Ngày Tết, triều đình phong kiến nước ta tiến hành hàng loạt nghi lễ phức tạp, nhưng tập trung vào hai mảng chính là tế và lễ.
#Tết xưa
Câu chuyện Tết cổ truyền gần đây đã có một số người xới xáo nên hay không nên có Tết hoặc gộp tết âm lịch và dương lịch vào làm một? Tuy nhiên, văn hóa là nền tảng tinh thần, là động lực, mục tiêu của phát triển xã hội. Dù cho phát triển kinh tế nắm vai trò chủ đạo, nhưng phát triển kinh tế - xã hội phải đi liền với việc giữ gìn và phát triển văn hóa chứ không thể làm biến đổi giá trị, cốt cách văn hóa của con người, của dân tộc.
Khi mà âm hưởng của một năm mới dần tới, để tạm biệt năm cũ, tôi nhâm nhi một ly cafe và ngắm đào, mận nở sớm. Xuân vẫn còn thủng thẳng đâu đấy thôi, đào mận đã khoe sắc rồi. Lật từng trang thơ viết về sắc xuân đầu thế kỷ XX, tôi bắt gặp Vũ Đình Liên từng chạnh lòng:
Phong vị Tết xưa Hà Nội với nhiều phong tục tập quán tốt đẹp của tết cổ truyền dân tộc được giới thiệu sinh động qua bộ sưu tập ảnh kết hợp nghệ thuật sắp đặt, tọa đàm tại Bảo tàng Hà Nội.
“Chợ Tết - Một thoáng Thành Nam” tái hiện những hoạt động của chợ Tết xưa, do Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, phối hợp với Hội Cổ vật Thiên Trường và một số tổ chức, cá nhân trong tỉnh tổ chức tại Bảo tàng tỉnh Nam Định.
Vì dịch bệnh COVID-19, Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022 không tổ chức lễ hội, không bắn pháo hoa đêm giao thừa và nhiều thay đổi khác nữa của đời sống hiện đại đã khiến không ít người có suy nghĩ Tết cổ truyền dân tộc “nhạt” dần. Tuy nhiên, góc nhìn của nhiều nhà nghiên cứu lâu năm cho thấy, dù cuộc sống có hiện đại đến đâu thì Tết cổ truyền vẫn giữ nguyên hồn cốt vốn có…
Tết Nguyên đán còn gọi là Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết cổ truyền, là dịp lễ đầu năm mới theo cách tính lịch âm. Ở Việt Nam, Tết được tính bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp với lễ cúng Táo Quân và tiếp theo là lễ cúng tất niên chiều 30 Tết, ngày cuối cùng của năm cũ, và lễ cúng giao thừa đón năm mới vào giây phút đầu tiên trong ngày đầu tiên bước sang năm mới. Nhiều nơi còn có thêm lễ cúng đưa ông bà ông vải vào ngày mồng 3 Tết. Sau lễ cúng đưa ông bà ông vải hoặc lễ hạ cây nêu, coi như đã hết Tết.
Với hơn 100 phiên bản tài liệu, hình ảnh trong lưu trữ quốc gia được công bố rộng rãi lần đầu tiên vào ngày 14/1 tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 1, Hà Nội, triển lãm "Tết xưa" phác hoạ một phần không khí tết xưa với các phong tục "ăn Tết", "chơi Tết" của cha ông.
Nối tiếp chuỗi sự kiện Lễ hội chào đón Giáng sinh & Năm mới 2022 với những đại tiệc âm nhạc và thời trang ấn tượng, mãn nhãn giới tinh hoa, ngày 8/1 tại Novaland Gallery 2Bis Nguyễn Thi Minh Khai, Quận 1, Novaland đã tưng bừng khai mạc chuỗi sự kiện Hội Hoa Xuân Tết 2022 với chủ đề đề “Gói tinh hoa - Trao may mắn”.
100 phiên bản tài liệu, hình ảnh độc đáo về Tết cổ truyền Việt Nam qua tài liệu lưu trữ và nhiều hoạt động tương tác thú vị của phiên chợ ngày Xuân được Trung tâm Lưu trữ quốc gia I tổ chức giới thiệu tại Hà Nội từ 14/1.
Cận Tết, cái rét miền Bắc căm căm như cứa vào xương tủy. Từng mảng da lộ khỏi lớp vải sờn màu ngắn ngủn be bét miếng vá của bọn trẻ nhà nghèo chúng tôi đỏ ửng. Hai hàm răng đập vào nhau lộp cộp như nhai ngô rang chống đói mùa giáp hạt. Mưa và gió, lạnh tím người!...
Chuẩn bị Tết Nguyên đán Canh Tý 2020, tại Hà Nội diễn ra hàng loạt chương trình đón Tết, vui Tết truyền thống quy mô lớn, không chỉ mang đậm phong tục tập quán của người dân Hà Thành xưa mà còn là truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Trong cái se se lạnh của những ngày cuối năm, tôi chợt nhớ về một miền ký ức xưa cũ.
Trong thơ Việt từ trước tới nay, Tết đi vào thơ của mọi thời và của nhiều người, song những cái Tết trong thơ làm tôi nhớ nhất thuộc về thời Thơ Mới lãng mạn 1932 - 1945...
Khi cành đào khoe sắc phai trên phố, chậu mai vàng rực rỡ rung rinh, quất Quảng Bá, Tứ Liên trĩu trịt lệch cành, lan kiêu sa trổ bông ngào ngạt… Khi hàng hóa ngày Tết bây giờ chất chồng ê hề, thì kí ức Tết của một thời bao cấp khó khăn lại chợt ùa về, cứ thế len lỏi với những tâm hồn nghệ sĩ mộng mơ và dạt dào cảm xúc.
Ngày 29-1 (tức 24 tháng Chạp), tại Cung Diên Thọ, Đại Nội Huế, Trung tâm BTDT Cố đô Huế đã tổ chức chương trình “Hương xưa bánh Tết” nhằm tái hiện không gian Tết xưa trong Hoàng cung Huế.
Tiếp nối thành công trong chủ đề tình cảm gia đình, Tết này, Vũ Ngọc Đãng tái hiện “hồi ức về Tết” của mình bằng những hình ảnh giàu cảm xúc qua phim ngắn "Đầu năm trao muối".
Với nội dung phong phú xoay quanh tám chủ đề: Văn, Thơ, Nhạc, Sử, Cổ tích, Bình thơ, Góc nhìn, Vĩ thanh, Sách Tết Kỷ Hợi 2019 ghi lại những cảm xúc, suy tư, dấu ấn mang hơi thở của ngày hôm nay, đồng thời cũng khôi phục và lưu giữ các phong tục, hương vị tết xưa của người Việt.
Mặc dù được “chia lửa” bởi hơn 100 chợ hoa xuân ở khắp các quận huyện trên địa bàn TP Hồ Chí Minh nhưng mỗi độ Tết đến xuân về người dân Sài Gòn vẫn háo hức đến với chợ hoa “trên bến dưới thuyền” ở bến Bình Đông, quận 8. Có đến nơi đây mới được “sống lại” cảnh Tết xưa, nơi ghi nét đặc trưng của người dân Nam Bộ.
Trong cuộc sống đủ đầy của ngày hôm nay chỉ cần bỏ ra vài tiếng đồng hồ đi siêu thị, các bà nội trợ đã khuân được cả một cái tết đầy đủ, tươm tất về cho gia đình nhưng có lẽ cái hương vị Tết xưa cũ vẫn luôn là ký ức đẹp đẽ trong mỗi chúng ta.
