Điểm chết... ngoại!

Chỉ sau 4 vòng đấu đầu tiên, chủ tịch CLB Hoàng Anh Gia Lai Đoàn Nguyên Đức đã chỉ thị cho cấp dưới thanh lý hợp đồng khẩn cấp với hai cầu thủ ngoại, và đề nghị phải bổ sung những ngoại binh chất lượng cao. Nhưng điều đáng nói là ở vòng đấu thứ 6, một trong hai cầu thủ ngoại mới được bổ sung là trung vệ Cosmin đã trở thành tội đồ của đội.

Trong một trận đấu mà Hoàng Anh Gia Lai quyết thắng Quảng Ninh ở sân nhà Pleiku thì Cosmin đã có một pha để bóng chạm tay cực kỳ vô duyên ở đầu trận, khiến đội nhà phải chịu 11m và thua bàn. Đến cuối trận, chỉ hơn chục phút sau khi đồng đội của mình vừa  xuất sắc gỡ hoà 1-1 thì lại là Cosmin chuyền hỏng, giúp đối phương dễ dàng ghi bàn thứ 2.

Một người nổi tiếng là điềm đạm và rất hay bảo vệ các cầu thủ như HLV trưởng Guillaume Graechen sau đó đã phải công khai nói trong phòng họp báo rằng: "Tôi thất vọng với Cosmin". Còn theo những phóng viên có mặt ở sân vận động Pleiku hôm đó thì ông bầu Đoàn Nguyên Đức đã xuống sân hỏi thẳng ông Guillaume vì sao lại sử dụng một cầu thủ như Cosmin trong đội hình xuất phát?

Những nhân tố ngoại xuất sắc như Gonzalo - HN.T&T (phải) ngày càng hiếm hoi.

Nhưng Cosmin không phải là cầu thủ ngoại duy nhất tạo ra cảm giác... đại thất vọng ở V.League năm nay. Từ những đội bóng ở phía trên bảng tổng sắp như chính Quảng Ninh, Thanh Hoá đến những đội bóng ở dưới bảng tổng sắp như Khánh Hoà, Đồng Nai, Quảng Nam, Cần Thơ... đâu đâu cũng thấy những sự ta thán về chất lượng cầu thủ ngoại. Nó khác và khác xa cái thời mà các khán đài V.League chao đảo với sự xuất hiện của những ngoại binh chất lượng cao như Achilefu, Amaobi, Kiatisak, Kesley, Lee Nguyễn, Leandro... - những cầu thủ có khả năng một mình tạo ra cơ hội, thậm chí... một mình tạo ra siêu phẩm.

Vậy thì điều gì đã dẫn tới sự khác biệt chết người này? Có nhiều người cho rằng việc tuyển chọn cầu thủ ngoại ở các CLB thường trải qua một quá trình tế nhị với những cái phết phẩy không ngừng được "vẽ" ra ở những công đoạn khác nhau. Ví dụ, một cầu thủ ngoại ký hợp đồng với mức lương khoảng 5.000 USD/tháng thì sẽ có một phần không nhỏ của khoản 5.000 USD ấy chảy vào túi những nhà môi giới và những người "gác cửa" ngoại binh ở các CLB.

Thực tế thì vấn nạn này chẳng mới mẻ gì, bằng chứng là gần chục năm trước, khi bị CLB chủ quản SHB.Đà Nẵng đối xử không như ý thì một trong những cầu thủ ngoại xuất sắc trong lịch sử V.League là Amaobi đã "tố" một lãnh đội đã từng ăn một khoản phế rất nặng của mình. Vì không có những bằng chứng cụ thể, xác đáng nên lời tố này sau đó không đi tới đâu, nhưng dân làng bóng ai cũng hiểu luôn có những cái luật bất thành văn trong việc tuyển chọn, ký hợp đồng với các cầu thủ ngoại. Một khi đã biết và đã hiểu cái luật bất thành văn tồn tại từ rất lâu này hẳn phải thấy nó không phải là nguyên nhân chính khiến chất lượng ngoại binh năm nay giảm sút. Theo chúng tôi, nguyên nhân chính nằm ở những vấn đề sau đây:

Thứ nhất, nền kinh tế suy thoái, khiến đồng tiền đổ vào bóng đá giảm hẳn so với những năm trước, và đồng tiền đổ vào những cuộc săn lùng ngoại binh vì thế cũng sút giảm. Mà tiền giảm thì không thể đòi hỏi ngoại binh chất lượng cao.

