Mặt nạ nào rồi cũng bị bóc trần

Cuộc truy tìm cam go từ những lý lịch "ảo"

Trong một ngày đầu xuân Giáp Ngọ, Lào Cai như đóng băng bởi cái rét ngọt hun hút phủ một lớp tuyết trắng xóa. Chúng tôi có mặt  tại Công an tỉnh Lào Cai một ngày rét đậm rét hại  để nghe các chiến sỹ Công an ở vùng biên ải kể về những công việc và chiến công  thầm lặng của mình. Có lẽ đây là lần đầu tiên, các chiến sĩ Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm, Công an tỉnh Lào Cai mới có dịp trò chuyện về công việc của mình sau gần 3 năm thành lập với phóng viên của Cảnh sát toàn cầu.

Những ngày đầu tiên luôn là những ngày tháng khó khăn nhất, Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại - Trưởng phòng Cảnh sát Truy nã tội phạm, Công an tỉnh Lào Cai còn nhớ mãi về chuyên án đầu tiên mà ông đảm nhiệm. Đối tượng Nguyễn Thị Hằng, thường trú ở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu, trước đây thuộc Lào Cai cũ, là đối tượng 3 lần trốn trại, gây án lừa đảo, buôn bán phụ nữ sang Trung Quốc. Bị bắt năm 2007, trước khi trốn khỏi nơi giam giữ, Hằng khai man toàn bộ thông tin về lý lịch, để lại một chân dung hoàn toàn không có thực trong hồ sơ lưu trữ. Ngay sau khi tiếp nhận lại vụ án từ cơ quan điều tra, Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm lập tức lập chuyên án chỉ với một thông tin duy nhất về nơi lẩn trốn của dối tượng là ở Hà Khẩu, Trung Quốc.

Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại cho biết, mỗi lời khai của đối tượng, dù đúng hay sai đều phải được xác minh cực kì chi tiết, có khi các chiến sĩ trinh sát phải đi xác minh tại hàng chục địa phương mới có thể tìm ra manh mối. Đối tượng Hằng từng khai quê quán của thị ở Hải Dương, các chiến sĩ trinh sát phải xác minh ở Hải Dương, lùng sục khắp cả Vĩnh Phúc và Yên Bái nhưng vẫn không hề có thông tin gì về người phụ nữ tên Hằng này. Tìm một con người thật, có tên tuổi thật lẩn trốn đã khó, đằng này mọi thông tin có được lại hoàn toàn là giả.

Vừa theo dõi khắp các địa phương trong nước, vừa tìm kiếm xung quanh khu vực xuất nhập cảnh sang Hà Khẩu, Trung Quốc, đến tháng 3/2012 mới xác định chắc chắn rằng Hằng đã quay về Vĩnh Phúc, nhập khẩu ở đó với một cái tên khác là Nguyễn Thị Hà. Đối với những đối tượng có yếu tố nước ngoài, lực lượng ở địa phương là chưa đủ, anh em trinh sát luôn luôn phải di động theo từng bước chân lẩn trốn của đối tượng, nhất cử nhất động của chúng đều nắm trong lòng bàn tay.

Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại, người đã có thâm niên hơn 20 năm đấu tranh với các tội phạm ma túy cho biết, khi đảm nhận công tác lãnh đạo Phòng Truy nã tội phạm, công việc của ông lại càng nặng nề hơn, chi tiết và tỉ mỉ hơn rất nhiều. Anh em trinh sát, những người trực tiếp làm nhiệm vụ luôn hoàn thành mọi công việc được lãnh đạo giao phó mà không nề hà bất cứ khó khăn nào. Có những chuyên án khiến tất cả anh em không ăn không ngủ, tìm mọi cách để bắt đối tượng về quy án.

Còn nhớ chuyên án truy bắt đối tượng Nguyễn Thị Luyến, quê ở huyện Bảo Thắng, Lào Cai, phạm tội giết người từ năm 1991, khi thị mới tròn 18 tuổi. Hơn 21 năm sau khi trốn khỏi Trại giam Yên Bái, cô gái 18 tuổi trở thành một phụ nữ trung niên. Thị trốn sang Trung Quốc, lấy chồng, sinh con và nhập quốc tịch ở đó. Tên tuổi, hình dáng, lý lịch thay đổi 100% đã gây khó khăn bội phần cho việc truy nã. Mặt khác, mối quan hệ với gia đình của đối tượng Luyến cũng không còn chút manh mối nào. Anh em trinh sát với kế hoạch dựng lại toàn bộ chân dung, các mối quan hệ gia đình, họ hàng gần xa của Luyến để truy tìm manh mối những nơi thị đã đặt chân đến, những người Luyến đã từng liên lạc. Khi đã nắm trong tay được nhất cử nhất động của đối tượng, công việc bắt Luyến về quy án lại càng khó khăn hơn vì thị sinh sống và làm ăn ở Thượng Hải, Trung Quốc. Nhiệm vụ đặt ra phải tiếp cận được đối tượng bằng mọi cách để “câu nhử” Luyến về nước. Để đạt được mục đích, nhiều khi chiến sĩ trinh sát truy nã tội phạm phải tự mình đóng nhiều vai khác nhau nhằm tiếp cận với đối tượng. Dùng mặt nạ của mình để lôi đối tượng lẩn trốn ra ánh sáng. Đã là công dân Trung Quốc, Luyến vẫn tiếp tục phạm tội buôn bán người, các chiến sĩ trinh sát đã móc nối, dẫn dụ thị về Yên Bái để đón bắt.

