Khi sai lầm là một phần tất yếu của công việc

• Các "ông vua áo đen" lãnh án

Người Ancelotti đang “đá xoáy” là Viktor Kassai, vị trọng tài kỳ cựu của UEFA tham gia điều khiển trận lượt về tứ kết Champions League giữa Real Madrid và Bayern Munich.

Dưới đây lần lượt là những quyết định gây tranh cãi của ông Kassai mà chủ yếu gây ra bất lợi cho Bayern: Đuổi Vidal khỏi sân, công nhận hai bàn thắng việt vị giúp gỡ hòa và nâng tỷ số lên 3-2 của Cristiano Ronaldo.

Những thống kê trên sân cho thấy sự vượt trội hoàn toàn của Real, điển hình là số cú sút cầu môn trúng đích (11 so với 3) trong một thế trận mà nhẽ ra, Bayern mới là đội phải ào lên tấn công vì đã để thua 1-2 ở lượt đi trên sân nhà.

Trọng tài Viktor Kassai.

Nhưng khách quan phải thừa nhận, UEFA đang đối mặt với cơn khủng hoảng truyền thông khi công tác trọng tài đã gián tiếp làm xấu đi hình ảnh của một trận cầu đỉnh cao.

Bởi nói gì thì nói, nếu Bayern được chơi đủ người và hai pha lập công ở tư thế việt vị tương đối rõ ràng của Ronaldo không được công nhận thì kết quả chung cuộc chưa rõ ra sao, nhất là khi Bayern đã kéo cặp đấu bước sang hiệp phụ.

Viktor Kassai, nhân vật chính rạng sáng thứ tư, thực ra là vị trọng tài có mức tín nhiệm rất cao. Câu hỏi của tuần này: Ông là ai?

Một trọng tài "toàn thời gian"

Trọng tài là một công việc vô cùng đặc thù trên thế giới. Phần lớn những vị vua áo đen đều xem trọng tài là nghề nghiệp bán thời gian có thể làm ngoài giờ hành chính. Trong tuần lễ lao động, họ đều có công việc cụ thể, đóng bảo hiểm xã hội bình thường như bao công chức viên sở khác.

Ngoài trọng tài, Viktor Kassai còn hoạt động trong ngành du lịch. Nhưng với riêng cá nhân Kassai, trọng tài mới là công việc chính. Ông tham gia dẫn tour du lịch châu Âu (chủ yếu ở khu vực Đông – Trung Âu) vào tháng 7 và tháng 8 – những tháng bóng đá nghỉ hè. Ngoài ra, Kassai còn đứng cột hàng tuần cho chuyên mục du lịch của tạp chí Elite phiên bản Hungary.

Sinh ngày 10-9-1975 tại Tatabanya ở Hungary, Kassai đã luôn ước mơ thành cầu thủ chuyên nghiệp. Thời nhỏ, ông là thành viên dự tuyển của tuyến trẻ các lứa tuổi khác nhau thuộc đội tuyển địa phương Tatabanya.

Kassai chưa bao giờ nghĩ tới việc cầm còi, cho tới ngày cha ông bảo rằng, cầu thủ là nghề rủi ro có tuổi thọ ngắn. Nếu thích bóng đá, hãy học luật và trở thành trọng tài – nghề nghiệp ưu tiên kinh nghiệm. Nói theo ngôn ngữ dân gian, làm trọng tài thì phải “gừng già” mới “cay”.

14 tuổi, Kassai chính thức theo học khóa trọng tài do UEFA tổ chức vào dịp hè mỗi năm. Vào thuở hồng hoang, thời đại Internet chưa bùng phát, Kassai đã được cha đầu tư băng ghi hình và đĩa định dạng blue-ray gửi từ Pháp về để theo dõi từng tình huống và học cách bắt kịp nhịp độ trận đấu.

Vì vậy, tháng 6-1990, khi còn chưa bước qua tuổi 15, Kassai đã được LĐBĐ Hungary chỉ định làm trợ lý trọng tài trong trận đấu giữa Szarliget và Obarok thuộc giải hạng 4 – cấp đấu chuyên nghiệp thấp nhất ở quốc gia này. Một tuần sau, ông chính thức tốt nghiệp khóa trọng tài chuyên nghiệp.

Công tác trọng tài ở châu Âu thời gian qua bị chỉ trích khá nhiều.

16 tháng sau, Kassai được tin tưởng giao phó trọng trách điều khiển trận đấu giữa Kecsked và Vertessomlo ở giải vô địch tuyến trẻ dự bị toàn quốc. Ngày 11-4-1993, ở tuổi 17, Kassai là trọng tài trẻ nhất lịch sử Hungary cầm còi chính một trận đấu chuyên nghiệp ở giải hạng 3 (NB3) giữa Aszar và Csaszar.

