Trẻ em phạm tội ngày càng vượt quá giới hạn của độ tuổi

• Báo động tình trạng trẻ em phạm tội tình dục
• Trẻ em phạm tội gia tăng trách nhiệm của người lớn
• Trẻ em phạm tội và nỗi niềm người trong cuộc

Theo Cục C64 (Tổng cục Cảnh sát), tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật do trẻ em và người chưa thành niên gây ra hiện vẫn diễn biến hết sức phức tạp với tính chất, mức độ phạm tội lại nguy hiểm hơn, vượt quá giới hạn của độ tuổi, gây nên những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình an ninh trật tự (ANTT) và gây dư luận không tốt trong quần chúng nhân dân…; đặc biệt là tội phạm trong lứa tuổi vị thành niên vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể và có chiều hướng ngày càng gia tăng cả về số lượng lẫn tính chất, mức độ của hành vi vi phạm.

Tội phạm do trẻ em gây ra hiện vẫn diễn biến phức tạp

Theo số liệu của Cục Cảnh sát Quản lý hành chính (QLHC) về trật tự xã hội (TTXH) (Cục C64, Tổng cục Cảnh sát) tổng kết từ báo cáo của Công an các địa phương, trong 6 tháng đầu năm 2017 trên cả nước xảy ra 2.258 vụ vi phạm pháp luật do 3.340 trẻ em và người chưa thành niên gây ra. 

Trong đó, nổi lên các tội danh như: Giết người có 36 vụ, 63 đối tượng; Cướp tài sản 59 vụ, 103 đối tượng; Cưỡng đoạt tài sản 14 vụ, 25 đối tượng; Hiếp dâm, cưỡng dâm: 35 vụ, 36 đối tượng; Cố ý gây thương tích 302 vụ, 574 đối tượng; Trộm cắp tài sản 896 vụ, 1.200 đối tượng; Tổ chức sử dụng ma túy 224 vụ, 265 đối tượng; Gây rối trật tự công cộng 84 vụ, 223 đối tượng; Đánh bạc 71 vụ, 101 đối tượng; Mua bán ma túy 90 vụ, 103 đối tượng…

Trung tá Huỳnh Thị Thu Trang (đứng), Phó Trưởng phòng PC64 Công an TP. Hồ Chí Minh phát biểu tham luận.

Điều đáng nói là về lứa tuổi, tình trạng trẻ phạm tội có xu hướng ngày càng trẻ hóa như: Dưới 14 tuổi có 174 đối tượng, chiếm 5,2%; Từ 14 - dưới 16 tuổi: 818 đối tượng, chiếm 24,5%; Từ 16 - dưới 18 tuổi: 2.348 đối tượng chiếm 70,3%... Đặc biệt, phạm tội lần đầu chiếm tỷ lệ đa số với 3.009 đối tượng; phạm tội lần thứ 2 trở lên là 331 đối tượng.

Với các tội danh trên, lực lượng Công an đã xử lý hình sự 833 vụ, 1.067 đối tượng; Xử lý hành chính 1.425 vụ, 2.273 em, trong đó: giao cho gia đình quản lý, giáo dục 952 em; giáo dục tại xã phường thị trấn 215 em; lập hồ sơ đưa vào trường giáo dưỡng 157 em…

Riêng địa bàn TP Hồ Chí Minh, theo Phòng PC64, Công an TP Hồ Chí Minh, tình hình tội phạm trong lứa tuổi chưa thành niên 6 tháng đầu năm 2017 đã xảy ra 72 vụ phạm pháp hình sự do người chưa thành niên gây ra 109 đối tượng.

Dù các vụ vi phạm pháp luật do người chưa thành niên gây ra được kéo giảm nhưng các vụ án có tính chất nghiêm trọng lại có xu hướng gia tăng như: án giết người tăng 66,67%; án hiếp dâm, cưỡng dâm tăng 33,33%.

Ngoài ra, số lượng người chưa thành niên vi phạm trong thời gian gần đây trên địa bàn TP Hồ Chí Minh tuy có xu hướng giảm, nhưng mức độ của vụ việc phạm tội lại ngày càng nghiêm trọng, có xu hướng gia tăng như giết người, cướp tài sản, cướp đoạt tài sản, hiếp dâm, cưỡng dâm…

Từ những con số đáng lưu ý trên và cũng tương tự như nhận định của Công an TP Hồ Chí Minh, Đại tá Lâm Dũng Nam, Phó Cục trưởng Cục C64 nhận định, tình hình vi phạm pháp luật trong lứa tuổi chưa thành niên trong 6 tháng đầu năm 2017 tuy có giảm về số vụ và số đối tượng, nhưng vẫn còn diễn biến hết sức phức tạp. 

