Nỗi niềm của cư dân sống trong những khu tập thể cũ tại Hà Nội

Chủ Nhật, 28/07/2019, 22:27
Hiện nay, cả nước có hơn 2.500 nhà chung cư cũ, tương đương khoảng 3 triệu mét vuông sàn được xây dựng trước năm 1994. Trong số này có tới 25% đã trong tình trạng xuống cấp nguy hiểm, hư hỏng nặng, nhưng thời gian qua, việc cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ gặp rất nhiều khó khăn, các cấp có thẩm quyền cần đổi mới cơ chế chính sách với những giải pháp quyết liệt và đồng bộ.


Khi người dân vẫn thấy… an toàn

Mặc dù nhiều chung cư cũ đã được gắn biển cảnh báo nguy hiểm cấp độ nguy hiểm thế nhưng cả chục năm nay người dân tại các khu nhà này vẫn bình thản sống. Không ít người dân khi được hỏi, đều khẳng định rằng, khu chung cư cũ này chưa hề xảy ra bất kỳ vấn đề nào liên quan đến lún nứt nghiêm trọng, việc gắn biển cảnh báo là không chính xác.

Khi chúng tôi đến khu nhà G6A (phường Thành Công, quận Ba Đình, Hà Nội), nơi được Viện Khoa học Công nghệ và Kinh tế Xây dựng Hà Nội (Sở Xây dựng Hà Nội) kiểm định năm 2015 đạt mức độ nguy hiểm D (nhà nguy hiểm có nguy cơ sụp đổ), tức mức độ phải di dời dân cư.

Vết nứt chữ V giữa hai khối nhà được người dân xem như “không hề hấn gì”.

Tuy nhiên, một điều nghịch lý là, các cư dân không đồng tình với kết quả kiểm định, họ cho rằng mình vẫn sống an toàn. Ông Nguyễn Văn Chi, Trưởng ban đại diện chung cư G6A và G6B nhất mực khẳng định: "Tôi thấy ở đây rất an toàn, không có gì là nguy hiểm cả. Nhà tôi đây sửa đi sửa lại bao nhiêu lần, đập phá uỳnh uỳnh mà có sao đâu, không nứt tường, không làm sao hết.

Còn người ta cứ bảo bị nghiêng, sắp đổ, thực tế đâu có phải vậy. Vậy mà cưỡng chế nhà của chúng tôi thì vô lý quá. Trừ khi nào nhà nước lấy để làm công trình lớn thì chúng tôi mới phải chịu. Chứ hơn 30 năm nay có ai kêu cứu đâu, nhà nghiêng có vài độ, mang mìn ra đánh cũng chả sập được".

Giải thích về những vết nứt hình chữ V giữa hai đơn nguyên, ông Chi cho rằng khe hở này không phải vết nứt, để tiết kiệm chi phí đào móng, chủ đầu tư đã xây chung cư dựa trên 2 nền móng không bằng phẳng do đó tạo ra khe hở.

Còn người dân tại toà nhà A (Ngọc Khánh) cũng có phản ứng tương tự. Ông Hoàng Văn Long (67 tuổi, sống tại tầng 3) đưa chúng tôi vào căn hộ của mình để chứng minh vẫn an toàn. Ông Long cho hay, căn hộ của ông chưa có bất cứ vết nứt nào, tường, trần nhà đều không bị ẩm mốc. Nhiều năm nay, ngoài việc sơn lại cho mới thì ông chưa phải sửa bất cứ thứ gì.

"Nhiều khu tập thể khác, tường còn bị nứt, ẩm dột, bong tróc hơn ở đây nhiều nhưng chỉ ở cấp độ C. Tôi nghĩ, cơ quan chức năng cần phải tiến hành khảo sát và đánh giá lại hiện trạng toà nhà này" - ông Long nói.

Cùng chung ý kiến này, ông Phạm Viết Trí người dân sống tại tầng 2 cho rằng, trước đây ông là công nhân của Công ty Lắp ghép nhà ở số 1, nay là Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng số 1 Hà Nội. Ông và rất nhiều người sống tại toà nhà này đã bê từng viên gạch, xô vữa xây dựng lên chung cư mình đang ở. Chính vì thế, ông hiểu rất rõ và kết cấu của toà nhà. 

Hình ảnh bong tróc thế này ngày càng trở nên quen thuộc với cư dân ở các khu chung cư cũ.

"Tất nhiên theo thời gian, nhà bị nghiêng, lún, bong tróc, tuy nhiên đây là nhà lắp ghép nên nếu nhà có sập thì phải sập cả tòa, chứ không thể có chuyện sập một khu vực. Mà hiện tại, các cơ quan chức năng kết luận chỉ có đơn nguyên 1 là nguy hiểm, còn đơn nguyên 2 lại không ảnh hưởng gì?" -  ông Trí nói.

Mặc dù đưa ra lý lẽ rất mạnh mẽ nhưng ông Trí cho biết, nếu thành phố chủ trương và có kế hoạch rõ ràng về việc di dời, gia đình ông sẽ tuân thủ. "Chúng tôi đi sẽ ở đâu? Trong bao lâu? Nơi tạm cư có đảm bảo không? Việc đền bù thế nào? Sau này, liệu chúng tôi có về được không?" - ông Trí lo lắng.

Có thể thấy, ngoài khó khăn về việc tạm cư ở những khu vực xa trung tâm, nỗi lòng của người ra đi và chưa biết bao giờ về cũng là tâm trạng chung của nhiều hộ dân ở các khu tập thể cũ. Nhiều câu hỏi về việc tái định cư, mức hỗ trợ đền bù và quan trọng hơn là bao giờ họ được quay về là câu hỏi mà chưa có hồi đáp.