Ngày 20-3-1999, 9 năm sau ngày khởi nghiệp, Kassai lần đầu tiên nhận tín nhiệm điều khiển trận cầu then chốt trong cuộc đua chống xuống hạng ở cấp đấu cao nhất tại Hungary NB1 khi hai đội Zalaegerszeg và BVSC gặp nhau.

Tin tức về vị trọng tài trẻ tuổi giàu lòng nhiệt huyết nhanh chóng tới tai các quan chức UEFA. Mùa hè 1999, UEFA tổ chức khóa học cấp tốc có tên “Những trọng tài tiềm năng nhất châu Âu), quy tụ 23 trọng tài trẻ tuổi ưu tú nhất trên toàn cõi lục địa già. Tới tháng 10-2000, Kassai tham gia chương trình thử thách của UEFA khi được yêu cầu cầm cương nảy mực trận Plodiv (Bulgaria) gặp đội Đông Slovakia.

Ngày đầu tiên của năm 2003, Kassai được bầu vào ban trọng tài cao cấp của UEFA và chính thức được nhận vào biên chế LĐBĐ Hungary với chức vụ Phó phòng Pháp chế. Sau 2 năm, ông được bầu làm Giám đốc Trung tâm kỷ luật Hungary, trước khi nhận tấm bằng “Trọng tài chuyên nghiệp” từ UEFA.

Công việc nguy hiểm

Kassai có thể đã mắc những sai lầm không đáng có trong trận đấu giữa Real và Bayern, nhưng sai lầm đã là một phần của cuộc đời người trọng tài. Chẳng thế mà FIFA đang thử nghiệm công nghệ hỗ trợ trọng tài VAR trị giá 40 triệu USD để hạn chế rủi ro.

Nhưng áp lực của nghề trọng tài không đơn thuần là một trận đấu bóng đá. Với một trọng tài chuyên nghiệp như Kassai, mỗi năm ông phải ra sân trung bình 50 trận, tương đương với số trận bình quân mà cầu thủ hạng A ở 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu phải tham chiến. Nếu chiếu theo số tuần lễ trong một năm, Kassai coi như không có ngày nghỉ.

Tuần làm việc của các trọng tài như Kassai khắc nghiệt không kém các cầu thủ nhà nghề. Vào thứ ba, họ sẽ bắt đầu công việc với tổ trọng tài UEFA bằng các bài tập nặng về thể lực trên sân. Mỗi buổi như thế, số vòng chạy quanh sân là… 100.

Ngày thứ tư, Kassai sẽ làm bạn với phòng gym. Thứ năm là buổi tập dượt mô phỏng với một trận đấu được chỉ định bất kỳ của các giải trẻ. Thứ sáu là bài tập chạy nước rút và đua tốc độ với những tình huống phản công dễ dẫn tới tranh cãi việt vị nhạy cảm.

Buổi tối thứ bảy sau trận đấu, Kassai tham gia bài phục hồi ở bể bơi và chủ nhật là buổi massage trị liệu. Thứ hai là ngày nghỉ duy nhất, nhưng Kassai vẫn phải có mặt ở văn phòng để giải quyết các đơn thư chứng từ khiếu nại.

Để đảm bảo tính khách quan trong từng tiếng còi, các trọng tài đều phải tham gia họp kỹ thuật cùng tiểu ban của các liên đoàn bóng đá.

Giả dụ như điều khiển trận Bayern và Real, sẽ phải học cách đọc trận đấu, đấu pháp của mỗi đội, ghi chép những thói quen thường lặp lại của từng cầu thủ mỗi đội. Để sao cho khi bước vào trận đấu, trọng tài giống như cuốn bách khoa toàn thư, biết mọi bài vở và chiêu trò của cầu thủ để tránh bị đánh lừa.

Hai tình huống Ronaldo ghi bàn vào lưới Bayern trong tư thế việt vị được trọng tài Kassai công nhận.

Một trong những quyết định khó khăn nhất của các trọng tài ngoài các tình huống việt vị, là liệu có nên cho phép những pha đá phạt nhanh hay không? Theo Kassai, trong văn bản hướng dẫn của Ủy ban Trọng tài FIFA đã nói rõ: Trọng tài phải đoán xem chấm đá phạt ấy có thể gây ra những nguy hiểm trực diện không lường trước cho đội chịu phạt hay không? Nếu có, thì không cho đá nhanh để đảm bảo tính công bằng.

Kassai là trọng tài từng cầm còi rất nhiều trận đấu lớn, như chung kết Champions League 2011, hai trận bán kết năm 2012 và 2013, đồng thời là trọng tài bàn trận chung kết của thành Madrid tại San Siro một năm về trước. Ở cấp độ đội tuyển, ông là gương mặt quen thuộc bắt vòng play-off tranh vé đi World Cup ở Nam Mỹ và châu Á.

Ngay cả một trọng tài đầy mình kinh nghiệm cũng không tránh khỏi sai sót thì chúng ta nên có cái nhìn bớt khắt khe hơn. Dẫu sao, đây cũng là công việc làm dâu trăm họ, và tiềm ẩn vô số rủi ro.