Từ danh hài đến nhân vật số 1 trên đường đua tổng thống

• Hé lộ kết quả bầu cử Indonesia: Đương kim Tổng thống Widodo dẫn trước ngoạn mục
• Indonesia bắt đầu cuộc bầu cử 1 ngày lớn nhất thế giới
• 200 người Indonesia bầu cử tại Hà Nội

Ngày 2-4, Ủy ban Bầu cử Ukraine thông báo nước này sẽ tổ chức vòng 2 bầu cử tổng thống do không có ứng cử viên nào giành được số phiếu ủng hộ theo luật định để để đảm bảo chiến thắng ngay trong vòng bỏ phiếu đầu tiên. 

Hai ứng cử viên sẽ tiếp tục đấu ở vòng 2 là danh hài Vladimir Zelenskiy, lãnh đạo Đảng "Người phục vụ nhân dân" (giành được 30,24% số phiếu ủng hộ ở vòng 1) và Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko (giành được 15,93% số phiếu bầu ở vòng 1).

Từng vào vai tổng thống

Zelenskiy, 41 tuổi, là một diễn viên hài độc lập, là một trong những diễn viên nổi tiếng nhất Ukraine. Trong chương trình của mình, "Người hầu của nhân dân", ông vào vai một giáo viên trường học thức dậy và thấy rằng một bình luận ông đưa ra chống lại các chính trị gia tham nhũng đã lan truyền và đưa ông lên làm tổng thống. Bây giờ, Zelenskiy, người không có kinh nghiệm chính trị trước đây, đang tìm cách hoàn thành kỳ tích trong cuộc sống thực.

Hãng tin RT dẫn kết quả thăm dò ngoài phòng bỏ phiếu cho biết, trong cuộc bầu cử tổng thống diễn ra ngày 31-3, ứng cử viên Volodymyr Zelenskiy là người giành được nhiều phiếu nhất với 30,4% số ủng hộ. Đương kim Tổng thống Poroshenko về thứ 2 với 17,8% số phiếu ủng hộ. Nữ ứng cử viên nổi tiếng, thủ lĩnh đảng “Batkivschina” Yulia Tymoshenko về thứ 3 với 14,2% số phiếu ủng hộ.

Zelenskiy đang đột phá trong bối cảnh bất mãn sâu sắc giữa những người Ukraine với các chính trị gia sừng sỏ và nền kinh tế. Nhiều nhà quan sát nhìn thấy sự tương đồng rõ ràng giữa ứng cử viên Zelenskiy với Donald Trump, cũng như các nhà dân túy khác, chẳng hạn như Phong trào Five Star của Ý, đã mang lại quyền lực do ông Capppe Grillo - cũng là một diễn viên hài.

Volodymyr Paniotto, một nhà thăm dò kỳ cựu tại Viện Nghiên cứu quốc tế Kiev cho biết, niềm tin vào tất cả các chính trị gia đã giảm xuống đến mức mọi người muốn bầu bất cứ ai miễn là họ không phải từ các cơ sở đảng. Hơn bất kỳ ai khác, chiến dịch Zelenskiy là một sự pha trộn phi thường của thực tế và viễn tưởng truyền hình. Trong chiến dịch của mình, Zelenskiy đã tạo ra một chút khác biệt giữa bản thân và tính cách hư cấu của mình. Chiến dịch này không phải là một nền tảng chính sách, thay vì các cuộc biểu tình và diễn thuyết, diễn viên hài đã tổ chức các hợp đồng biểu diễn miễn phí, nơi ông chế giễu các ứng cử viên khác.

Thông điệp trung tâm của ông là chương trình của mình - sự cần thiết của một người ngoài cuộc để làm rung chuyển hệ thống chính trị và tư pháp Ukraine. Ngoài ra, chiến dịch hứa hẹn sẽ thực hiện những gì mà nhiều người Ukraine coi là nhu cầu cốt lõi của cuộc cách mạng năm 2014: Trách nhiệm và truy tố đối với các quan chức tham nhũng. Ông đã cam kết tước bỏ quyền miễn trừ của các nhà lập pháp, thẩm phán và tổng thống.

Ông Vladimir Zelenskiy và Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko.

Đó là một thông điệp mà hai đối thủ của Zelenskiy đang vật lộn để chiến đấu. Poroshenko, một ông trùm bánh kẹo tỷ phú có biệt danh là Vua Sôcôla, đã được bầu sau các cuộc biểu tình năm 2014. 

Ông có thể đạt được những thành tựu đáng kể: kìm hãm cuộc tấn công của Nga ở phía Đông, đạt được thỏa thuận miễn thị thực với Liên minh châu Âu và giữ các chủ nợ quốc tế của Ukraine. 

Nhưng ông đã trở nên không được lòng dân vì sự thất bại trong việc khắc phục tham nhũng, trở nên trầm trọng hơn bởi những lời hứa không được đáp ứng của chính ông rằng sẽ thoái vốn khỏi công việc kinh doanh của ông khi còn là tổng thống. 

Một trong những câu nói được trích dẫn nhiều nhất của Zelenskiy: "Tại sao Poroshenko muốn có một nhiệm kỳ thứ hai? Vì để ông ta không phải nhận một án tù".

