Người con của núi rừng Tây Bắc

Ước mơ trở thành một kỹ sư, sau này theo đuổi niềm đam mê thiết kế cơ khí công nghiệp, chế tạo máy móc và nghiên cứu về điện… nhưng rồi cơ duyên đã đưa chàng trai người Mông, sinh ra ở mảnh đất nghèo khó của huyện miền núi khó khăn nhất của tỉnh Lào Cai, trở thành một cán bộ Công an.

Cuộc đời với bao thăng trầm, cậu bé với mơ ước cháy bỏng được cắp sách đến trường giờ đã trở thành một Phó giám đốc Công an tỉnh. Anh là Đại tá Giàng Ly Pao, người con của núi rừng Tây Bắc. Trong những thành tích của Công an tỉnh Lào Cai ngày hôm nay, có sự đóng góp không nhỏ của lực lượng cảnh sát, do anh từng là thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra.

1. Câu chuyện của chúng tôi với Đại tá Giàng Ly Pao bắt đầu từ một trong những điểm nóng về ma túy của tỉnh Lào Cai nói riêng và cả nước nói chung, huyện Mường Khương. Qua câu chuyện phần nào hiểu được những trăn trở, những quyết định đúng đắn của một thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra (Đại tá Pao vừa có quyết định chuyển sang phụ trách mảng giao thông và quản lý hành chính của Công an tỉnh Lào Cai).

Anh nhớ lại: Ngay từ những tháng đầu tiên của năm 2014, với những thông tin do các tổ công tác báo cáo hàng tuần, hàng ngày, anh đã chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ xây dựng sơ đồ những đối tượng có biểu hiện bất minh về kinh tế trên địa bàn huyện Mường Khương. Sau những ngày bền bỉ xác minh, đã xác định đó là đường dây vận chuyển ma túy với số lượng lớn, đối tượng chủ yếu là người Mông ở Lào Cai móc nối với các đối tượng người Mông ở tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Nghệ An mua bán hàng trăm bánh heroin về Lào Cai, vận chuyển sang Trung Quốc tiêu thụ. Những ngày đó, với cương vị là trưởng ban chuyên án, Đại tá Pao lo lắng, quên ăn, quên ngủ. Anh cùng phó trưởng ban chuyên án tổng hợp tình hình…

Đại tá Giàng Ly Pao, Phó giám đốc Công an tỉnh Lào Cai.

Nhiều tháng đã trôi qua nhưng tài liệu do các tổ công tác thu thập về còn rất mong manh, chưa có một phương án nào khả thi. Những ngày đó, Đại tá Pao và các thành viên trong ban chuyên án như ngồi trên đống lửa. Thời gian cứ thấm thoát thoi đưa hết tuần, lại tháng… cũng chưa hề có nguồn thông tin nào để anh có thể chỉ đạo các thành viên đột phá. Sự trăn trở của đồng chí phó trưởng ban chuyên án, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (PC 47) Công an tỉnh Lào Cao với nhiều nguồn tin còn chưa được xác minh, kiểm chứng cứ níu kéo người chỉ huy ấy.

Sự thất vọng nặng nề cũng như lo âu hiện rõ trong mỗi lần họp án. Các đối tượng phạm tội ở Mường Khương tạo vỏ bọc thời gian, lịch trình vô cùng hợp lý, chưa biết phải đột phá từ khâu nào. Vậy là một lần nữa, anh cùng phó trưởng ban chuyên án và các thành viên khác ngồi xâu chuỗi lại từng tình tiết nhỏ nhất, với hy vọng lần tìm manh mối của đối tượng. Và sự vất vả của Đại tá Pao được đền đáp xứng đáng.