Việc các cư dân lo lắng về việc bao giờ họ được quay về là hoàn toàn có cơ sở, bởi hiện nay Hà Nội có gần 1.500 chung cư cũ tại 76 khu và 306 nhà chung cư độc lập. Từ hơn 10 năm trước, Hà Nội đã đưa ra chương trình cải tạo, nâng cấp, xây mới các chung cư cũ xuống cấp trên địa bàn.

Thế nhưng, hơn chục năm triển khai, chương trình này gần như giậm chân tại chỗ. Mới chỉ có 14 chung cư cũ được xây mới và đưa vào sử dụng, chiếm 1%; 5 chung cư cũ đang phá dỡ, triển khai xây dựng; 4 chung cư cũ nguy cấp D đang tổ chức di dời, nhưng chưa có phương án xây dựng lại.

Nhà đầu tư không mặn mà

Việc nhiều nhà chung cư xuống cấp ở mức độ đặc biệt nguy hiểm, người dân đã được vận động di dời khẩn cấp để bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến công tác cải tạo, xây dựng chung cư cũ còn chậm chạp. Mới đây, Bộ Xây dựng đã nhận định một trong những trở ngại lớn chính là các quy định, chính sách chưa khuyến khích nhà đầu tư, vì thế nhiều nhà đầu tư không mấy mặn mà.

Thực tế cho thấy, xây dựng lại lượng lớn chung cư đang hư hỏng, xuống cấp, ngân sách nhà nước không thể kham nổi. Do đó, lâu nay ngành chức năng vẫn phải huy động nguồn lực xã hội, kêu gọi các doanh nghiệp tham gia.

Tại Hà Nội, đại diện Sở Xây dựng cho biết, trong 28 chung cư cũ mà thành phố mời gọi doanh nghiệp cải tạo và xây dựng mới đã có 18 nhà đầu tư đăng ký tham gia. Tuy nhiên, lợi ích của doanh nghiệp và một số quy định chính sách đang "vênh" nhau khiến nhiều nhà đầu tư vẫn đắn đo.

Cụ thể, theo Nghị định 101/2015/NĐ-CP ngày 20-10-2015 của Chính phủ về cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư và các quy định hiện hành, việc khống chế chiều cao cũng như yêu cầu phải giữ quy mô dân số đang là một trong những trở ngại lớn nhất. Thực tế, các chung cư cũ trên địa bàn Hà Nội tập trung chủ yếu ở các quận: Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng.

Nhiều người dân cho rằng, biển cảnh báo mức độ nguy hiểm là chưa chính xác với thực tế toà nhà.

Theo các doanh nghiệp, để bù đắp được vốn đã bỏ ra và có lãi, việc đầu tư phải thỏa mãn 2 điều kiện: Thứ nhất, tòa nhà xây dựng mới phải có tổng diện tích xây dựng gấp tối thiểu 3 lần diện tích của các tòa nhà chung cư cũ, tương đương với chiều cao mới phải đạt từ 15 tầng đến 18 tầng. Nhưng, điều này lại vi phạm quy định khống chế quy hoạch chiều cao xây dựng của khu vực trung tâm. Thứ hai, nhà đầu tư được sử dụng toàn bộ diện tích mặt bằng tầng 1 vào kinh doanh thương mại.

Song, điều này gặp phải phản kháng của những hộ ở tầng 1 sống bằng hoạt động kinh doanh tại chỗ. Chính sự bất cập này đang khiến một số doanh nghiệp chỉ lựa chọn tòa nhà chung cư cũ có vị trí đắc địa để khắc phục được 2 ràng buộc nêu trên.

Việc chỉ có 1% số chung cư cũ được xây dựng lại đã khiến bên cạnh việc khống chế chiều cao, mật độ thì cơ chế cho người dân lựa chọn chủ đầu tư và quy định nhà đầu tư phải thoả thận được với các chủ sở hữu nhà nước mới được Nhà nước chấp thuận chủ trương đầu tư dự án.

Bên cạnh đó là trở ngại về công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư cũng đang là những nút thắt cần tháo gỡ trong quá trình thực hiện. Để tháo các nút thắt này, mới đây UBND TP Hà Nội đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép thành phố lập quy hoạch chi tiết cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ phù hợp với quy hoạch chung xây dựng thủ đô và quy hoạch phân khu đô thị trước khi phê duyệt kế hoạch cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn.

Trong đó, cho phép nghiên cứu về tầng cao, quy mô dân số phù hợp với hiện trạng dân số và đảm bảo khả thi khi thực hiện. Bên cạnh đó, căn cứ kế hoạch cải tạo, xây dựng nhà chung cư cũ, cho phép UBND thành phố lập và phê duyệt danh mục các khu chung cư cũ phải cải tạo, xây dựng lại hàng năm.

UBND thành phố cũng kiến nghị được tổ chức lựa chọn chủ đầu tư thực hiện dự án. Các hộ dân có thể đề xuất, giới thiệu các chủ đầu tư tham gia đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư, thay cho việc các hộ dân lựa chọn chủ đầu tư, báo cáo UBND thành phố chấp thuận như quy định tại Nghị định 101/2015/NĐ-CP.

Đồng thời, cho phép thành phố ban hành quyết định thu hồi đất theo quy định tại Nghị định 11/2013/NĐ-CP ngày 14-1-2013 của Chính phủ quy định cụ thể các hoạt động liên quan đến việc đầu tư phát triển đô thị; Luật Đất đai 2013 (sửa đổi) và các Nghị định 43/2014/NĐ-CP trong việc thu hồi các căn hộ đối với từng hộ gia đình, cá nhân.

Phong Anh
.
.
.