Nếu những năm trước đây, người chưa thành niên thường thực hiện các hành vi trộm cắp, gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích gây nguy hại lớn, thì hiện nay tính chất, mức độ phạm tội lại nguy hiểm hơn, vượt quá giới hạn của độ tuổi như: hình thành các băng nhóm tội phạm có tổ chức, gây án ở phạm vi rộng, trên địa bàn tỉnh và liên tỉnh…

Hành vi phạm tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng như giết người, sử dụng vũ khí nóng cướp tài sản; hiếp dâm; mua bán, sử dụng, tàng trữ, vận chuyển trái phép các chất ma túy, tình trạng bỏ nhà, sống bầy đàn, sử dụng các chất kích thích tụ tập thành băng, ổ, nhóm hoạt động manh động, sử dụng vũ khí nóng đã gây nên những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình ANTT và gây dư luận không tốt trong quần chúng nhân dân…

Địa bàn thực hiện các hành vi phạm tội, vi phạm pháp luật của người chưa thành niên không chỉ xảy ra ở thành phố, thị xã mà còn xảy ra ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, theo Cục C64, đánh giá một cách tổng thể trên phạm vi toàn quốc thì tại các thành phố lớn, nơi kinh tế phát triển mạnh thu hút nhiều lực lượng lao động, nhiều thành phần xã hội sinh sống, tỷ lệ người chưa thành niên vi phạm pháp luật và phạm tội chiếm tỷ lệ cao hơn và có chiều hướng tăng nhanh hơn.

Cần nhân rộng các mô hình điểm về phòng ngừa, quản lý, giáo dục trẻ em

Tại Hội thảo “Nâng cao hiệu quả công tác của lực lượng Cảnh sát QLHC về TTXH trong phòng ngừa trẻ em và người chưa thành niên làm trái pháp luật tại cộng đồng dân cư” do Tổng cục Cảnh sát tổ chức sáng 19-9 vừa qua tại TP Hồ Chí Minh, đại diện Cục C64 cho rằng có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng phạm tội và các hành vi vi phạm pháp luật trong lứa tuổi vị thành niên, nhưng chủ yếu là do phương pháp quản lý, giáo dục trẻ em không đúng như quá nuông chiều, thỏa mãn, và đáp ứng mọi yêu cầu vật chất của con cái khi các yêu cầu này là không chính đáng.

Một số em có hoàn cảnh gia đình đặc biệt thiếu thốn tình cảm của cha mẹ thường dễ bị rủ rê lôi kéo vào những hành vi tiêu cực, phạm tội. Nhiều gia đình thiếu trách nhiệm, không quan tâm trong việc quản lý và giáo dục con cái, chưa có sự phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc quản lý, giáo dục…

Việc trao đổi thông tin, liên lạc giữa gia đình và nhà trường thiếu chặt chẽ. Các biện pháp quản lý, giáo dục và giúp đỡ các học sinh chưa ngoan của nhà trường chưa thường xuyên. Khi có những học sinh vi phạm thì phần lớn là áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật mà chưa tìm hiểu, phát hiện, khắc phục nguyên nhân dẫn đến vi phạm, không nắm bắt được tâm sinh lý học sinh dẫn đến những tư tưởng tiêu cực trong học sinh, đẩy các em ngày càng lấn sâu vào vi phạm pháp luật.

Mặt khác, do đặc điểm phát triển về tâm sinh lý của lứa tuổi này chưa hoàn thiện, thường nông nổi, dễ bị kích động, khó kiềm chế và đặc biệt nhận thức xã hội của các em còn hạn chế, kiến thức pháp luật và ý thức tuân thủ pháp luật chưa cao, nên dẫn đến những hiểu biết nông cạn, dễ mắc sai phạm khi có va chạm xã hội.

Một bộ phận không nhỏ người chưa thành niên thích hưởng thụ, đòi hỏi quá cao về nhu cầu vật chất không phù hợp với điều kiện hoàn cảnh gia đình cũng như độ tuổi, dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật khi tự thỏa mãn những đòi hỏi của mình.

