Sau lùm xùm nghi vấn "mua giải", Hội Nhà văn TP.HCM "xin rút kinh nghiệm"

• Vì đâu nên nỗi “lùm xùm”?

Ồn ào vì thiếu sót về quy trình

Trước đó, thông tin Tặng thưởng Hội Nhà văn TP.HCM năm nay được trao cho 2 tập thơ là “Thơ trắng” của tác giả La Mai Thi Gia và “Nghi lễ của ánh sáng” của tác giả Lê Tuân gây bức xúc cho nhiều người, đặc biệt là những thành viên trong Hội đồng thơ. Bởi lẽ, trong danh sách đưa lên xét duyệt qua Hội đồng này, không hề có 2 tên tập thơ này. “Thơ trắng” không đủ phiếu quá bán và “Nghi lễ của ánh sáng” thậm chí không hề được một phiếu nào của Hội đồng này mà vẫn được tặng thưởng.

Trong khi đó, theo nhà thơ Phan Hoàng, Chủ tịch Hội đồng thơ, về mặt quy chế, thành viên Hội đồng chung khảo có quyền đề cử giải thưởng mà không cần thông qua ý kiến của Hội đồng chuyên môn. Theo đó, nhà thơ Trương Nam Hương đã đề cử tác phẩm của tác giả Lê Tuân và PGS.TS Đoàn Lê Giang đề cử tác phẩm của La Mai Thi Gia.

Và Hội đồng chung khảo cũng thống nhất 100% với 2 đề cử trên. Hội đồng chung khảo có 6 thành viên, bao gồm: Nhà thơ Phan Hoàng, Chủ tịch Hội đồng thơ; Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội đồng văn xuôi; PGS.TS Đoàn Lê Giang, Hội đồng Lý luận phê bình & Dịch thuật; Nhà văn Trần Nhã Thụy, Trưởng ban kiểm tra Văn học Trẻ, nhà thơ Trương Nam Hương, Trưởng ban công tác hội viên; nhà thơ Phạm Sỹ Sáu và nhà văn Trần Văn Tuấn trong Ban Thường vụ của Hội.  

Hội Nhà văn TP.HCM gặp báo chí thông tin về những ồn ào xung quanh giải thưởng Hội Nhà văn TP.HCM 2017.

Theo nhà thơ Phạm Sỹ Sáu, Phó Chủ tịch Hội, sự việc ồn ào này nói cho cùng được bắt đầu từ hai chữ “Tặng thưởng”. Việc chính là đi tìm Giải thưởng hằng năm cho Hội. Còn Tặng thưởng, thực chất chỉ là ghi nhận nỗ lực những cố gắng trong quá trình sáng tác, tìm tòi của một tác giả nào đó mà thôi; chứ nó không được Hội xem là giải thưởng chính thức. Giải thưởng năm nay được trao chính thức và duy nhất cho một tác phẩm, đó là “Văn chương phương Nam một vài bổ khuyết” (tập nghiên cứu, lý luận phê bình) của 2 tác giả Võ Văn Nhơn và Nguyễn Thị Phương Thúy. Cũng theo ông, giá trị Giải thưởng và Tặng thưởng có độ chênh rất lớn. Cụ thể, Giải thưởng là 15 triệu đồng, trong khi đó, Tặng thưởng là 6 triệu đồng. Hội đồng Chung khảo khẳng định “không có có chuyện chạy giải, mua  giải” như một số dư luận bên lề đặt ra.

Nhà thơ Phan Hoàng phát biểu: “Đúng ra, Hội đồng chung khảo nên thông báo lại Hội đồng sơ khảo. Tuy nhiên, do thời gian quá cập rập nên không kịp, dẫn đến ồn ào đáng tiếc như vậy”. Nhà văn Trần Văn Tuấn, Chủ tịch Hội Nhà văn TP nói: “Những gì còn thiếu sót trong năm nay, Hội sẽ “rút kinh nghiệm vào năm tới”.

