Nhắc đến Giải đua xe công thức 1 (F1), người ta nghĩ ngay đến sự hoành tráng, nơi các công nghệ tân tiến đi trước xã hội cả chục năm được phô diễn trước hàng triệu người hâm mộ, trong dòng chảy tiền bạc được rót ra xối xả từ các nhãn hàng, thương hiệu và địa phương.
Thế nhưng cây càng to cao càng dễ đổ trong bão lớn, F1 trước sức ảnh hưởng khủng khiếp của đại dịch COVID-19 thì bỗng dễ tổn thương đến lạ.
Thực tế phũ phàng
Cách đây ít ngày, Giám đốc điều hành Chase Carey viết tâm thư tạ lỗi người hâm mộ khi mùa giải F1 2020 bị trì hoãn chưa hẹn ngày trở lại, trong đó có đoạn: "Chúng tôi xin lỗi các CĐV bị ảnh hưởng bởi việc huỷ Grand Prix Australia, cũng như việc hoãn các chặng đua khác. Những quyết định đó được F1, Liên đoàn đua xe thể thao thế giới FIA và các đối tác tổ chức địa phương đưa ra trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến nhanh chóng trên diện rộng. Và chúng tôi tin đó là những quyết định đúng đắn, cần thiết.
Chúng tôi cũng muốn bày tỏ sự chia sẻ với những người bị dịch bệnh ảnh hưởng, trong đó có các thành viên của gia đình F1. Chúng tôi hiểu mọi người đều muốn biết điều gì tiếp theo sẽ xảy ra với mùa giải F1 2020. Chúng tôi không thể đưa ra những thông tin chi tiết ngay lúc này bởi tình thế hiện tại.
Tuy nhiên, chúng tôi đã lên kế hoạch để mùa giải có thể bắt đầu ngay khi sự an toàn được đảm bảo. Chúng tôi đang liên hệ với các chuyên gia và giới chức mỗi ngày để đánh giá và đưa ra những kế sách cho vài tháng tới. Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật thông tin cho các bạn sớm nhất có thể".
F1 từng quả quyết mùa giải 2020 sẽ diễn ra như dự kiến. Nhưng khi các đội đua đã bay đến Melbourne để chuẩn bị cho GP Australia / giải đấu đầu tiên trong năm, họ buộc phải huỷ chặng đua vì một số thành viên của đội McLaren bị nhiễm COVID-19.
Đến thời điểm hiện tại, cả 8 giải đầu năm (trong đó có chặng ở Việt Nam) đều không thể diễn ra theo kế hoạch, trong đó giải ở Australia và Monaco đã chính thức bị hủy. Đây là tin sét đánh với F1 trong năm mà họ vô cùng chờ đợi khi tổ chức số giải đấu kỷ lục lên tới 22.
Tương lai của chặng đua tiếp theo ở Canada (dự kiến vào ngày 14/6) cũng đang treo lơ lửng khi cần có quyết định cuối cùng có tổ chức hay không vào ngày 12/4. Hàng loạt yếu tố cần được cân nhắc nhưng với việc cả 10 đội đua đều có trụ sở ở châu Âu - tâm dịch COVID-19, thì việc hạn chế trong di chuyển khiến câu chuyện dần bất khả thi. Nói một cách dễ hiểu, công chúng vẫn chưa thể biết bao giờ mùa giải mới có thể khởi tranh dù Carey vẫn cố giữ sự lạc quan.
 |
Giám đốc điều hành Chase Carey của F1 phải xin lỗi người hâm mộ. |
Điểm yếu của "người hùng"
Không cần phải là một chuyên gia của phố Wall cũng có thể gạch ra những thách thức mà F1 phải đối mặt. Phần lớn nguồn thu của F1 đều phụ thuộc vào việc giải đấu phải được diễn ra. Tổng doanh thu năm 2019 của F1 là 2,02 tỷ USD; trong đó phần lớn từ ba nguồn chính: 30% từ thu phí địa điểm đăng cai; 38% từ bản quyền truyền hình và tài trợ (15%).
Năm nay, F1 dự kiến sẽ còn thu nhiều hơn với số chặng đua kỷ lục được tổ chức nhưng giờ họ đối diện với nguy cơ mất khoảng 30/50 triệu USD tiền phí từ địa điểm đăng cai cho mỗi chặng không diễn ra, cá biệt như chặng ở Hà Nội có thể thất thu tới 80 triệu USD.
Phí đăng cai đã được thanh toán trước và giờ câu hỏi là liệu F1 sẽ hoàn lại tiền hay giữ nó cho mùa giải 2021 nếu chẳng may kịch bản xấu nhất xảy ra? Chính vì thế, không lạ khi Carey tuyên bố việc sống còn là từ giờ tới cuối năm tổ chức được 15/18 chặng đua.
Một khi cái domino đầu tiên đã đổ sẽ kéo theo hàng loạt hệ lụy khác. Các đài truyền hình đã trả tiền bản quyền cho toàn bộ mùa giải và nếu không có đủ số lượng, họ sẽ thất hứa với các đơn vị quảng cáo và người xem. Thế nên nếu số chặng đua giảm dưới 15, các đài truyền hình sẽ bắt đầu thu lại tiền và nếu toàn bộ mùa giải không thể diễn ra, F1 sẽ chẳng nhận được một xu nào từ nhà đài.
