Năm 1975, vừa tròn 24 tuổi, nhà báo, Thiếu úy Đậu Ngọc Đản (bút danh Ngọc Đản) là phóng viên của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Tháng 2/1975, ông nhận nhiệm vụ vào Nam, theo bước các binh đoàn trong cuộc tổng tiến công giải phóng miền Nam. Ngày 26/3/1975, nhà báo Ngọc Đản cùng các đồng nghiệp có mặt ở Huế rồi đi xe Honda vượt đèo Hải Vân. Ngày 29/3/1975 họ vào đến Đà Nẵng, ngày 29/4/1975 có mặt ở Xuân Lộc.
Tính từ ngày Thống đốc Nam kỳ La Grandière đặt viên đá đầu tiên xây dựng dinh, đến 30/4 này là 153 năm 2 tháng 1 tuần; trải qua 5 lần đổi tên gắn với nhiều biến cố chính trị. Cuối năm 1975, dinh có tên mới là Hội trường Thống Nhất, quen gọi là Dinh Thống Nhất…
Hình ảnh chiếc xe tăng 390 húc đổ cổng Dinh Độc Lập vào trưa 30-4-1975 đã đi vào huyền thoại, trở thành niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam. Thế nhưng, ít ai biết, ở ngoài đời, người lái chiếc xe tăng này có một tình yêu thật đẹp, thật lãng mạn với người vợ của mình. Suốt 4 năm trong quân ngũ, họ yêu nhau chỉ qua những lá thư, và rồi nên vợ thành chồng sau một lần hẹn hò.
Dinh Độc Lập (nay là dinh Thống Nhất) là một tòa kiến trúc đẹp và uy nghi bậc nhất, là biểu tượng quyền lực tối cao của chế độ Việt Nam Cộng hòa. Kể từ ngày "khai sinh", tòa nhà đó chứng kiến nhiều dấu mốc lịch sử của đất nước, được đặc cách xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 77A/VHQĐ ngày 25-6-1976 của Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch).
Khi còn là Bí thư Thành ủy TP HCM, đồng chí Nguyễn Văn Linh từng nêu rõ: “Nếu chúng ta biết rằng một cái hầm nuôi giấu cán bộ, cất chứa vũ khí đào ngay trong lòng thành phố vừa khó khăn, vừa nguy hiểm đến chừng nào đối với bản thân và gia đình người dân dưới chế độ phát xít Mỹ - ngụy, thì chúng ta mới hiểu tầm vóc cách mạng của nhân dân sống trong lòng địch”.
Đã nửa thế kỷ trôi qua nhưng với cựu binh Phan Văn Hôn (ông Bảy Hôn) - một trong số các chiến sĩ Đội 5 Biệt động Sài Gòn trực tiếp tham gia tấn công vào Dinh Độc Lập năm 1968, ký ức của trận đánh như vẫn vẹn nguyên. Ông Bảy Hôn sinh ra và lớn lên tại "đất thép" Củ Chi.
Cựu binh Phan Văn Hôn (Bảy Hôn) sinh ra ở vùng đất thép Củ Chi, ấp Sa Nhỏ, xã Trung Lập Thượng. Năm 1960, khi mới 16 tuổi ông đã tham gia lực lượng du kích địa phương.
Ở thời khắc linh thiêng ấy, nhà báo Trần Mai Hưởng đã kịp ghi lại bức ảnh để đời mang tên “Xe tăng Quân giải phóng đánh chiếm Dinh Độc Lập ngày 30-4-1975” chụp chiếc xe tăng 846.
Dinh Thống Nhất lần đầu cho du khách tham quan phòng ngủ của ông Nguyễn Văn Thiệu và nơi làm việc của ông Nguyễn Cao Kỳ, từng là tổng thống và phó tổng thống chính quyền miền Nam Việt Nam trước 1975.
Vào lúc 15h ngày 28/4/1975, sau khi có quyết định của lưỡng viện Quốc hội trong tình hình khẩn cấp, Tướng Dương Văn Minh đã làm lễ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Việt Nam Cộng hòa (VNCH), sau khi Trần Văn Hương từ chức. Nội các mới được chỉ định do GS Vũ Văn Mẫu - Thượng nghị sĩ làm Thủ tướng, ông Nguyễn Văn Huyền làm Phó Tổng thống, bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng - ông Bùi Tường Huân, ông Lý Quý Chung - Bộ trưởng Bộ Thông tin.
Sau Hội nghị Bình Giã V, Ban lãnh đạo Trung ương Cục miền Nam chỉ đạo Thành ủy Sài Gòn Gia Định và Ban An ninh T4 thiết lập một mạng lưới tình báo mới tại Sài Gòn. Thực hiện chỉ đạo, năm 1972, ông Trần Quốc Hương, bí danh Mười Hương - Trưởng ban An ninh T4 và Phó ban Lê Thanh Vân, tức Sáu Ngọc quyết định thành lập một mạng lưới tình báo đưa vào nội thành Sài Gòn, trong đó có 1 cụm mang mật danh A10.
Tôi có may mắn được trò chuyện cùng ông Nguyễn Hữu Thái, khi ông có mặt ở Hà Nội tham dự Đại hội kiến trúc Việt Nam lần thứ VIII. Tôi vẫn giữ mãi ấn tượng tốt đẹp về một ông già có dáng người thanh nhã, mái tóc bạc trắng, đôi mắt sáng thông tuệ sau cặp kính dày. Ông là người đã chứng kiến và tham gia vào sự kiện lịch sử trưa 30/4/1975 tại Dinh Độc Lập. Hôm ấy, cùng chung những cảm xúc về ngày 30 tháng 4 lịch sử, câu chuyện giữa chúng tôi diễn ra chân thực, cởi mở.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mùa xuân 1975 đã kết thúc thắng lợi hoàn toàn cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vĩ đại của quân và dân ta, tạo bước ngoặt trong lịch sử dân tộc, mở ra kỷ nguyên mới đối với nước ta - kỷ nguyên độc lập, thống nhất, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Từ ngày 22/4 đến ngày 2/6, Bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng) sẽ tổ chức chương trình trưng bày chuyên đề “Hậu cần cho đại thắng mùa Xuân 1975” với khoảng 250 tài liệu, hiện vật, hình ảnh tư liệu quí về đại thắng mùa Xuân 1975.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã gửi văn bản phúc đáp Công văn của Văn phòng Chính phủ về chủ trương xây dựng Bia tưởng niệm chiến sỹ Biệt động Sài Gòn hy sinh trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân năm 1968 tại Dinh Độc Lập.
Ông xuất thân từ quê lúa Thái Bình, làm công nhân, tham gia hoạt động cách mạng và trở thành một trong những chiến sĩ quả cảm của biệt động Sài Gòn - lực lượng "xuất quỷ nhập thần" từng khiến kẻ địch bao phen khốn đốn. Ông còn nổi tiếng bởi là một trong những nguyên mẫu chính của "Biệt động Sài Gòn" - tác phẩm đã đi vào lịch sử điện ảnh Việt Nam.