Khi có thông tin đáng tin cậy, anh đã triệu tập một cuộc họp ngay trong đêm 16/1, toàn bộ lực lượng của Phòng PC 47 được huy động vào cuộc. Mọi tình tiết phát sinh đều được anh chỉ đạo một cách tỷ mỷ. Đại tá Pao kể lại: Kế hoạch đánh án thay đổi theo từng giờ, tất cả các mũi trinh sát được rải khắp tuyến vì đối tượng vô cùng tinh vi. Chúng chia hàng vận chuyển theo từng công đoạn nên khó xác định được điểm cuối cùng sẽ đến. Một ngày, một đêm, hai ngày hai đêm, các mũi trinh sát căng như dây đàn, trong những ngày khí hậu vùng cao nhiệt độ ngoài trời chỉ còn 2-3 độ C. Đại tá Pao trực tiếp đi và chỉ đạo mũi đón đối tượng chính. Và chỉ khi nào đón đúng đối tượng, chuyên án mới thành công. Kẻ cầm đầu đường dây đang là một cán bộ Nhà nước, một đảng viên nên yêu cầu đặt ra ngày càng cấp thiết.

Đến ngày thứ 3, đối tượng dừng nghỉ ở Lai Châu một ngày và tiếp tục phương án đổi hàng. Lại qua một đêm nữa các trinh sát phải ngủ trên đường, thay nhau thức như những con chim cú ăn đêm. Đến 5h ngày 21/1, đối tượng vận nguyên cả bộ quần áo kiểm lâm xuất hiện trên địa bàn. Sau một hồi đi lòng vòng, gã rẽ vào cây xăng ở Cốc San, Bát Xát, Lào Cai với mục đích kiểm ra xem trên đường đi có sự theo dõi hay không và nếu nghi ngờ sẽ vứt tang vật bỏ trốn. Trong tình huống đó, người chỉ huy ấy đã có những quyết định đúng đắn, góp phần quan trọng vào thành công của vụ án. Anh chỉ đạo anh em trinh sát tiến hành bắt giữ, thu trong túi của đối tượng 30 bánh heroin…

Trong những tháng đầu năm 2015, Đại tá Giàng Ly Pao còn chỉ đạo triệt phá nhiều chuyên án như bắt quả tang đối tượng Quàng Thị Đôi (trú tại huyện Điện Biên) thu giữ 3 bánh heroin; trực tiếp phát hiện nguồn tin và chỉ đạo lực lượng trinh sát bắt Trần Đức Anh (SN 1982, ở phường Pom Hán, TP Lào Cai) câu kết với Lê Đức Tiệp (SN 1983, trú tại phường Cốc Lếu, TP Lào Cai); Chu Tấn Phong, quốc tịch Trung Quốc… và một số đối tượng dùng thẻ tín dụng giả, truy cập vào tài khoản của một số người nước ngoài để chuyển tiền vào tài khoản của Trần Đức Anh. Bọn chúng quẹt thẻ giả tổng cộng 1,7 tỷ đồng, chuyển thành công và đã rút được 500 triệu đồng để chia nhau tiêu xài… Đó chỉ là ba trong số rất nhiều vụ án, Đại tá Giàng Ly Pao lăn lộn cùng anh em trinh sát, bám cơ sở trực tiếp chỉ đạo phá án thành công, mang lại niềm tin của cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân đối với lực lượng Công an nhân dân nói chung. 

2. Tuổi thơ ai cũng có một ước mơ… Sinh ra trong một gia đình nghèo khó ở huyện miền núi Simacai (Lào Cai), Giàng Ly Pao luôn mơ ước được cắp sách đến trường. Nhưng mãi đến năm 13 tuổi, anh mới thực hiện được quyết định của mình. Để làm được điều đó, anh đã phải nỗ lực rất nhiều, từ việc phải thuyết phục bố, mẹ và những người thân trong gia đình đến vượt qua bao khó khăn, trở ngại. 

Đại tá Đinh Tiến Quân, Giám đốc Công an tỉnh Lào Cai tặng quà cho Đại tá Giàng Ly Pao, trong hoạt động tri ân các gia đình thương binh, liệt sĩ nhân kỷ niệm 67 năm Ngày thương binh, liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2014).