Câu chuyện rối ren tương tự sẽ xảy đến với các nhà tài trợ. Hiện tại, mọi thứ vẫn ở dạng tùy biến vì suy cho cùng, ai có thể dự đoán trước toàn bộ mùa giải có thể bị hủy chứ? Ngoài ra, F1 cũng không thể thu thêm tiền sáng chế kỹ thuật lẽ ra sẽ được dùng vào năm 2021 của các đội đua.
 |
Tay đua nổi tiếng Sebastian Vettel có nguy cơ bị giảm lương trong mùa dịch. |
Ánh sáng cuối đường hầm
Chịu nhiều khó khăn là vậy nhưng các chuyên gia tin tưởng F1 có khả năng vượt qua cơn bão tài chính trong năm 2020. Moody's Investors Service, một trong những công ty xếp hạng tín dụng uy tín nhất thế giới đánh giá công tỵ mẹ của F1 - Alpha Topco Ltd ở mức nợ "B2", nghĩa là có "triển vọng thay đổi tình hình từ tiêu cực thành tích cực".
Thoạt nhìn, F1 nằm trong bức tranh chung của suy giảm triển vọng kinh tế toàn cầu do sự lây lan nhanh chóng của COVID-19. Nhưng kể cả không có đại dịch này, F1 vẫn phải đối mặt với vô số thách thức trong năm 2020, bao gồm việc gia hạn thỏa thuận Concorde và một loạt hợp đồng phát sóng quan trọng sẽ đáo hạn vào cuối năm nay.
Nhưng ngay cả khi mùa giải 2020 bị hủy hoàn toàn và không thu được một đồng lãi nào, Moody's Investors Service tin F1 có khả năng hồi phục trong năm 2021. Các thế mạnh vốn có của F1 được chỉ ra là tính linh hoạt trong chi phí, chi tiêu vốn thấp và khả năng thanh khoản mạnh mẽ bất chấp kịch bản xấu nhất trong năm 2020.
Cùng với đó, F1 có nền tài chính ổn định được xây dựng dựa trên những hợp đồng đối tác nhiều năm kèm sức mạnh nhượng quyền của thương hiệu F1, hỗ trợ phục hồi hiệu quả kinh doanh sau cuộc khủng hoảng mang tên COVID-19.
Về bản chất, Moody's Investors Service tin F1 có đủ tiền tích trữ để vượt qua thời kỳ khó khăn trước mắt. "Đến ngày 31/12/2019, F1 có khoảng 900 triệu USD bao gồm 400 triệu tiền mặt và 500 triệu chưa hoàn thành cam kết tín dụng quay vòng. Chúng tôi tin số tiền này là đủ để F1 thanh toán các chi phí phát sinh từ nhà tài trợ, đài truyền hình hay các khoản khác trong trường hợp mùa 2020 bị hủy bỏ", công ty này cho biết.
Trong trường hợp xấu nhất, F1 vẫn có đủ uy tín để đi vay. Các chi phí tốn kém nhất như việc vận chuyển trang thiết bị và chỗ ở cũng được giảm đáng kể. Và chỉ cần có thể trở lại đúng hẹn trong năm 2021, các thỏa thuận truyền hình và tài trợ sẽ lại được thông mạch, qua đó đảm bảo nguồn thu dài hạn.
Đương nhiên, mọi chuyện khó lường đều có thể xảy ra. Dẫu vậy, F1 là doanh nghiệp độc đáo với lịch sử thành công và một cấu trúc độc nhất. Chính vì thế, một tương lai tích cực vẫn đang chờ đợi môn thể thao tốc độ nhất hành tinh này.
Đề xuất cho tay đua F1 nhiễm COVID-19
Cố vấn đội Red Bull, Helmut Marko từng đưa ra ý tưởng cho các tay đua tiếp xúc với viruscorona để có thể trạng tốt khi mùa giải bắt đầu. "Chúng tôi có ý tưởng về việc tổ chức một nơi tập trung, nơi mà thể chất và tinh thần của các tay đua có thể được duy trì ở mức tốt nhất. Tất nhiên, đó là môi trường thích hợp cho virus lây nhiễm", Marko nói về ý tưởng ông đưa ra trước khi mùa giải 2020 bắt đầu.
Marko muốn Red Bull tập hợp các tay đua, trong đó có hai tay đua chính của đội là Max Verstappen và Alexander Albon, cùng hai tay đua đội AlphaTauri - Pierre Gasly và Daniil Kvyat, để họ cùng tập luyện và làm việc trong giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát. Điều này có thể khiến các tay đua nhiễm virus, nhưng Marko cho rằng họ sẽ dễ dàng vượt qua dịch bệnh nhờ sức đề kháng tốt. Sau đó, các tay đua sẽ có thể trạng tốt khi mùa giải bắt đầu.
"Họ đều là những người đàn ông khoẻ mạnh, có sức khoẻ tốt. Ở đó, chúng tôi có thể sẵn sàng bất cứ khi nào mùa giải bắt đầu và luôn trong trạng thái tốt để trải qua một mùa giải khó khăn", cố vấn của Red Bull nói tiếp. Tuy nhiên, Marko thừa nhận ý tưởng của ông "không được đón nhận".
Rõ ràng, thật quá khó để bảo các tay đua mạo hiểm sức khỏe của mình, nhất là trong bối cảnh thu nhập của họ bị ảnh hưởng đáng kể. Đơn cử như trường hợp của Sebastian Vettel, các lãnh đạo của Ferrari đang xem xét hợp đồng mới của anh bằng con mắt dò xét.
Tay đua người Đức sẽ chỉ được đề nghị hợp đồng một năm, thay vì ba năm như trước đây, và được yêu cầu giảm lương. Lúc này, Vettel đang nhận 36,9 triệu USD mỗi năm.
Việc Charles Leclerc gây ấn tượng ngay trong mùa đầu tiên khoác áo Ferrari vô tình khiến Vettel không "nắm đằng chuôi" khi thương thảo hợp đồng mới. Thậm chí, tay đua từng bốn lần vô địch thế giới có thể phải ra đi nếu không chấp nhận đề nghị của Ferrari.
|
Hà My