Người sở hữu bộ ảnh độc đáo về Bác Hồ
Những ngày tháng Năm luôn gợi về trong ông nhiều kỷ niệm. Kỷ niệm một đời làm báo, từng xông pha chiến trận, vào sinh ra tử. Nhưng với ông, may mắn lớn nhất cuộc đời phóng viên ảnh của mình là được chụp những bức ảnh về Bác Hồ. 79 bức ảnh giá trị, trong đó có 6, 7 bức độc đáo, có một không hai trong kho tàng hơn 200 phim của nghệ sĩ nhiếp ảnh Mai Nam là niềm hãnh diện của một đời làm báo dấn thân.
Sở hữu nhiều bức ảnh độc nhất về Bác Hồ
Có rất nhiều người chụp ảnh Bác Hồ. Thậm chí có những nghệ sĩ được giao chuyên trách, có người chỉ là may mắn chộp được những khoảnh khắc gặp Bác trong qúa trình tác nghiệp. Nhưng giữ được những thước phim chân thực, sống động đó, thì không nhiều. Nghệ sĩ Mai
Trong đó, có những cuộn phim ông chụp từ năm 1954. "Tôi luôn ý thức được việc cất trữ phim cũng quan trọng không kém việc chụp ảnh. Hồi đó chụp xong, tôi tự tráng và lưu trữ bằng giấy bóng mờ. Sau đó cho vào tủ có bóng đèn. Những ngày ẩm thấp thì bật bóng đèn lên. Những bức ảnh về Bác được tôi để riêng thành một tập, theo từng sự kiện khác nhau. Đó là công tác lưu trữ tài liệu rất quan trọng của người làm báo".
Không hiện đại chạy theo những đời máy, đôi khi chỉ là chiếc máy cũ cơ quan phân cho đi công tác, nhưng những bức ảnh của ông trở thành tư liệu quý giá về một thời kỳ lịch sử của đất nước, thời đại Hồ Chí Minh. Bởi với Mai
Nghệ sĩ Mai
Thế nên trong cuộc đời làm báo, từng xông pha trận mạc, vào sinh ra tử nơi chiến trường, từng được Giải thưởng Nhà nước vì những cống hiến của ông trong lĩnh vực nhiếp ảnh, nhưng đối với nghệ sĩ Mai Nam, những bức ảnh Bác Hồ vẫn luôn có một giá trị đặc biệt, mà ông là người may mắn gìn giữ được.
Bức ảnh đầu tiên ông chụp Bác tại cuộc mít tinh ngày 1-5-1955, Bác Hồ tươi cười từ trên cao nhìn xuống nói chuyện với đồng bào. "Tôi luôn chú ý đến thần thái của Bác, chụp Bác những lúc đẹp nhất và luôn tươi cười. Nhưng nếu những ai đã tiếp xúc với Bác, nhìn thấy Bác đều có cảm nhận những bức ảnh tôi chụp Bác rất đẹp nhưng vẫn không đẹp bằng Bác ngoài đời. Bác có thần thái rất lạ của một lãnh tụ quần chúng, có sức lan tỏa và rất gần gụi. Hình ảnh Bác luôn sống động, gần gụi như người cha đối với con".
Nhưng Mai
Bức ảnh thứ 2, đó là tại kỳ họp Quốc hội khóa 3, năm 1963, Bác đi bỏ phiếu ở Trường Sư phạm Mẫu giáo. Lúc Bác đến, học sinh, sinh viên xếp hàng chào mừng. Ông đứng gần đó chụp được bức ảnh Bác đang bỏ phiếu, trở thành bức ảnh duy nhất chụp Bác tham gia bỏ phiếu ở địa phương. Bởi Bác bỏ phiếu ở Quốc hội hay trên lễ đài thì có rất nhiều. Với một phóng viên ảnh không được giao chuyên trách chụp ảnh Bác thì với Mai
Bức ảnh Bác Hồ đi cấy chụp trong Hội nghị Thanh niên (1966) cũng chỉ duy nhất nghệ sĩ Mai
Đặc biệt nghệ sĩ Mai
Tôi có một cơ duyên đặc biệt
Đến bây giờ, khi đã ngoài 80 tuổi, nghệ sĩ Mai Nam vẫn nhớ như in những khoảnh khắc đã giúp ông có được những thước phim chân thực, sinh động về Bác Hồ. Tất cả những cuộn phim của ông vẫn còn nguyên vẹn, được cất giữ cẩn thận trong tủ. Ông đưa cho tôi xem những bức ảnh về Bác mà ông in ra, sau mỗi bức ảnh đều có những chú thích chi tiết, rõ ràng về ngày, giờ diễn ra sự kiện. "Bức ảnh chỉ có giá trị khi nó tồn tại trong một sự kiện lịch sử. Vì thế, tôi luôn ghi chú cẩn thận từng địa điểm, ngày giờ mình chụp. Thậm chí, bây giờ, mọi thứ vẫn còn nguyên trong đầu tôi".
Ông kể: "Lần đầu tiên được gặp Bác Hồ là năm 1952 ở Việt Bắc. Trong chuyến công tác đi ngang qua đèo De, từ Bắc Kạn sang Thái Nguyên, tới lưng chừng đèo, ông gặp một cụ già cưỡi ngựa đi cùng một anh giao liên. Ông nhận ra Bác Hồ, lại gần chào Bác. Nhưng Bác khẽ giơ tay ra ám hiệu giữ bí mật. Đó là lần đầu tiên ông được gặp Bác nhưng rất tiếc không chụp lại được bức ảnh nào, vì không mang theo máy ảnh".
May mắn chụp được nhiều bức ảnh về Bác Hồ, nhưng ông không có nhiều cơ hội gặp Bác. Chỉ có một lần, tại kỳ họp Quốc hội năm 1966, những giờ nghỉ giải lao Bác thường xuống sảnh hội trường tiếp xúc với đại biểu. Sau khi thấy Bác chụp ảnh với các đoàn đại biểu, ông mạnh dạn đến mời Bác chụp với anh em báo chí. "Bác nhìn tôi rất kỹ nhưng không nói gì. Lúc đó, chuông reo. Bác vội đi lên nghị trường. Đến giờ giải lao thứ 2, Bác ra chỗ ngách của Hội trường và bảo tôi: Các chú vào trong này. Bác đã đồng ý cho chúng tôi chụp với Bác ở bên trong hội trường. Tôi là người đề xuất nên anh em nhường cho vinh dự được đứng cạnh Bác. Đó là một kỷ niệm không thể quên trong cuộc đời làm báo của mình".
Chủ tịch Hồ Chí Minh thử máy cấy và giao cho đoàn Thanh niên phổ biến cách dùng máy cấy (1960). |
Tôi hỏi nghệ sĩ Mai
Cách đây 9 năm, ông có làm một triển lãm đầu tiên, công bố kho tàng ảnh về Bác Hồ của mình. Trong kho tàng hơn 200 phim, ông chỉ chọn ra khoảng 50 bức ảnh tốt để triển lãm. "Tôi nghĩ, trong cuộc đời làm báo của mình, có người chỉ chụp một bức ảnh duy nhất về Bác Hồ mà được nhận giải thưởng Hồ Chí Minh. Tôi có 5-6 bức độc đáo về Bác đã là một điều may mắn".
Sau triển lãm, kho tàng của ông lại được cất vào kho. Nhưng nghệ sĩ Mai