Ngày đó, trường học đặt ở huyện Mường Khương cách nhà khoảng 70 km đường rừng. Muốn đến trường chỉ có cách duy nhất là đi bộ. Một nắm cơm được bố mẹ chuẩn bị, một chiếc cặp sách và ước mơ cháy bỏng được học con chữ, cậu bé Pao lên đường. Gặp đâu ngủ đấy… Từ cấp một đến cấp ba, anh đều là học sinh giỏi. Vào những năm 1972-1973 đều là học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh.

Cuối năm 1979, chiến sự xảy ra, Đại tá Pao gác lại ước mơ trở thành kỹ sư, viết đơn xin tình nguyện vào lực lượng Công an. Vừa làm, vừa học trong điều kiện vô cùng khó khăn, không ít người đã bỏ cuộc nhưng anh vẫn vượt qua. Sau khi ra trường, anh được điều động về một đơn vị nghiệp vụ của tỉnh Hoàng Liên Sơn cũ.

Tâm sự với chúng tôi về thời trai trẻ, Đại tá Pao nhớ tường tận từng chi tiết, từng quãng thời gian… với một trí nhớ tuyệt vời. Năm 1984, trong một lần đi công tác tại Mường Khương, anh gặp tai nạn nghiêm trọng. Trên chuyến xe ấy, có 14 người bị chết, anh may mắn thoát khỏi lưỡi hái tử thần nhưng đầy mình thương tích. Vượt qua cái chết trong gang tấc, Đại tá Pao tiếp tục phấn đấu, học tập.

Năm 1991, anh làm hồ sơ học Đại học An ninh, nay là Học viện An ninh. Ngày đó, tỉnh Hoàng Liên Sơn tách thành hai đơn vị, Công an tỉnh Lào Cai và Công an tỉnh Yên Bái. Cả gia đình anh lại khăn gói chuyển về Tằng Loỏng (Bảo Thắng), ở nhờ trong một căn nhà của người dân, thiếu thốn mọi bề. Cũng vì thế, anh về nhập học muộn 1 tháng so với quyết định. Khi nhìn thân hình ốm yếu của anh thương binh ấy, cô giáo chủ nhiệm không đồng ý, sợ anh không đáp ứng được với yêu cầu tập luyện chiến đấu. Nhưng anh cam đoan sẽ làm được. Và người cán bộ ấy đã làm được những điều đã hứa. Đại tá Pao kể lại: từ 4 giờ 30 phút sáng, anh trở dậy rèn luyện thể lực… Sự kiên trì của anh đã được bù đắp một cách xứng đáng. Sau khi ra trường, anh tốt nghiệp với số điểm đứng thứ nhì của khóa.

Trở về đơn vị, Đại tá Giàng Ly Pao được điều động vào các vị trí công tác khác nhau, từ phòng tổ chức cán bộ rồi khi huyện Simacai được tái lập, anh được bổ nhiệm làm Trưởng Công an huyện. Nhắc đến những chuỗi ngày ở Simacai, đôi mắt Đại tá Giàng Ly Pao rưng rưng: Những ngày tháng đó, huyện vừa tái lập, anh em phải ở nhờ trong nhà dân. Gia sản của họ chỉ có một chiếc xe Uóat, 2 chiếc xe Min cùng một số vật dụng như xoong nồi do Công an tỉnh trang bị. Cả đơn vị thêm cả trưởng huyện chỉ có 13 người, quản lý một địa bàn rộng lớn…

Trong công việc, Đại tá Pao luôn sát cánh cùng anh em. 10 năm làm thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra, điểm lại quá trình đó, anh đã cùng Ban giám đốc Công an tỉnh phá nhiều chuyên án lớn về an ninh trật tự. Trong thành tích của Công an tỉnh Lào Cai hôm nay, có sự đóng góp của lực lượng cảnh sát. Những năm qua, tỷ lệ điều tra trọng án luôn đạt 100%, án thường trên 80%... Hai năm đã trôi qua, Đại tá Pao vẫn không quên thành công của chuyên án 285 S.

