của bọn tội phạm).

Khassan trở về miền nam, nơi lão ta thấy có cảm giác an toàn, cùng với vài chục người của mình và khá nhiều lũ tội phạm lâu la đã thề trung thành với lão. Ngôi sao chiếu mệnh của lão còn tỏa sáng cho đến tận khi vụ ám sát xảy ra. 

Thích ứng rất tồi với thế giới của thế kỷ XXI

Ai là người đã giết chết Khassan? Có nhiều giả thuyết rất khác nhau đã được đưa ra, trong số đó có giả thuyết về mối quan hệ tài chính giữa lão với đảng Công nhân Kurdistan. Giả thuyết phổ biến nhất thì gọi tên thủ phạm là tướng cướp người Gruzia "Taro" (Tariel Oniani), nguyên nhân có thể là tranh chấp quyền kiểm soát dòng tiền chuẩn bị cho Olympic mùa Đông tại Sochi năm 2014 và việc vận chuyển ma túy từ Afghanistan.

Trong mọi trường hợp, bất chấp những dự đoán của giới chuyên gia, vụ ám sát ở phố Povarskaya không làm nổ ra cuộc chiến băng đảng tiếp theo. Mark Galeotti giải thích: "Có tồn tại một dạng liên minh chống trộm cướp của các nhóm tội phạm Nga cũng như Cheshnya để quy tập các quyền lực. Tất cả đều đồng tình với việc cho hình thành một sự cân bằng mới giữa các thế lực mà không cần đổ máu".

Vụ ám sát "Cụ Khassan" là tín hiệu cho sự kết thúc của một thời đại của bọn giang hồ. Những quy tắc đã cũ từng làm nên sức mạnh của bọn trộm cướp nay trở thành nguyên nhân tan rã. Bởi vì chính chúng đã tự mình quên đi những quy tắc đó, hoặc là bởi chúng thích ứng rất tồi với thế giới của thế kỷ XXI.

Những tên tội phạm có máu mặt hiện nay đang tự xưng là doanh nhân. Người ta không còn gọi chúng bằng những cái tên như Kostia "Nấm Mồ" hay Grisha "Osetr" như bọn dưới trướng Khassan. Chúng thấy mình ở trong các nhà băng tiện lợi hơn là ở sân sau của xã hội, và chúng đã học được cách thể hiện mềm dẻo đối với những đòi hỏi của quyền lực chính trị. Nhưng bọn "trộm cắp sống theo luật" không hề biến mất. Ở Gruzia chúng đã chịu nhiều tổn thất trong thời Mikheil Saakashvili lên làm Tổng thống (2003-2013) và đã dùng những biện pháp gay gắt để chống lại chúng. Người ta nói rằng những nhóm tội phạm chuyên gây ra những vụ cướp bóc ở Pháp cũng phục tùng Usoyan.

Ở nước Nga từ trước đến nay có vài trăm tên "trộm cướp sống theo luật", ấy là không kể đến những kẻ tự phong tước cho mình. Andrei Konstantinov nói: "Chúng cũng hiện đại hợp thời lắm, nếu thấy chúng trong nhà hàng, ta dễ tưởng đấy là những doanh nhân bình thường. Chuyện xăm trổ đang thành mốt, nhưng không phải trong giới trộm cắp. Cái duy nhất còn giữ được, ấy là ảnh hưởng trong nhà tù, nơi chúng kiểm soát toàn bộ hoạt động phi pháp và việc sản xuất hàng giả. Nhưng uy tín của chúng đang bị những người theo đạo Islam thách thức".

"Cụ Khassan" có một người con trai và một người con gái được xác nhận là ở xà giới tội phạm. Nhưng bốn người họ hàng và một đứa cháu của lão thì đi theo con đường tội lỗi. Lão có một người họ hàng làm việc tại Cơ quan Đấu tranh với tội phạm có tổ chức của Bộ Nội vụ. Y phạm khuyết điểm phải chạy về Gruzia và lão rất hay sử dụng y để có được toàn bộ chân dung những tên tội phạm có máu mặt mới ra tù nhằm làm mất uy tín đối thủ, rồi lén nhét vũ khí và ma túy vào chỗ những kẻ gây cản trở cho lão.

Bản thân Aslan Usoyan được chôn cất ở xa quê hương: Gruzia đã từ chối cho thi thể của lão hồi hương. Mộ lão với tượng lão bằng đồng đặt tại một nghĩa trang ở ven Moskva, bia mộ khắc một bài thơ sặc mùi tướng cướp.

Đăng Bẩy (tổng hợp)
.
.
.