Cũng trong cuộc gặp gỡ báo chí sáng ngày 11-1, phóng viên đặt câu hỏi về nghi án “đạo thơ” giữa hai tác giả Nguyễn Thị Thanh Long và nhà thơ Lê Huy Mậu. Lãnh đạo Hội Nhà văn TP cho biết rằng: “Hội sẽ xem xét và thông tin chính thức tới báo chí sau. Thời gian chậm nhất là giữa tuần tới”.

Trước đó, theo thông tin từ một bài báo, nhà thơ Lê Huy Mậu cho biết: "Có ít nhất hai bài thơ của tôi là "Chiều cuối năm" và bài "Ký âm", được in báo lâu lắm, cả chục năm nay rồi, đã bị Nguyễn Thị Thanh Long lấy toàn bộ tư tưởng, bóng dáng, cái hồn và những câu tinh túy nhất của tôi để biến thành "Những ký âm ngân".

Được biết, tác giả Nguyễn Thị Thanh Long của “Những ký âm ngân” là một trong 7 tác giả được trao Tặng thưởng năm nay của Hội Nhà văn TP.HCM.

Từ trái qua: Nhà văn Trần Văn Tuấn và nhà thơ Phan Hoàng.

Thiếu Giải thưởng, thừa Tặng thưởng?

Chủ tịch Hội Nhà văn TP Trần Văn Tuấn nói: “Mỗi năm, Hội mong muốn có  3-4 người xứng đáng để trao Giải thưởng nhưng không có. Hi vọng trong những năm tiếp theo, có nhiều tác phẩm, tác giả xứng đáng để Hội đưa vào xét Giải thưởng. Không phải không coi trọng Tặng thưởng nhưng Hội Nhà văn TP vẫn mong có nhiều Giải thưởng hơn là Tặng thưởng”.

Trở lại câu chuyện ồn ào này, xét cho cùng, ngoài việc thiếu sót và chưa chuyên nghiệp trong quy trình xét giải, nguyên nhân của những ý kiến trái chiều phải chăng còn bắt nguồn từ chất lượng của những tác phẩm tham gia xét? Tất nhiên, việc thẩm định, đánh giá chất lượng một tác phẩm văn học thuộc về ý kiến chủ quan của mỗi người. Người này khen hay thì người khác có khi lại chê dở. Đó là chuyện hết sức bình thường. Tuy nhiên, theo nhiều người, vẫn có những tiêu chí chung để đưa ra để đánh giá. Trong vụ việc này, có người đặt ra câu hỏi: Không bàn tới tác giả La Mai Thi Gia vì dù sao tác giả này cũng nhận được 2 phiếu từ Hội đồng chuyên môn. Vậy thì, tác giả Lê Tuân không được phiếu nào, vẫn được Tặng thưởng, thì nên hiểu như thế nào cho đúng?

Năm nay, có 7 Tặng thưởng tác giả được trao, trong đó có 3 Tặng thưởng cho tác giả thơ. Câu chuyện đặt ra ở đây là: Nếu “làng nhàng” hoặc “yếu”, có nhất thiết phải trao nhiều Tặng thưởng cho “xôm” như vậy không? Chúng ta không ít những cuộc thi, cuộc xét giải, không có ai xứng đáng thì để khuyết.

Mới đây, Tạp chí Văn nghệ Quân đội vừa trao Tặng thưởng vào cuối năm cho các tác giả các mục thơ, văn xuôi, lý luận- phê bình, minh họa và dịch thuật. Đó là những người mà Ban Biên tập tạp chí này cho rằng xuất sắc nhất, nổi trội nhất và có nhiều bài/ tác phẩm in được đánh giá cao nhất trong năm. Mỗi mục chỉ chọn ra đúng 1 người duy nhất.

Nên chăng, Hội Nhà văn TP cũng nên chọn ra 1 người 1 mục để nâng lên sức nặng của hai chữ “Tặng thưởng”?