Bên cạnh đó, ảnh hưởng của mặt trái nền kinh tế thị trường, các hiện tượng tiêu cực, tệ nạn xã hội, những luồng tư tưởng lệch lạc, độc hại xâm nhập thông qua các con đường khác nhau trong quá trình mở cửa hội nhập đã tác động tiêu cực đến tư tưởng, lối sống của không ít người, trong đó có trẻ em và người chưa thành niên. Các ngành, các cấp chính quyền chưa coi trọng đúng mức và chưa thực hiện hết trách nhiệm của mình trong công tác phòng, chống vi phạm pháp luật của người chưa thành niên. Công tác tuyên truyền pháp luật nói chung và pháp luật về bảo vệ, giáo dục trẻ em nói riêng chưa được chú trọng…

Trước thực trạng phạm tội và các hành vi vi phạm pháp luật trong lứa tuổi vị thành niên, trên phạm vi cả nước, Cục C64 đã chủ động ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra lực lượng Cảnh sát QLHC về TTXH Công an các địa phương thực hiện công tác quản lý, giáo dục trẻ em và người thành niên làm trái pháp luật; Tổ chức nhiều cuộc hội thảo về công tác phòng ngừa, quản lý, giáo dục trẻ em và người chưa thành niên làm trái pháp luật tại cộng đồng dân cư. Bên cạnh đó, phối hợp với Bộ Tư pháp và tổ chức UNICEF xây dựng hệ thống tư pháp thân thiện đối với người chưa thành niên vi phạm pháp luật áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng theo xu hướng chung của thế giới.

Lực lượng Cảnh sát khu vực, Công an xây dựng phong trào và phụ trách xã về ANTT đã chủ động kết hợp chặt chẽ với gia đình, nhà trường và các tổ chức đoàn thể để cám hóa, giáo dục, giúp đỡ người chưa thành niên có nguy cơ vi phạm pháp luật tại cộng đồng dân cư. Tổ chức tuyên truyền phổ biến pháp luật, giáo dục về đạo đức lối sống lành mạnh, nâng cao nhận thức cho các em tránh xa tệ nạn xã hội…

Để nâng cao hiệu quả, phòng tránh trẻ em vi phạm pháp luật, theo Đại tá Lâm Dũng Nam, Công an các địa phương cần nhân rộng các mô hình điểm về phòng ngừa, quản lý, giáo dục trẻ em và người chưa thành niên làm trái pháp luật theo Chương trình Quốc gia phòng chống tội phạm. Thực hiện xã hội hóa công tác quản lý, giáo dục trẻ em và người chưa thành niên làm trái pháp luật gắn với sự phát triển kinh tế, xã hội.

Triển khai đồng bộ các hoạt động quản lý hành chính về trật tự xã hội gắn với quản lý giáo dục đối tượng nói chung, quản lý, giáo dục trẻ em và người chưa thành niên làm trái pháp luật nói riêng trong các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm. Tăng cường chỉ đạo Cảnh sát khu vực, Công an xây dựng phong trào và phụ trách xã, Công an xã phát huy vai trò nòng cốt trong tham mưu, chỉ đạo công tác này. Đồng thời, động viên, khen thưởng những tổ chức, cá nhân làm tốt nhiệm vụ; phê bình cá nhân, tập thể thiếu ý thức thực hiện nhiệm vụ… 

Bổ sung thêm, Trung tá Huỳnh Thị Thu Trang, Phó Trưởng phòng PC64 Công an TP Hồ Chí Minh, nhấn mạnh, lực lượng Công an cần thường xuyên phối hợp với các ban ngành, đoàn thể tuyên truyền phổ biến tác hại của các chất gây nghiện, hậu quả của việc sử dụng ma túy cho trẻ em và người chưa thành niên; tổ chức các hội thi tìm hiểu Luật Giao thông đường bộ đến trường học, chương trình phòng chống tác hại của trò chơi trực tuyến có nội dung bạo lực và không lành mạnh đối với học sinh, khu dân cư. Tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí lành mạnh, phát động phong trào “Người lớn gương mẫu, trẻ em ngoan ngoãn”.

Đối với trẻ em chưa ngoan, bỏ học cần phối hợp với gia đình vận động trở lại trường; trẻ em có hành vi vi phạm pháp luật và có nguy cơ làm trái pháp luật thì phối hợp với các ban ngành tổ chức quản lý, giáo dục phù hợp với lứa tuổi, hoàn cảnh của các em; đồng thời, tìm việc làm cho các em có hoàn cảnh khó khăn như may gia công tại nhà, làm giày dép… để các em ổn định cuộc sống, không tái phạm.