Khoảng trống chính sách
Tọa đàm về thực tiễn phát triển nhà ở xã hội (NOXH) tại TP Hồ Chí Minh được Viện Nghiên cứu phát triển thành phố tổ chức mới đây. Kỹ sư Nguyễn Văn Đực, Phó Giám đốc Công ty địa ốc Đất Lành cho biết: TP Hồ Chí Minh đã phê duyệt hơn 43 dự án nhà ở xã hội với quy mô 41.000 căn hộ, tổng diện tích sàn xây dựng 3,5 triệu m2. Thành phố cũng đã cho chuyển 8 dự án nhà ở thương mại thành NOXH để có thêm 7.600 căn. Từ năm 2011 – 2014 TP Hồ Chí Minh đã hoàn thành được khoảng 20 dự án NOXH với số lượng trên 6.000 căn. Nhưng con số này cũng không thấm vào đâu so với nhu cầu về NOXH lên tới 30 ngàn căn mỗi năm.
Theo KS Nguyễn Văn Đực, trong điều kiện thành phố không có quỹ đất sạch lên đến vài trăm hécta để làm NOXH tập trung, nhưng lại từ chối căn hộ nhỏ 30m2, điều này đã khiến chương trình NOXH của thành phố triển khai rất chậm. Nếu thành phố không có chiến lược dài hạn, cách thực hiện cụ thể sẽ lại rơi vào cảnh thất bại như các chương trình phát triển 30 ngàn căn và 70 ngàn căn NOXH như cách đây mấy năm.
So sánh về NOXH của thành phố với tỉnh Bình Dương của KS Nguyễn Văn Đực còn cho thấy, 5.000 căn NOXH giai đoạn 1 của tỉnh này đã được bàn giao đến tay công nhân có thu nhập thấp và hầu hết trong số này là nhà nhỏ có diện tích 30m2. Giai đoạn 2 với 10 ngàn căn, Bình Dương sẽ tiếp tục cho phát triển 3 loại nhà với diện tích 30m2 – 50m2 và 70m2 dành cho người thu nhập thấp và trung bình.
Ngoài chuyện Bình Dương có quỹ đất sạch 200ha để phát triển quỹ NOXH tập trung. Theo KS Nguyễn Văn Đực, Bình Dương dễ dàng phát triển NOXH còn là do giá bán quá rẻ. Nếu như giá bán NOXH là chung cư 5 tầng của Bình Dương chỉ ở mức 3 – 5 triệu đồng/m2 và chung cư 12 tầng là 8 triệu đồng/m2, thì giá bán NOXH của TP Hồ Chí Minh ở chung cư Tô Hiến Thành, quận 10 là 11 triệu/m2; chung cư Useful Apartment ở Tân Bình có giá bán 15 triệu đồng/m2. KS Nguyễn Văn Đực cho rằng, phát triển NOXH là trách nhiệm của chính quyền, không thể giao khoán cho DN bằng cách buộc chủ dự án phải dành 15 – 20% số căn hộ trong dự án nhà ở thương mại để làm NOXH. Điều này không chỉ gây khó khăn cho chiến lược sản phẩm của chủ đầu tư mà còn làm khó người thu nhập thấp khi vừa phải mua NOXH với giá cao, sau đó quá trình sinh sống lại còn phải chi trả sinh hoạt phí cao.
Nêu ra một loạt những chính sách về nhà ở hiện hành, TS Võ Kim Cương, nguyên cán bộ Sở Quy hoạch - Kiến Trúc thành phố cũng cho biết, với những quy định hiện nay, không thấy có loại nhà ở thương mại nào dành cho tầng lớp lao động tự do thuộc diện nghèo. Đây chính là khoảng trống trong chính sách. Không có đủ quỹ NOXH để cho thuê, thuê mua, hàng trăm ngàn công nhân và lao động tự do từ các địa phương khác tập trung về TP Hồ Chí Minh lao động kiếm sống và xây dựng thành phố phải tự xoay xở để tự lo chỗ ở bằng cách 3-4 người thuê trọ trong những phòng trọ chỉ có 12m². Còn với những người dân nghèo thành phố, cách xoay xở khác để tạo chỗ ở là lấn chiếm kênh rạch tràn lan như những năm qua.