Thứ hai, V.League trong nhiều năm qua đã diễn ra khá nhiều bê bối, từ chuyện bạo lực sân cỏ đến chuyện các cầu thủ làm độ nhằm thay đổi kết quả trận đấu theo ý mình. Nói như Lee Nguyễn, một cầu thủ ngoại xuất sắc từng chơi bóng ở V.League trong màu áo các CLB Hoàng Anh Gia Lai và Bình Dương thì: "Có quá nhiều rào cản để một cầu thủ ngoại có thể hoà nhập và thành công ở Việt Nam". Thế nên khi đứng trước những lựa chọn tương tự về thu nhập, hoàn cảnh sống, rất nhiều ngoại binh thường chọn các CLB ở các giải VĐQG khác trong Đông Nam Á thay vì chọn các CLB Việt Nam như khoảng 7,8 năm về trước.   

Thứ ba, làn sóng trẻ hoá ĐTQG của HLV trưởng ĐTQG Toshiya Miura ở AFF Suzuki Cup 2014 và những thành công bước đầu của nó đã khiến nhiều đội bóng V.League hiện nay cũng đi theo xu hướng trẻ hoá và nội hoá đội hình. Từ những đội bóng giàu khát vọng như Hoàng Anh Gia Lai, HN.T&T đến những đội bóng thường thường bậc trung như Sông Lam,  Khánh Hoà, đâu đâu cũng thấy sự xuất hiện của những cầu thủ trẻ người Việt. Sự khác biệt giữa các đội này chỉ nằm ở chỗ, trong khi Hoàng Anh Gia Lai trẻ hoá một cách ồ ạt thì những đội bóng này lại trẻ hoá theo kiểu xen kẽ nhằm giúp các cầu thủ lần đầu chơi V.League có thời gian thích nghi, trưởng thành.

Ở thời kỳ đầu của bóng đá chuyên nghiệp, chính ông bầu Đoàn Nguyên Đức - người hiện đang là PCT VFF đã mang tư tưởng ngoại hoá đội hình và là người tiên phong đưa những cầu thủ ngoại chất lượng cao về Việt Nam. Hồi đó, ông Đức tin rằng sự va chạm thường xuyên với các cầu thủ ngoại sẽ giúp cầu thủ Việt Nam được cọ xát, tăng cường trình độ, từ đó giúp chất lượng ĐTQG được nâng cấp. Nhưng sau này thì ông Đức và nhiều nhà quản lý điều hành nền bóng đá đều thấy là những tác động tiêu cực mà cầu thủ ngoại mang đến lại nhiều hơn, đơn cử như việc phần lớn các đội bóng đều chọn ngoại binh ở những vị trí xương sống như trung vệ, tiền vệ trung tâm, tiền đạo cắm, và thế là ĐTQG Việt Nam luôn "đói" người tài ở những vị trí này.

Mới đây, HLV trưởng ĐTVN Toshiya Miura cũng cho biết là việc VFF, VPF chỉ cho mỗi đội bóng V.League sử dụng 2 ngoại binh, buộc các đội phải đặt niềm tin nhiều hơn vào các cầu thủ nội sẽ giúp chất lượng ĐTQG được cải thiện. 

Trưởng giải người Nhật Tanaka Koji chỉ tồn tại duy nhất một mùa. Ảnh trong bài của H.M.

Nói vậy để thấy "điểm chết ngoại" có thể đang khiến một số đội bóng phải đau đớn với những khoản đầu tư của mình nhưng "điểm chết ngoại" tỷ lệ thuận với "điểm sáng nội" lại đang hứa hẹn những sự phát triển tích cực của các ĐTQG. Ở đời này, cái gì cũng có tính hai mặt của nó, vấn đề là ở mỗi bối cảnh khác nhau chúng ta phải biết những phương diện ưu tiên khác nhau của mình, từ đó xác định rõ ràng xem giữa cái được với cái không được thì cái nào sẽ tạo cho mình những tác động chiến lược nhiều hơn.