Tại km số 7, Yên Bái đúng ở nơi mà 21 năm trước trốn trại, thị bị các chiến sĩ Công an lột bộ mặt nạ mà Luyến tạo ra để che giấu tội lỗi của mình. Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại còn nhớ như in gương mặt thản nhiên của Luyến khi đối mặt với Đội truy nã. Chỉ đến khi các chiến sĩ trinh sát đọc tên bố mẹ, người thân, họ hàng thì thị mới cúi đầu nhận tội.

Các đối tượng lẩn trốn dưới nhiều khuôn mặt.

Chim có bay cũng quay về tổ ấm

Mới chỉ thành lập được 3 năm, nhưng thành tích truy bắt tội phạm Truy nã của Phòng Cảnh sát Truy nã tội phạm, Công an tỉnh Lào Cai thực sự đáng khâm phục. Khi vẫn còn đối tượng lẩn trốn thì công việc của cán bộ, chiến sĩ của Phòng vẫn còn tiếp tục, không kể nắng mưa, lễ Tết hay cả những ngày ở Lào Cai phải hứng chịu cái lạnh thấu da thấu thịt, mưa tuyết phủ kín cả đồi cao, ở mọi hang cùng ngõ hẻm mà đối tượng truy nã có thể lẩn trốn.

Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại tâm sự rằng, đặc thù của tội phạm truy nã là lẩn trốn, mà đã trốn là phải trốn thật xa, thật sâu ở những nơi cơ quan điều tra không thể nào ngờ tới. Nhưng trong quá trình điều tra tầm nã tội phạm, các chiến sĩ Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm luôn luôn đảm bảo được yếu tố bất ngờ, bên cạnh đó phải giữ nguyên tắc an toàn trong khi làm nhiệm vụ, tránh tối đa thương vong trong những tình huống đối mặt với tội phạm cực kì nguy hiểm. Trung tá Đỗ Mạnh Tiến, Đội trưởng Đội Truy bắt cho biết, để hoàn thành được các chuyên án thì người lãnh đạo luôn là người định hướng cho anh em chiến sĩ trong việc tìm kiếm những manh mối. Đứng giữa những thông tin hầu như là thông tin ảo, chỉ đạo của lãnh đạo quyết định thành công của chuyên án.

Trong đấu tranh với đối tượng truy nã, không chỉ có trấn áp và truy bắt tội phạm, mà phương châm vận động, kêu gọi đối tượng đầu thú được cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị đặt lên hàng đầu. Vào những ngày lễ, Tết, theo tâm lý chung của người Việt Nam thì ai cũng muốn về thăm gia đình, quê hương, trong đó có cả những đối tượng đang sống chui lủi ngoài vòng pháp luật. Vì vậy, đây chính là thời điểm anh em vất vả hơn cả. Các trinh sát được giao nhiệm vụ ngày đêm tỏa đi khắp các địa bàn nắm tình hình, xác minh các mối quan hệ, đồng thời thuyết phục, vận động người thân đối tượng kêu gọi con em mình đầu thú. Nhiều đối tượng "biệt tăm" gần 20 năm đã nhìn nhận rõ chính sách khoan hồng của pháp luật nên về trả án.

Như trường hợp đối tượng Đinh Hữu Huấn sinh năm 1961, phạm tội giết người, sau 26 năm lẩn trốn đã ra trước cơ quan Công an đầu thú. Chính Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại đã trực tiếp đến gặp gia đình của ông Huấn để thuyết phục đưa đối tượng này ra đầu thú mà không tổ chức bắt đối tượng tại nhà em trai ở Nha Trang, Khánh Hòa nơi mà suốt 26 năm Huấn trốn tránh pháp luật bằng một cái tên giả. Đối mặt với tội lỗi của mình gây ra, đối tượng Huấn đã từng tâm sự với các chiến sĩ Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm, Công an tỉnh Lào Cai rằng, đã hiểu được sự nghiêm minh của luật pháp không bỏ sót bất kì tội lỗi nào. Dù trốn tránh tội lỗi gần nửa cuộc đời, chỉ có cách đối mặt với chính mình mới có thể có một giấc ngủ ngon.

Đại tá Nguyễn Xuân Ngoại, Trưởng phòng Cảnh sát truy nã, Công an tỉnh Lào Cai: 3 năm truy bắt 150 đối tượng về thụ án. Trên cả nước hiện nay có khoảng 20 ngàn đối tượng bị truy nã trong đó địa bàn tỉnh Lào Cai có khoảng 100 đối tượng trốn truy nã. Thành lập từ tháng 4/2011 với quân số ban đầu của Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm là 13 cán bô,å chiến sĩ được chia thành hai đội nghiệp vụ. Đội tham mưu tổng hợp và truy bắt đối tượng trật tự xã hội và đội truy bắt các đối tượng khác như các đối tượng phạm tội về  an ninh, ma túy, có yếu tố nước ngoài. Tuy mới thành lập được 3 năm nhưng Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm đã lập được nhiều chiến công, đạt Đơn vị quyết thắng trong năm 2012-2013, truy bắt được khoảng 150 đối tượng về thụ án, trong đó chủ yếu là các đối tượng nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm, trốn lâu năm và những đối tượng có yếu tố nước ngoài. Lúc chưa thành lập đơn vị chuyên trách, số lượng đối tượng được bắt về quy án là rất ít, trong khi đó tội phạm truy nã lẩn trốn là mối nguy hiểm cho toàn xã hội khi chúng tiếp tục có điều kiện để gây án, tiếp tục buôn bán ma túy, buôn bán người và thực hiện các tội phạm đặc biệt nguy hiểm.