7 giờ sáng 28/5/2013, Đại tá Pao nhận tin báo của Công an huyện Sapa, phát hiện có xác chết đút trong một bao tải xác rắn, đầu thò ra ngoài, mặt đen như bị cháy… Sau khi nghe các đơn vị báo cáo, anh trực tiếp có mặt tại nơi xảy ra vụ án, tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi. Anh nhớ lại: Tử thi đang trong giai đoạn phân hủy, mặt bị biến dạng hoàn toàn, bốc mùi khó chịu, việc khám nghiệm không mang lại hiệu quả do đây là địa bàn vùng sâu, xa, người dân có hạn chế về nhận thức. Trong tình huống ấy, anh đã trực tiếp chỉ đạo các tổ trinh sát rà soát hàng ngàn thông tin và đối tượng nổi liên quan đến vụ án.

Anh nhớ lại: Vừa rà soát đối tượng vừa xác minh tìm nạn nhân, kết hợp với tra cứu tàng thư, đến ngày 30/5/2013 đã xác định đó là Vàng A Páo (SN 1987, ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu), đối tượng nghiện ma túy, thường bỏ nhà ra đi. Trong tình huống ấy, người chỉ huy ấy đã trực tiếp cùng tổ hóa trang là công nhân làm đường, công nhân xây dựng rồi có khi cả cán bộ thú y đến hiện trường vụ án nắm tình hình…

Khi gặp gỡ Giàng A Chảo (trú tại xã Sa Pả, huyện Sapa), hỏi đến việc lán nuôi gà của gia đình có bị mất trộm hay không thì Chảo giật mình, biến sắc mặt, luống cuống. Từ những thông tin về thái độ bất thường của Chảo, Đại tá Pao đã chỉ đạo anh em trinh sát dựng nhân thân đối tượng, tổ chức họp thôn để phát động phong trào quần chúng tố giác tội phạm… Vừa động viên thuyết phục, vừa sử dụng các tài liệu thu thập được, đối tượng Chảo đã bị hạ gục. Chảo đã khai nhận hành vi phạm tội của con trai và bản thân. Páo đến ăn trộm gà của gia đình, Chảo và con trai là Giàng A Dình đuổi bắt được. Sau khi đánh, Dình đâm thanh tre vào ngực nạn nhân...

3. Các chuyên án thành công tốt đẹp, thủ phạm được đưa ra ánh sáng, đó là quá trình đấu tranh bền bỉ, lâu dài và sự chỉ đạo sát sao của người chỉ huy ngay từ ban đầu. “Làm việc gì cũng phải có cái tâm, trách nhiệm với công việc, nếu thấy việc ngang tai, chướng mắt cũng phải tham gia…”, đó là quan điểm và lối sống của người chỉ huy Giàng Ly Pao. Những vụ án lần lượt được làm sáng tỏ, trong đó có những vụ kéo dài khoảng 1 năm như vụ sát hại bác sỹ Phạm Thị Nguyệt; vụ trọng án xảy ra tại phường Pom Hán (Lào Cai) cướp đi sinh mệnh của một cặp vợ chồng, kéo dài suốt hai năm… rồi còn rất nhiều nữa. Âm thầm và lặng lẽ, người chỉ huy ấy sát cánh cùng các đơn vị nghiệp vụ phá án thành công.

Với những thành tích đã đạt được, Đại tá Giàng Ly Pao vinh dự được tặng nhiều phần thưởng cao quý gồm Huy chương Vì an ninh Tổ quốc; Huy chương Chiến sỹ vẻ vang hạng Nhất; nhiều Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an và Ủy ban nhân dân tỉnh về thành tích đấu tranh phòng, chống tội phạm…