Nền tảng cho các siêu sao

Tuy nhiên, có một sự khác biệt chính giữa Zelenskiy thực sự và vị tổng thống hư cấu của ông. Trong chương trình của mình, Zelenskiy chiến đấu với các đầu sỏ, nhưng trong thực tế ông có mối quan hệ chặt chẽ với một trong những tỷ phú khét tiếng nhất đất nước. Đó là Ihor Kolomoisky, người sở hữu kênh truyền hình 1 + 1, kênh phát sóng cho Zelenskiy, và hai người đã là đối tác kinh doanh.

Zelenskiy gần gũi với Kolomoisky, và đặc biệt, sự thiếu kinh nghiệm của ông đã khiến nhiều nhà quan sát hoảng sợ. Nhưng ông đã chiến thắng một số nhà cải cách tự do thân phương Tây hàng đầu, những người nhìn thấy trong ông một cơ hội để làm sạch bộ máy quan liêu Ukraine và đưa chương trình của họ vào chính phủ. 

Aivara Abromavičius, một cựu bộ trưởng kinh tế đã từ chức từ chính phủ của ông Poroshenko vào năm 2016 để phản đối tham nhũng, nói rằng ông đã tư vấn cho Zelenskiy và giới thiệu ông với các nhà ngoại giao và đại diện doanh nghiệp.

"Ukraine cần một nhà lãnh đạo là lãnh đạo của các nhà lãnh đạo khác", ông Ab Abaviavičius nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại. "Chúng tôi có nhiều siêu sao ở đất nước này có thể thực hiện cải cách. Và tất cả những gì bạn cần là một nhà lãnh đạo sẽ là nền tảng cho tất cả những siêu sao đó".

Không giống như Tổng thống Mỹ Donald Trump và các nhà lãnh đạo dân túy khác ở châu Âu, các quan điểm của Zelenskiy là vừa phải. Abromavičius cho biết dựa trên các tương tác của ông với Zelenskiy, ông không gặp vấn đề gì với các giá trị trung tâm của mình và tin chắc rằng ông muốn thay đổi Ukraine là chân thành, thậm chí đôi khi còn giáp với chủ nghĩa lãng mạn ngây thơ.

Cơ hội đánh bại Zelenskiy của Tổng thống Poroshenko vẫn được coi là cao. Chiến dịch của ông Poroshenko đã tập trung rất nhiều vào vai trò của ông trong việc đứng lên chống lại Nga và củng cố bản sắc dân tộc Ukraine, đặc biệt là thành lập một nhà thờ Chính thống độc lập. Ông được nhiều người coi là ứng cử viên ít được yêu thích nhất của Kremlin - một điểm cộng quan trọng đối với nhiều cử tri.

Đường đua vẫn còn

Dù chiến thắng tại vòng bỏ phiếu thứ nhất, song ứng cử viên Zelenskiy cũng không giành đủ 50% số phiếu bầu. Do đó, theo luật định, ông và Tổng thống đương nhiệm Poroshenko sẽ có màn so găng trực tiếp tại vòng bầu cử thứ hai dự kiến diễn ra ngày 21-4 tới. 

Trong khi đó, ứng cử viên Tymoshenko tuyên bố lực lượng an ninh Ukraine đã can thiệp trong quá trình cử tri đi bỏ phiếu. Bà cho biết kết quả một cuộc kiểm phiếu tiến hành song song cho thấy danh hài Zelenskiy giành được nhiều phiếu nhất tại vòng 1 với 27% số phiếu bầu, bà đứng vị trí thứ hai với 20,9% số phiếu ủng hộ, còn Tổng thống Poroshenko về thứ ba với 17,5% số phiếu.

Trước đó cùng ngày, đông đảo cử tri Ukraine đã bắt đầu đến các điểm bỏ phiếu để bầu ra tổng thống mới ở nước này. Cuộc bầu cử lần này có số lượng ứng cử viên tham gia cao kỷ lục, lên tới 39 người. Tuy nhiên, một đặc điểm của kỳ bầu cử năm nay là các ứng cử viên không phân biệt bằng hệ tư tưởng, mà bằng quan điểm về lựa chọn địa chính trị tương lai giữa Đông-Tây cho đất nước, cụ thể là hội nhập theo châu Âu hay cải thiện quan hệ với Nga.

Theo tiêu chí trên, các ứng cử viên nghiêng về ba nhóm: nhóm dân tộc - yêu nước hướng tới ngả hẳn sang phương Tây; nhóm thỏa hiệp mong muốn lập lại hòa bình một cách nhanh nhất và nhóm “chống lại tất cả”, tập hợp những gương mặt mới không được coi là các chính trị gia. 

Nhóm thứ nhất cũng đông đảo nhất, trong đó có cả hai ứng cử viên hàng đầu là Tổng thống Petro Poroshenko và thủ lĩnh đảng “Batkivschina” Yulia Tymoshenko. 

Cho dù là hai đối thủ, song hai ứng cử viên này có quan điểm tương tự nhau về quan hệ “chiến tranh hay hòa bình” với Nga, về hội nhập NATO và EU, về nền an ninh và quan hệ với phương Tây, chỉ khác nhau ở mức độ gay gắt.

Trước thềm bầu cử, danh hài Vladimir Zelensky là ứng cử viên nằm trong nhóm thứ ba “chống lại tất cả”. Ông Zelensky đã tạo nên “hiện tượng” khi từ một diễn viên trào phúng nổi tiếng trở thành nhân vật dẫn đầu cuộc đua tổng thống trong một thời gian rất ngắn. Trong khi đó, không có ứng cử viên thân Nga nào được coi là đối thủ nặng ký.