Nỗ lực bảo tồn rùa biển ở vịnh Nha Trang

Thạc sĩ Đàm Hải Vân cho biết, rùa biển (Chelonioidea) có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của các hệ sinh thái biển như san hô, thảm cỏ, rừng ngập mặn… Đặc điểm sinh học và vòng đời bí ẩn của các loài rùa biển chưa được giải mã, nên có giá trị cao trong nghiên cứu khoa học và đời sống văn hóa, tâm linh của cư dân ven biển một số quốc gia nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Ở môi trường tự nhiên, rùa biển bị đe dọa bởi các loài động vật ăn thịt và biển đổi khí hậu, trong khi đó tình trạng săn bắt rùa biển để làm thực phẩm và sản phẩm mỹ nghệ cao cấp luôn là mối quan ngại của các nhà khoa học ở nhiều quốc gia.

Tại Khánh Hòa, vịnh Nha Trang có diện tích 249,65 km2 với nhiều đảo và các hệ sinh thái đất ngập nước, rạn san hô, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, bãi cát ven bờ… tạo nên môi trường sinh trưởng ổn định cho một số loài rùa biển. Minh chứng rõ nét cách đây hằng chục năm, rùa biển thường xuyên đẻ trứng tại các đảo Hòn Tre, Hòn Mun, Đầm Tre và các bãi cát ven vịnh Nha Trang, nhưng số lượng trưởng thành và khả năng sinh sản suy giảm do tình trạng săn bắt và san lấp công trình xây dựng ven biển, đảo gây ra ô nhiễm môi trường, thu hẹp bãi đẻ tự nhiên...

Bằng nguồn ngân sách sự nghiệp khoa học và kinh phí đối ứng từ BQL vịnh Nha Trang, UBND TP Nha Trang chủ trì thực hiện đề tài khoa học công nghệ nêu trên với 3 nội dung : Khảo sát, đánh giá hiện trạng và phân vùng bảo vệ bãi rùa đẻ; thu thập thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu rùa biển và bãi đẻ; xây dựng giải pháp phục hồi, bảo vệ bãi rùa đẻ ở Bãi Bàng Lớn - Đầm Tre trong vịnh Nha Trang.

Từ kết quả khảo sát cho thấy, 86,63% người dân sinh sống ở vịnh Nha Trang nhìn thấy rùa biển, nhưng số người không biết cách cứu hộ rùa biển gặp nạn 90,43%, chưa phân biệt được các loại rùa biển 70,97%, nhóm nghiên cứu khoanh vùng bãi rùa đẻ dài 2.000m, sâu vào đất liền 30-50m và đã lắp đặt phao chỉ giới “vùng cấm” trên mặt nước, pa-no tuyên truyền bảo vệ rùa biển. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu không chỉ xác định tập tính sinh học, sinh thái rùa biển; phương pháp cứu hộ; thông tin, số liệu rùa biển, mà còn phối hợp Công ty TNHH MTV Yến sào Khánh Hòa thành lập đội cứu hộ rùa biển, kết hợp kiểm tra bãi đẻ, ổ trứng, ngăn chặn tác động xấu, đồng thời vận động cư dân các đảo Trí Nguyên, Bích Đầm, Bãi Bàng Lớn phối hợp hỗ trợ bảo vệ rùa biển và bãi đẻ. Qua đó đã ba lần phát hiện, cứu hộ 2 con đồi mồi và 1 con vích ở khu Hòn Mun và Bãi Bàng Lớn…

Thạc sĩ Đàm Hải Vân chia sẻ rằng, đề tài đã được cơ quan có thẩm quyền nghiệm thu đạt chất lượng, cấp giấy chứng nhận và cho phép ứng dụng rộng rãi. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả bảo vệ rùa biển bền vững vẫn còn nhiều hoạt động cần phải triển khai thường xuyên, sâu rộng. Ngoài các chương trình hoạt động thường niên do BQL vịnh Nha Trang thực hiện, dự án chương trình giáo dục, nâng cao nhận thức bảo tồn rùa biển sẽ tác động sâu rộng, chuyển đổi nhận thức trách nhiệm của các đối tượng sinh sống, hoạt động ở vịnh Nha Trang.

Cùng với việc rà soát, hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học ở vịnh Nha Trang, tạo cơ sở pháp lý bảo tồn các loài rùa nguy cấp, quý hiếm, được ưu tiên bảo vệ, cần xây dựng các quy định về quản lý, kiểm soát, bảo vệ rùa biển; hướng dẫn kỹ thuật cứu hộ, nhân nuôi, bảo tồn rùa biển và tạo môi trường, sinh cảnh để rùa biển đến Bãi Bàng Lớn - Đầm Tre sinh sản; tăng cường điều tra, đánh giá, nghiên cứu loài rùa nguy cấp; xây dựng mạng lưới và cơ chế trao đổi thông tin bảo tồn các loài rùa, thường xuyên khuyến cáo ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến bảo vệ các loài rùa nguy cấp. Mặt khác, cần thực hiện bảo tồn chuyển vị rùa biển, cụ thể là di chuyển trứng rùa từ nơi khác đưa về ấp nở, làm phong phú về đa dạng sinh học và tạo thêm sản phẩm du lịch sinh học ở vịnh Nha Trang.